Bugün Pazar... Ve 30 Aralık... Yarın gece, 2007 palamarlarını çözerek bizleri terk edecek. Benim merakım şu: Tükettiğimiz yılda neleri konuşmadık? Ya da konuşmadığınız üç konuyu tespit edebilir misiniz? Siz düşünedurun, ben yazıya devam edeyim. Aslında...‘Neleri konuşmadığımızı’ bana bir kez daha düşündürten okuduğum bir haber oldu. 2007’yi değerlendiren bir sürü yazı görüyorum... Birkaç zaman daha görmeye de devam edeceğiz. Ama bilimsel gelişmeler... Ama teknolojideki gelişmeler... Değerlendirmelerde popüler bir şekilde yer alamayacak. Bilimsel ve teknolojik gelişme, yaşamımızın özünü değiştiren tılsım olsa da topluca dönüp pek de bakmayacağız. ‘2007 yılına damgasını vuran bilimsel gelişme nedir?’ sorusunu sormak da abes olacak... *** Ama cevabının abes olmadığını düşünüyorum. Genetik, 2007’de en önemli bilimsel gelişmelerin kaydedildiği alan olmuş. Bilim dünyasının önemli yayınlarından Amerikan Science dergisi, kök hücre alanındaki araştırmaları da ‘çığır açıcı önemde’ diye değerlendirmekte. Amerikan Bilimsel İlerleme Derneği (AAAS) tarafından yayımlanan ve bilim dünyasının en prestijli yayınları arasında kabul edilen haftalık Science dergisine göre insanların genetik yapısındaki farkları ortaya koyan bilimsel araştırmalar 2007’nin en önemli buluşu oldu. Neden mi? Çünkü... Tek Nukleotid Polimorfizmi, yani kısaca SNP adı verilen ‘Single Nucleotide Polymorphism’, bir insanın DNA sekansında oluşabilecek küçük değişiklik ya da varyasyonları tanımlamakta kullanılıyor. Uzmanlar, bu alanda insandan insana büyük ve çok önemli farklılıklar belirledi. Bu bir... *** Başka? Science dergisi, Japon ve Amerikalı bilim insanları tarafından geliştirilen ve insan derisi hücrelerini ‘ kök hücreye’ dönüştüren yöntemi yılın en önemli ikinci bilimsel olayı seçmiş... Hasta doku veya organların değiştirilmesinde devrim sayılabilecek buluş, hastanın genetik şifresine göre kök hücre yaratma imkánı sağlıyor ve böylece hastanın dokuyu reddetme riskini ortadan kaldırıyor. Yeni teknikte, genetik açıdan değiştirilmiş yetişkin hücreler, kök hücreler kadar esnek hale getirilebiliyor. Geliştirilen yeniliğin, kök hücre araştırmalarıyla ilgili birçok çekinceyi ortadan kaldırması da bekleniyor. *** Ayrıca... Atmosferin düzenli olarak maruz kaldığı aktif galaktik çekirdeklerin yaydığı kozmik ışınlar üzerine yapılan araştırmalar da, bilimsel alanda 2007’de kaydedilen en önemli gelişmeler arasında sayılıyor. Science dergisi jürisi, metalürji alanında ortaya çıkarılan bir başka önemli gelişmeyi de 2007’nin en önemli bilimsel olayları arasına dáhil etti. Metaloksit işlemede geliştirilen yeni teknik, şimdiye kadar silisyumun kullanıldığı birçok işlemin yerini başka metallerin almasını sağlıyor. *** ‘Neler konuşmadığımıza’ hala cevap bulamadıysanız... Bir yardımda bulunabilirim... ‘Hall efektini’ hiç konuşmadık. Nedir bu? Hareket ettirilen bir elektrik yükünün, manyetik alandan 90 derece saptırılmasına Hall efekti adı veriliyor. Kuantum fiziğinin bu önemli kavramı 2007 yılı içinde yapılan deneylerle doğrulandı. Elektronların zaman zaman bazı manyetik alanlarda ‘öngörülemeyen ‘davranışlarının tanımlanması, yılın bilimsel olayları arasında kabul edildi. *** Gene 2007 yılında... Uzmanlar, insanın bağışıklık sisteminde önemli bir yere sahip T hücreleriyle ilgili önemli noktalara açıklık getirdi. Böylece, virüs ve tümörlere karşı yeni aşıların geliştirilmesini sağlayacak bu buluş da Science dergisinin en önemli bilimsel olaylar listesinde yer aldı. Beyinde limbik sistemle ilgili ana merkezlerden birini oluşturan hipokampüsün hafıza kaydı açısından taşıdığı önemi, insanlar ve fareler üzerinde yapılan araştırmalar kesinleştirdi. Science dergisi bu gelişmeyi de 2007’nin en önemli olayı seçti. *** Devam edelim mi? Örneğin, bilgisayarı dama oyununda yenilmez yapan Chinook isimli yazılım... Kanada’daki Alberta üniversitesinden uzmanlar, 500 milyar kere milyar kombinasyonun tamamını yükledikleri bilgisayarı ‘bileği bükülmez’ hale getirdiler. Bu da 2007’nin bir başka bilimsel gelişmesi oldu. *** Evet... 2007 yılında neleri konuştuk, neleri konuşmadık? Soruyu cevapladınız mı? Cevaplayamadınızsa, acele etmeyin... Vaktiniz var. Bugün Pazar, yarın yılbaşı, üstelik Salı gene tatil... Uzun uzun düşünebilirsiniz.