Türkiye’de elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi için 21 tane dağıtım şirketi kuruldu. Bu şirketlerden yedi tanesi 2009’da, iki tanesi daha önceki yıllarda özelleştirildi, kalan 12 şirketin özelleştirilmesi ise açıklanan programa göre 2010 yılında tamamlanacak.
Türkiye’de yılda 182 milyar kilovat saat elektrik tüketiliyor. Türkiye içinde dağıtılıp satılan elektrik ise 134 milyar kilovat saat oluyor. Bu sonuca göre toplam
tüketim ile satılan elektrik arasındaki kayıp ve kaçak yüzde 26’yı buluyor.
Elektrik dağıtım şirketleri, kayıp ve kaçak oranını azaltmak, yeni yatırımları devlete yük olmadan yapabilmek ve arz güvenliğini sağlamak amacıyla özelleştiriliyor. Bugüne kadar Özelleştirme İdaresi’nin yaptığı elektrik dağıtım özelleştirilmelerinden 2,2 milyar dolar tahsilat yapıldı. Yeni sonuçlandırılan Aras,
Osmangazi,
Yeşilırmak ve Çoruh Elektrik Dağıtım Şirketi özelleştirilmelerinden ise 1,1 milyar dolarlık tahakkuk gerçekleşti. Elektrik dağıtım özelleştirilmelerinin tümü tamamlandığında yaklaşık 12 milyar dolar gelir elde edilecek.
Elektrik dağıtım özelleştirilmeleri, dağıtım bölgelerinin 49 yıllık
işletme hakları yeni kurulan anonim şirketlere verilerek yapılıyor. Elektrik dağıtım hakkını alan şirket, bölgeye yüzde 100 elektrik satma hakkını da elde ediyor. Böylece elektrik üreten şirketler, kendi ürettikleri elektriği, işletme hakkını aldıkları bölgede satarak,
üretim ve pazarlamada bütünleşme sağlayıp gelirlerini yükseltme olanağına sahip oluyorlar.
Gelelim elektrik dağıtımında en önemli bölgeye...
İstanbul,
Boğaziçi ve
Anadolu Yakası olarak iki dağıtım bölgesine ayrıldı. İki bölgeden oluşan İstanbul, Türkiye elektriğinin yüzde 21’ini tüketiyor. Büyüklüğü nedeniyle diğer bölgelere göre çok cazip. Elektrik dağıtım özelleştirilmesinde İstanbul’un iki yakasından birini alan
firma büyük
kazanç sağlayacak. Özellikle İstanbul Yakası cazip, Türkiye toplam elektrik tüketiminin yüzde 14,1’ bu bölgede yapılıyor. Dolayısıyla İstanbul’da elektrik dağıtım
özelleştirmeleri büyük önem taşıyor. Pek çok firma şimdiden ihaleye hazırlanıyor. Ayrıca kendi ürettikleri elektriğin
satış hakkının da bulunması, İstanbul’un değerini arttırıyor.
İstanbul elektrik dağıtım bölgeleri geçmiş yıllarda satışa çıkartılmıştı.
Anadolu Yakası özelleştirildikten sonra geri alındı. İstanbul Yakası’nın ihalesi ise iptal edildi. 2010 yılında özelleştirme uygulamalarında İstanbul elektrik dağıtım ihaleleri büyük önem taşıyor. Üretilecek elektriğin satış imtiyazı da içinde olduğundan İstanbul’un ucuza satılmaması gerekiyor. Rekabet yaratılarak kamu gelirinin arttırılmasında fayda var.
2009 Yılında elde edilen elektrik dağıtım özelleştirme gelirleri ve tahakkuklar (milyon $)
Şirket Tahakkuk eden tutar Tahsil edilen tutar
Başkent Elektrik Dağıtım 1.225 1.225
Sakarya Elektrik Dağıtım 600 600
Meram Elektrik Dağıtım 440 440
Aras Elektrik Dağıtım 128
Osmangazi Elektrik Dağıtım 485
Yeşilırmak Elektrik Dağıtım 441,5
Çoruh Elektrik Dağıtım 227
Toplam 3.546.5 2.265