Hükümetin Anayasa hükümlerini yok sayarak Meclis'e sevk ettiği, 711 Yargıtay ve Danıştay üyesinin görevine son veren tasarı, 27 Mayıs 1960 askeri darbesini yapan cunta rejiminin yargıda yaptığı tasfiyenin kopyası çıktı. Askeri darbeyi gerçekleştiren Milli Birlik Komitesi, henüz 1961 Anayasasının yürürlüğe girmediği ilk 7 ayda yargıda büyük bir tasfiyeye imza atmıştı. Askeri rejim, 94'ü Yargıtay ve Danış tay üyesi olmak üzere toplam 614 yargı mensubunu re'sen emekliye sevk etti. 241 üyesi olan Yargıtay'ın 66 üyesi, 54 üyesi olan Danıştay'ın 28 üyesi zorunlu emekli edildi. İlk derece mahkemelerindeki 3 bin 123 hakim ve savcıdan 520'si de benzer şekilde emekli yapıldı.

Yargıtay'ın üyelerinin dörtte biri, Danıştay'ın yarısından fazla üyesi zorunlu olarak emekli edildi. Emekli edilenlerin yerlerine ise darbe yönetiminin onayladığı isimler atanarak, yargı ideolojik bir yapılanmaya teslim edildi. Askeri darbenin ardından kurulan Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Hakimler Kurulu da darbeyi yapan irade tarafından oluşturuldu.

AKP iktidarının hazırladığı Yargıtay ve Danıştay üyelerinin görevine son veren tasarıyla göre de Anayasa'daki hakimlerin 65 yaşından önce emekli edilemeyeceği ve azledilemeyeceği hükmüne rağmen Yargıtay ve Danıştay üyelerinin tamamının görevine son veriliyor. Yargıtay'ın üye sayısı 516'dan 300'e Danıştay'ın 196 olan üye sayısı 116'ya düşürülüyor. Görev süreleri 12 yılla sınırlanıyor. Görevine son verilen üyelerin yerine ise hükümet kontrolündeki HSYK'nın seçim yaparak Yargıtay ve Danıştay üyelerinin yarısına yakınının devre dışı bırakılması hedefleniyor.

HSYK'nın Yargıtay'a 300, Danıştay'a ise 116 üye seçmesi, seçilmeyen üyelerin ise ya istinafa ya da ilk derece mahkemelerine gönderilecek. Tasarı yürürlüğe girdiği tarihte Yargıtay ve Danıştay'dan seçilen Yüksek Seçim Kurulu üyelerinin tamamının görevi sona erecek. HSYK, mevcut YSK üyelerini yeniden seçmemesi durumunda YSK üyelikleri düşecek.

Emekli Askeri Hakim Ümit Kardaş: Tasarıyı hukuka uygun görmek mümkün değil. Bu, 1960 ihtilalinin uygulamalarını hatırlatıyor. Genelde darbelerden sonra sadece yargıda değil darbeyi yapan kurumda askerin içinde bürokraside tasfiyeler olur, siyaset zaten ortadan kaldırılıyor. Olağan ve normal bir dönemde yaşanacak bir şey değil. Bir kişinin ve etrafındaki çevrenin gücünü tahkim etmeye yönelik bir düzenleme. Önemli olan AKP içinden itiraz gelmemesi ve iktidar partisi olarak meşru hukuka ve demokrasiye aykırı düzenlemeleri kabul etmesidir. Hatta bu düzenlemelere MHP ve CHP de katılabiliyor. Karamsar bir tablo var. Evrensel hukuka uygun bir düzenleme olarak görmek mümkün değil. Hakimlerin azlolunamayacaklarına ilişkin bir ilke ve teminat var. Böyle bir kanunla görevden almayı hukuka ve demokrasiye uygun göremeyiz. Darbelerin devlet ideolojisi doğrultusunda yapıldığını görüyoruz. Burada böyle birşey de görmüyorsunuz.

Bir kişinin ve çevresinin istek ve çıkarları doğrultusunda hamleler var. İstisnai bir durum. Tek adam ideolojisi ama güçle alakalı bir husus. Sivil bir kadro tarafından 21. yüzyılda böyle bir tecrübe Türkiye'ye yaşatılıyor. Anayasa'ya aykırı. Yasayı çıkardığınızda Anayasa Mahkemesi iptal etse dahi kararı geriye yürümediğinden iş bitiyor.

Prof. Dr. Metin Günday: HSYK, yüksek yargıçların performansına yani kararlarına bakarak atama yapacak. Sen kimsin ya. Yargıtay'ın mahkemelerde görev yaparken kendisini denetlediği, kararlarını bozduğu HSYK üyeleri, Yargıtay üyesinin atamasına karar verecek. Böyle bir şey olabilir mi? 65 yaşına kadar atanmış. 90'lı yıllarda da yargıda sorunlar vardı ama bu sorunlar gittikçe ağırlaşıyor. Eskiden biraz daha fazla liyakata bakarlardı. Ama şimdi ayyuka çıktı. Hükümetin bir aracı. Bu düzenleme yarın Anayasa Mahkemesi üyelerine de yapılır. Sen bu adamları 65 yaşına kadar seçmişsin. bütün düzenlerini hayatlarını kurmuşlar. Bir gece kanunla görevine son veriyorsun. Yasa değişikliği Anayasa Mahkemesi'ne gittiğinde mahkeme yürürlüğü durdurursa ancak o takdirde kanun iptal kararı verilene kadar uygulanmaz. Aksi takdirde AYM, yasayı iptal etse bile iptal kararının etkisi olmaz. Atı alan Üsküdarı geçmiş olur. Uygulanmaz. 12 Mart'ı da 12 Eylül'ü de yaşadım böyle birşey görmedim. Danıştay ve Yargıtay üyelerinin hepsi kaldı. 12 Eylül'de bir kaç tetkik hakimine sakıncalı bulduklarını Eskişehir bölge idare mahkemesi başkanlığına atadılar. Üyelere dokunmadılar.

Kayyım atandığı kurumu suistimal ettiği, kanuna aykırı hareket ettiği takdirde hukuken kendisi sorumlu olur. Şimdi devlet sorumlu olur diyorlar.