RİZE (A.A) - Muhittin Sandıkçı - Doğu Karadenizin sahil
kesiminde, elverişli iklim şartları sonucu bu sezon dördüncü sürgünün hasadını
yapan yaş çay üreticileri, ÇAYKURun alım kampanyasını tamamlaması üzerine
ürünlerini yakacak, kuru çay ya da gıda maddeleri karşılığında özel sektöre
veriyor.
Yörede nadir görülen dördüncü sürgün çayı hasat eden üreticiler, ÇAYKURun
yaş çay kampanyasını tamamlamasının ardından ürünlerini sadece özel sektöre
satabiliyor. Bazı özel sektör firmaları da bu sürgünde yaş çayı, karşılığında
üreticiye kömür, kuru çay veya çeşitli gıda maddeleri vererek alıyor.
Çay Üreticileri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa
Mavi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yörede 2009dan beri ilk kez dördüncü
sürgün yaş çay hasadı yapıldığını, bu sürgünde rekoltenin yaklaşık 100 bin ton
olacağını tahmin ettiklerini bildirdi.
Özellikle Doğu Karadenizin kıyı kesimlerinde iklim şartlarının uygun
olmasından dolayı dördüncü sürgünde yüksek miktarda çayın olgunlaştığını ifade
eden Mavi, Normalde çayda dördüncü sürgün pek olmaz. Ancak bu yıl şartların
uygun olması nedeniyle dördüncü sürgün çay hasat ediliyor. Rekolte sürekli
yükseliyor. Özel sektör bunu fırsat bilerek yaş çay karşılığında kuru çay, kömür
veya gıda maddesi veriyor. Üreticinin elinde geçmiş dönemlerden kalan yeterince
kuru çay var. Üretici yaş çayı toplasa bir dert, toplamasa başka bir dert dedi.
Üreticiye yaş çay karşılığında para yerine kuru çay verilmesine artık
alışıldığını, kömür ve gıda maddelerine de yavaş yavaş alışılmaya başlandığını
dile getiren Mavi, Özel sektör yaş çayı kilogramı 70 kuruştan almaya
başlamıştı. Miktar arttığı için fiyat 50 kuruşa kadar indirildi. Bir ton yaş çaya
500 kilogram kömür veriyor. Vatandaş zor durumda, özel sektör fırsat kolluyor. Bu
ürünü toplamazsa gelecek yıl mart ayında makasla kesip çay bahçesine dökmek
zorunda kalacak. Aksi taktirde çay bahçeleri sezona hazırlanamaz diye konuştu.
Yaş çay toplayan işçilerin bedellerinin karşılanamaz duruma geldiğini öne
süren Mavi, şöyle devam etti:
Özellikle kuru çay zorlaması çay piyasasının değerini düşürüyor. Üretici,
ürünü karşılığında çay fabrikasından kendisine kilogramı 10 liradan verilen kuru
çayı piyasada 3 liraya satıyor. Bu da çay piyasasının dengesini bozuyor. Firmalar
kendi kendine ihanet ediyor. Çay kanunu çıkmadığı için bu sorunlar yaşanıyor.
Türkiyeye 70-80 bin ton kaçak çay girdiği söyleniyor. Fabrikaların bir çoğu
legal yollardan aldığı faturalarla illegal yollardan aldığı çayları paketleyerek
piyasaya sürüyor. Küçük firmalar sorunlarla boğuşuyor, büyükleri çay sektöründe
at oynatıyor.
-Bin 200 kilogram çaya bir ton kömür-
Derepazarı ilçesinde özel sektöre ait bir firmaya kömür ve kuru çay
karşılığı yaş çayını veren İhsan Akgün, ÇAYKURun çay alım sezonunu kapattığını,
özel sektörün de bunu fırsat bildiğini belirterek, Kilogramını 65 kuruş olarak
satacağımızı düşünerek bahçeye girdik. Öğle olmadan fiyatı 55 kuruşa düştü. Özel
sektörle böyle mi uğraşacağız. Bahçeye girdiğimize pişmanım. Çay karşılığında
kömür veriyorlar. Böylece yaş çayın kilogramı 40 kuruşa kadar düşüyor. Devlet
buna el koymazsa biz perişan olduk. Çektiğimiz sıkıntıyı kimse çekmez, insan gücü
buna tahammül edemez dedi.
Hüseyin Bayraktar ise hasat ettikleri dördüncü sürgün çayı ÇAYKURun
almadığını, özel sektör firmalarının ise düşük fiyat verdiğini ifade ederek,
Fabrikatörlere hamallık ediyoruz. Dalında bırakmaktansa toplamak zorundayız.
Yevmiyesini dahi kurtarmıyor. Yaş çay karşılığında kömür veriyorlar ne kömürü
olduğu belli değil. Zeytin, peynir, domates, tarihi geçmiş, bozulabilecek
ürünleri veriyorlar. Ne olduğu belli değil diye konuştu.
Çay üreticilerinden Aysel Eze de dördüncü sürgünde çayın çok ucuza
satıldığını dile getirerek, Zahmetimizin karşılığını alamıyoruz. Mecburuz çocuk
okuttuğumuz için. Aldıkları ürünün bedelini iki yıl sonra ödeyecek fabrikalar
dahi var. Topladığımız yaş çayı verip, ücret yerine kuru çay alacağız şeklinde
konuştu.
Yayıncı: Murat Kaban