Aydoğan Vatandaş, araştırmacı-gazetecilik yönünü takdir ettiğim bir arkadaşım. En son okuduğum kitabının adı 'Monşer-Saklı Seçilmişler.' 'Monşer' aslında Tanzimat'tan günümüze Osmanlı elitinin yaşadığı batılılaşma sancısını, modernleşme tutkusunu buhranlarıyla birlikte bir ailenin izlerini sürerek anlatmaya çalışmış. Bu süreci takip edebilmek Tanzimat'tan Meşrutiyet'e, oradan da Cumhuriyet'e uzanan çizgi üzerinde yönetici ve entelektüel elitin yetiştiği ailelerin tarihini okumakla mümkün. Bu ailelerden biri olan Menemenlizadeler, Tanzimatçı-modernleşmeci Osmanlı aydınlanmasının tam da merkezinde duran sülalelerden biri. Mustafa Kemal Atatürk'ün en çok etkilendiği isim kimdir diye sorsanız, herhalde biri Ziya Gökalp diğeri de Namık Kemal'dir. Namık Kemal'in oğlu Ali Ekrem'in eşi Celile Bolayır'ın, Mısır'daki meşhur Kavalalı ailesinden Celâl Paşa'nın kızı olduğunu, Celal Paşa'nın ise Mustafa Reşit Paşa'nın torunu Fatine Hanım'ın kocası olduğunu bilmiyordum! Şimdi... Mustafa Reşit Paşa adı tanıdık gelebilir. Çünkü kendisi Tanzimat hareketinin öncüsüydü. II. Mahmut'un ölümünün ardından tahta Abdülmecit'in geçtiği 1839 yılının Kasım ayında yeni padişah adına ilan edilen Gülhane Hatt-ı Şerifi, diğer adıyla Tanzimat Fermanı, Ali Ekrem'in eşi Celile Hanım'ın dedesi, Hariciye nazırı Reşit Paşa tarafından yazılmıştı. Mustafa Reşit Paşa, Hariciye Nazırlığı yaptığı dönemde, İngilizler'le, Osmanlı Devleti'ni ekonomik bakımdan çökertecek Baltalimanı Antlaşması'nı imzalamıştı. (1838) Baltalimanı Antlaşması'nın imzalanmasıyla, Osmanlı Devleti'yle İngiltere arasında anlaşmazlığa yol açan hususlar, İngiltere'nin lehine çözülmüştü! Vatandaş'ın kitabından Mustafa Reşit Paşa'nın İngiltere'de bulunan evinin hâlâ muhafaza edildiğini de öğreniyoruz! Mustafa Reşit Paşa'nın Osmanlı'nın ilk Mason olan paşalarından biri olduğunu biliyoruz. Ne ilginçtir ki Namık Kemal de Mason. Aynı zamanda Bektaşi'ydi. Abdülhamit'e olan muhalefetiyle biliniyordu. Namık Kemal'in damadı, Osmanlı'nın son döneminde, Maliye Nazırlığı ve daha sonra da Ayan Reisliği yapan Mehmet Rıfat Menemencioğlu, Meşhur Saltanat şûrasında imzası olmasına rağmen Atatürk tarafından müsamaha ediliyor. Oğlu Numan Menemencioğlu II. Dünya Savaşı'nda Dışişleri Bakanı. O da mason. Abisi Ahmet Muvaffak Menemencioğlu da Rum asıllı Katharina ile evleniyor; onun kızı Nermin Menemencioğlu ise İngiliz Askeri İstihbarat görevlisi Jasper Strater ile evleniyor. Ve ne enteresandır ki, kitaptan, Jasper'ın halası İsabel'in Mustafa Kemal'in en büyük rakibi Enver Paşa'yı Buhara'da katleden Rus İstihbarat görevlisi Ermeni asıllı Georges Agabekov'la evli olduğunu, onun da bir süre sonra İngiliz İstihbaratı'na sığındığını öğreniyoruz. Namık Kemal'in romanlarından birinin adı Cezmi. Ali Ekrem Bolayır'ın oğlu Cezmi, eniştesi Rıfat Bey'in ikinci eşi 17 yaşındaki Nüveyre'ye aşkından intihar ediyor. Ailenin birçok üyesi yabancı uyruklu kadınlarla evlenmeyi tercih ediyor!