Zamlara rağmen TÜİK'in açıkladığı verilerde enflasyonun düşüş göstermesi tepki çekti.
Dünya yazarı Alaattin Aktaş'a göre TÜİK'in açıkladığı verilerde düşüş yaşanmasının nedeni 'matematik.' "Yıllık enflasyonun tek haneye inmesi için bir şey yapmaya gerek yoktu ki. Yapıyormuş gibi görünmek yeterdi, nitekim yetti de. Hatta enflasyonu aşağı çekecek adımlar bir yana peş peşe gelen zamlarla fiyatlardaki artış sürüyordu. Fiyatlar artıyordu ama yıllık oran nasıl mı geriliyordu; bu basit bir matematik işleminden ibaretti yalnızca" diyen Aktaş, düşüşü şöyle aktarıyor yazısında:
"Aydan aya olan yıllık TÜFE değişimi hesaplanırken içinde bulunulan yılın ilgili ayındaki endeks, önceki yılın aynı ayındaki endeksle kıyaslanıyordu. Yani ağustostan ağustosa yüzde 15.01 olan TÜFE artışında geçen yılın eylülündeki yüzde 6.30’luk artış vardı. Ama dün TÜİK tarafından açıklanan ve eylülden eylüle olan durumu gösteren yüzde 9.26’lık oranda geçen yılın eylülündeki yüzde 6.30’luk rekor oran artık yok.
Bir kez daha vurgulayalım; son bir yılın hesaplamasından geçen yılın eylülündeki yüzde 6.30’luk artış çıktı, onun yerine bu yılın eylülündeki yüzde 0.99’luk artış girdi. Yüzde 6.30 çıkıp yerine yüzde 0.99 girince de yıllık oran bir anda yüzde 15.01’den yüzde 9.26’ya gerilemiş oldu. Artık son bir yıl ifade edilirken yüzde 6.30’luk bu rekor oran hiç yaşanmamış kabul ediliyor."
Prof. Dr. Emre Alkin ise TÜİK’in enflasyon rakamlarını halka doğru bir şekilde izah etmesi gerektiğini söylerken, “Bu rakamları açıklayan kurumun vatandaşı, üreticiyi, hatta yurt dışından bakanları tatmin edecek şekilde bilgilendirmesi ve aydınlatması gerekiyor. Aksi takdirde enflasyonun düşmesinin yaratması gereken olumlu algıyı oluşturamayız. Tam tersine, akıllarda ciddi tereddütler oluşur. Tekrar ediyorum, ekonomiyi yönetmek rakamları yönetmek değil, beklentileri ve algıyı doğru şekilde yönetmektir” diyor.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu da TÜİK'in açıkladığı enflasyon ile hayat pahalılığı arasındaki makasın giderek açıldığını öne sürerek, “TÜİK açıkladığı fiyatlardan bir market zinciri kursun hepimiz oradan alıveriş yapalım. Sadece akaryakıt, doğal gaz ve elektrik zamları ile bunların hayatın diğer alanlarına etkisi düşünüldüğünde, fiyat düşüşü iddialarıyla yapılan TÜFE hesaplamasının şaibeli olduğunu anlamak için konunun uzmanı olmaya gerek yok” yorumunu yapıyor.
Ekonomist Uğur Civelek'e göre TÜİK verileri normal değil:
“Eylül ayında 0,99’luk bir artış var. Alt detaylara baktığımızda eylül ayında gıdada 0,6 düşüş, giyim ve ayakkabının sadece yüzde 2 yükselmesi, yeni sezon ürünlerinin ve sene başından bu yana fiyatların geriliyor olması normal değil. Paketlenmiş ambalajlı işlenmiş ürünlerde gramaj, kalite farklı. Hâlâ fiyat alınan marketler gıda maddelerini halden geliş fiyatına göre zararına satış yapıyor. Bunlar geneli temsil eden fiyatlar değil. Fiyat alınan yerlerde siyasi baskı var. TÜİK bunları göz önünde bulundurmalı.
Vatandaş şüphe etmekte çok haklı. Çünkü kendisi enflasyonu yaşayarak biliyor. Evet enflasyon baz etkisiyle tek haneye düşmüş ama kimse ilgilenmiyor bunlarla. Açıklanan YEP büyümeye öncelik veriyor. Bu nedenle enflasyonu kontrol altında tutmaları mümkün değil. Enflasyon konusunda iyimser olmak çok zor. Enflasyon tek hanelerde kalmayacak.”
Peki artan fiyatlara rağmen düşen enflasyon verileriyle ilgili yurttaş ne düşünüyor? Cumhuriyet'in haberinde yurttaşın tepkisi şu şekilde aktarılıyor:
Servet Nakış: İnsanlar yemeden içmeden kesildi. Oradan buradan aldığı borçlarla ihtiyaçlarını gidermeye çalışıyor. 7-8 tane kredi kartı kullanarak evinin ihtiyacını gören arkadaşlarım var. Hükümet ise kendi kendine rakamlar açıklıyor. Sürekli de zam yapıyorlar. Nasıl geçinsin vatandaş!
İsmi açıklanmayan yurttaş: Domates, soğan derken meyve almaya para kalmıyor. Çocuklarım muz istiyor, alamıyorum” dedi. Bir diğer yurttaş, “En kötü meyvenin kilosu 3-4 lira. Damak tadıyla yiyeyim dersen 10 lirayı aşıyor.
İsmi açıklanmayan bir diğer yurttaş: Oğlum, ‘1 TL’ye bir şey alamıyorum anne, verme’ demeye başladı. Geçen yıl çocuğuma 3-4 liradan aldığım badem, bu yıl gramajı küçüldüğü halde 7 liraya çıktı. Hiçbir şeye güç yetiremiyoruz.
TÜİK'in başına Hazine Bakanı Berat Albayrak'ın çalışma arkadaşı atanmıştı.
