Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları mükemmel bir zamanlamayla Mareşal Fevzi Çakmak’ın Kurtuluş Savaşı sonrası Harp Akademileri’nde verdiği konferanslarından derlenen iki tarih kitabı çıkardı. Son günlerde internete düşen ses kayıtlarının üslup ve içeriği karşısında Mareşal Çakmak’ın Balkan Harbi hakkındaki “eleştirel” değerlendirmesi daha fazla anlam kazanıyor. Mustafa Kemal’in ve silah arkadaşlarının büyüklüğünü anlamak için 100 yıl geriye gitmek gerekiyor. Kitapları yayına Ahmet Tetik hazırlamış. TBMM’de oluşturulan ilk hükümette Fevzi Çakmak Milli Savunma Bakanı seçilir. İsmet İnönü’nün Garp Cephesi Komutanlığı sırasında Genelkurmay Başkanlığı’nı da Çakmak yürütmeye başlar. Sakarya Muharebesi ve Büyük Taarruz’un kazanılmasında hep Atatürk’le beraberdir. 1922 Ağustos’unda Mareşal olur. Cumhuriyetin ilanından sonra da Genelkurmay Başkanlığı’nı sürdüren Çakmak, 1944 yılında emekliliğine kadar görevde kalır. Çakmak, Cumhuriyetin ilanından iki yıl sonra Balkan Harbi’nin nasıl kaybedildiği konusunda bir konferans verir. Osmanlıca bilen birkaç meraklı ve araştırmacının dışında “Garbi Rumeli’nin Suret-i Ziyaı ve Balkan Harbinde Garp Cephesi” adıyla yayımlanan kitap kütüphanelerin tozlu raflarında kalır. Yayıncı Ahmet Tetik, “Batı Rumeli’yi Nasıl Kaybettik?” adıyla kitabın günümüz okurlarına ulaştırılmasındaki desteği için Prof. Ahmet Çakmak’a teşekkür ediyor. 19 Haziran 1913 sabahında Gülcemal vapurunun iskeleden ayrılmasını şöyle anlatır Fevzi Çakmak: “Batı Rumeli’de beş yüz yıllık Türk hâkimiyetine veda ettik. Güneş batarken Arnavutluk kıyıları yavaş yavaş gözümüzün önünden siliniyordu. Atalarımızın asırlar boyunca kanlarıyla suladığı, eski ve yeni şehitlerimizin gömüldüğü vatan parçasının terk edilmesi kalplerimizde giderilemeyecek acılar, hasretler getiriyordu.” Balkan Harbi’nin travmasını yaşayanlardan biri de Sofya Askeri Ateşesi Kurmay Yarbay Mustafa Kemal’dir. İstanbul’daki Kurmay Başkanlığı’na 1914’te geçtiği yazıda, “Balkan Harbi’ndeki namus lekeleri”nden kurtulunması dileğinde bulunur. Birinci Dünya Savaşı daha ağır bir felaketle, Osmanlı’nın çöküşü, İstanbul ve Anadolu’nun işgaliyle son bulacaktır. Çakmak, Balkan Harbini bir “askeri mesele” olmanın ötesinde siyasi idarenin yönetim zayıflığı yönüyle de irdeler. Disiplinsizlik, itaatsizlik, bozgunlar, açlık ve sefalet sonucu Selanik tek kurşun atılmadan teslim edilir. Milli Mücadele’nin kazanılmasında ve Cumhuriyet’in kurulmasında peş peşe kaybedilen savaşların acı tecrübeleri vardır. Ordunun siyasetten uzak tutulması da o deneyimlerin sonucudur. 1960 darbesiyle o gelenek de yıkılmıştır! Çakmak’ın “Şark Cephesi Harekâtı” kitabı da tarihe ışık tutuyor. 30 Ağustos nedeniyle asker ve sivillere tavsiye edilir.