Orta Asya'nın doğalgaz devi Türkmenistan hem Nabucco projesi çerçevesinde hem Avrupa ve hem de Pakistan-Hindistan'ın enerji güvenliği bakımından çok büyük bir potansiyel doğalgaz kaynağı sayılır. Bu ülke, Nabucco çerçevesinde gaz sevki konusunda bugüne kadar kesin ve net bir taahhütte bulunmadı; ancak görüşmeler devam ettiği için umut hâlâ var. Diğer yandan, Türkmenistan, doğalgaz sevkinde Rusya'ya olan bağımlılığını azaltmak için Nabucco'ya ilaveten başka alternatif gaz sevk hatları için de uzun süredir çaba gösteriyor. Bu çerçevede İran'a gaz sevkinde önemli bir aşama kaydederken üzerinde yıllardır konuşulan bir başka hat projesini de kısa bir süre önce yeniden gündeme getirmiş bulunuyor. Bu hat projesi kısaca TAPI, yani Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan doğalgaz hattı olarak biliniyor. Türkmen lider Berdimuhammedov'un bu hafta içinde Pakistan lideri Zerdari ile yaptığı telefon görüşmesinde ele alınan hat konusu Zerdari'nin geçen hafta Afgan lider Karzai ile yaptığı görüşmesi ve bu hafta başında Kabil'de imzalanan çerçeve anlaşmasıyla yıllar sonra yeniden önem ve hız kazanmış bulunuyor. Haberlere göre, taraflar TAPI'yi bu ay içinde bakanlar, önümüzdeki aralıkta da liderler seviyesinde ele alıp nihai anlamda hayata geçirmek için bir araya gelecek. Bu bakımdan TAPI konusu hem Türkmenistan ve hem de öncelikle Afganistan ve Pakistan bakımından öncelikli enerji projesi olarak yeniden ortaya çıkmış oluyor. Esasen, TAPI en son olarak 28 Nisan 2008'de Kabil'i ziyaret eden Türkmen lider Berdimuhammedov tarafından gündeme getirilmiş, o zaman da tartışılıp görüşülmüştü. Bundan önce ise ilgili ülke temsilcileri tarafından da ele alınmış, bu konuda bir çerçeve anlaşmasına da varılmış, hattın inşasına 2010'da başlanılması ve 2015'te bitirilmesi üzerinde mutabık kalınmıştı. Bu anlaşmanın en ilginç ve önemli yanı da Hindistan'ın da bu anlaşmaya katılmasıydı. Hindistan bununla Türkmenistan ile geçmiş yıllarda geliştirdiği enerji ilişkilerini bir adım daha öteye götürmeyi planlıyordu.. Ne var ki, bu görüşmeler ve anlaşma bilinmeyen sebeple sonucu daha sonra geri plana itildi, konuyla ilgili herhangi bir ilerleme sağlanmadan adeta unutuldu gitti. Asya Kalkınma Bankası'nın tam desteğine sahip ve bugünlerde yeniden canlanan projeye göre, TAPI hattı bin 680 kilometre uzunluğunda olacak. Türkmenistan'ın en zengin gaz sahası olan Devletabad'da başlayıp Afganistan'da Herat ve Kandahar'ı birbirine bağlayan ekpres yola paralel döşenecek, buradan Pakistan'daki Ketta ve Multan şehirleri üzerinden geçip Hindistan'a girecek ve burada Fazilka şehrinde sona erecek. Yılda 33 milyar metreküp gaz taşıyacak olan hattın maliyetinin ise 6-7milyar dolar civarında olacağı tahmin ediliyor. TAPI, şayet hayata geçerse, bu hem Türkmenistan ve hem de Afganistan ve Pakistan için son derece önemli ekonomik ve stratejik kazanımlar getirecek. Afganistan, hem yılda en az 200 milyon dolar civarında transit ücreti kazanacak ve hem de enerji ihtiyacının önemli bölümünü hattan karşılamış olacak. Ayrıca, Afganistan, Türkmenistan (dolayısıyla Orta Asya çerçevesinde) Pakistan ve Hindistan arasında önemli bir enerji ve ekonomi köprüsü statüsü kazanacak. Bu da hem bölgesel barışa ve hem de refaha büyük katkı yapacak, taraflar arasındaki işbirliğini hızlandıracak, kökleştirecek. Bu arada Türkmenistan'ın enerji sevk bağımlılığını da elbette azaltıp, ekonomik bağımsızlığına önemli katkı yapacak. Genel çerçeveden bakıldığında, TAPI işte böylesine önemli ve değerli bir proje olarak yeniden gündeme gelmiş bulunuyor. Bu konudaki gelişmeler elbette birçok bakımdan bizi de ilgilendiriyor. Hem stratejik, hem enerji ve hem de potansiyel ekonomik getiriler bakımından TAPI ve ilgili gelişmeler bizim için de önemli oluyor; çünkü Türkiye artık sadece çevresiyle ilgilenmekle yetinen bir güç olmayı çoktan geride bırakmış dünya gücü olma yolunda ilerleyen bir güç. Bu aşikâr. Ne var ki, TAPI'nin gerçekleşmesi için öncelikle Afganistan'da barış ve güvenliğin en kısa zamanda tesisi gerekiyor. Bu ne zaman, nasıl olur, söylemesi çok zor. Buna rağmen yine de TAPI'ye umutla bakılmalı bize göre...