İZMİR (A.A) - Ali Rıza Karasu - Fidan Üreticileri Alt Birliği (FÜAB) Başkan Yardımcısı Hakkı Şafak Ses, zeytin fidanı dikimine olan talebin, dikim teşviklerinin önemli ölçüde azalmasıyla bu durumdan olumsuz etkilenen fidan üreticilerinin ihracat girişimlerine başladığını bildirdi.
     Ses, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiyenin ABye üye olmadan önce zeytin varlığını artırmak için 2004 yılında zeytin dikecek üreticiye destek uygulaması başlattığını zeytin diken üreticiye dönüm başına 30 lira ile başlayan teşvik uygulamasının süreç içerisinde 250 liraya kadar çıktığını, bunun yanı sıra Hazine arazilerinin zeytin dikimi için 149 yıllığına kiralanabilme imkanı tanındığını hatırlattı.
     Uygulanan teşviklerin olumlu sonuç verdiğini ve son 7 yılda dikilen fidanlarla Türkiyenin zeytin ağacı varlığının 100 milyon adetten, 167 milyona ulaştığını kaydeden Ses, dikime olan talebi karşılamak üzere de bu dönemde çok sayıda fidan işletmesinin kurulduğunu anlattı.
     Ses, dikim teşviğinin 2009 yılından sonra önemli ölçüde düştüğünü belirterek, şunları kaydetti:
     Dikim teşviklerinin düşürülmesiyle birlikte fidana talep azaldı. Bu da fidan üreticileri üzerinde olumsuz etki yarattı. İşletmeler ellerindeki stoğu tüketince yeni üretim yapmadı, bir bölümü de kapandı. Bakanlık şu anda sadece sulanmayan kurak topraklar için daha dayanıklı olan delice türüne dönüm başına 100 lira destek veriyor, diğer türler için 50 lira destek uygulaması var. Ancak bu da yeterli görülmüyor. Çiftçilerin ilgi gösterdiği delice türünün üretimi ise henüz araştırma enstitüleri tarafından anaç verilmediği için yapılamıyor.
    
     -Üreticiler yeni koşullara uyum sağlamalı-
    
     Türkiyede 2004 sonrası yaşanan hızlı dikim sürecinin, artık yaşanmayacağının bilinmesi gerektiğini ve fidan üreticilerinin yeni uygulamaya göre kendilerini ayarlaması gerektiğini belirten Ses, Bu noktada iç piyasada sıkıntı yaşayan bazı firmalar, ihracat girişimlerine başladı. Halen Libyaya 1 milyon adet zeytin fidanı ihracatı için bir firma anlaşma sağladı. Aynı ülkeye 1 milyon adet için ise görüşmeler sürüyor. Çok sayıda firmanın ihracat için görüşmelerinin sürdüğünü biliyoruz dedi.
    
     -Fidan üretiminde trajik düşüş-
    
     Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Yetiştirme Tekniği Bölümünden Dr. Nurhan Varol da Türkiyede 2005-2011 yılları arasında 71 milyon 95 bin 246 adet zeytin fidanı üretimi yapıldığını bildirdi.
     Zeytin fidanı üretiminde en yüksek seviyeye 2007 yılında ulaşıldığını belirten Varol, şu bilgileri verdi:
     Türkiyede 2005-2008 yılları arasında valiliklerin, il özel idarelerinin, tarım müdürlüklerinin projeli, projesiz, ücretsiz veya katkı paylı olarak çiftçilere fidan dağıtmaları, bazı özel kuruluşların ve belediyelerin de fidan dağıtımı yapması zeytin dikimini gündemde tuttu. Fidana olan talebi artıran bu uygulamanın da etkisiyle 2005-2009 yılları arasında 67 milyon 763 bin 975 adet sertifikalı zeytin fidanı üretildi. 2007 yılında 26 milyon 339 bin olan sertifikalı zeytin fidanı üretimi, 2010 yılında 2 milyon 13 bin 811, 2011 yılında 1 milyon 317 bine düştü.
    
     -Yıllara göre zeytin fidanı destekleme ve üretim miktarları-
    
    
     YIL
     Destekleme birim fiyatları TL
     Sertifikalı Zeytin Fidan Üretimi(adet)
    
     2005
     (Tüm zeytin çeşitleri için) 30
     3.132.566
    
     2006
     (Tüm zeytin çeşitleri için) 250
     9.785.818
    
     2007
     (Gemlik için) 45
     (Diğer çeşitler için) 250
     26.339.080
    
     2008
     (Gemlik için) 40
     (Diğer çeşitler için) 100
     24.432.160
    
     2009
     (Gemlik standart) 25
     (Gemlik sertifikalı )50
     (Diğer çeşitler standart) 50
     (Diğer çeşitler Sertifikalı) 100
     2.060.540
    
     2010
     (Yağlık çeşitler için standart) 50
     (Yağlık çeşitler için sertifikalı) 100
     2.013.811
    
     2011
     (Yağlık çeşitler için standart) 50
     (Yağlık çeşitler için sertifikalı) 100
     1.317.460
    
     Yayıncı: Osman Kurt