SİVAS (A.A) - Merve Topuz - Seyit Ahmet Eksik - Selçuklu ve
Osmanlıdan günümüze kadar ulaşan Sivas halıları mühürlü ellerde hayat
buluyor.
Sivas Belediyesi İşletme ve İştirakler Müdürlüğü Halı Dokuma Atölyesinde
istihdam edilen 14 kursiyer, günde yaklaşık 8 bin ilmek atarak meşhur Sivas
halılarını dokuyor. İlmek ilmek dokudukları halılara duygularını yansıtan
kadınlar, ellerinde oluşan nasırları ustalık mührü olarak adlandırıyor.
Attıkları ilmek sayısına göre ücret alarak aile bütçelerine de katkıda
bulunan kadınlar, halıları kirkit sesleri arasında, türküler ve maniler
eşliğinde, aile ortamında dokuyor. Yaklaşık 14-15 ay gibi uzun ve meşakkatli bir
süreçte dokunan halılar tamamlandığında kesim işlemi törenle yapılıyor. Halısını
tamamlamanın mutluluğunu yaşayan dokumacı, arkadaşlarına helva, pasta ve çeşitli
ikramlarda bulunuyor.
Atölye Sorumlusu Birgül Canikligil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2
yıldır Sivas halısını ve el sanatlarını ön plana çıkarmak için gayret
gösterdiklerini söyledi.
Yün iplerden dokunan halıda metrekareye yaklaşık 360 bin ilmek düştüğünü
dile getiren Canikligil, atölyedeki en iyi dokuyucunun günde 8 bin ilmek yani 8
sıra dokuyabildiğini, yaklaşık 14-15 ayda tamamlanan halıların törenle
kesildiğini bildirdi.
Sivas halısını diğer halılardan ayıran en önemli özelliğinin sık dokunması
olduğunu aktaran Canikligil, Sivas halısının geçmişi Selçuklu ve Osmanlıya
dayanıyor. Zamanın imparatoru, büyük şehir olduğu için Sivasa büyük bir halı
atölyesi kurmuş. Bu atölyede kapalı ilmek üzerinde 60a 60 kalitede halılar
dokunmaya başlanmıştır. Kapalı ilmekle dokunduğu için uzun ömürlü olan halılar
tutmuş ve her yerde rağbet görmüş, zamanımıza kadar da o popülerlikle gelmiştir
ifadelerini kullandı.
-Motiflerin dili-
Birgül Canikligil, tarih boyunca dokuyucuların kendi duygularını halılara
figürlerle yansıttığını belirtti. Sivas halılarında ince dallı lalezar, Sivas
yıldızı, Selçuklu figürlerinden hayvanlı ve çiçekli desenlere, taraklı, kuşlu,
sandıklı, ölümü ve yaşamı temsil eden figürlerin işlendiğini belirten Canikligil,
Motiflerin de dili var. Sandık motifi genç kızın evliliğini ve düğünü, çiçekler
hayali, beşik anneliği, tavuskuşu şatafat ve lüksü, bülbül ve serçe iyiliği,
Selçuklu motiflerinden oluşan çift başlı kartal gücü ve hakimiyeti anlatır.
Dokuyucuların akşama kadar halılardaki figürlerle ilgilendiklerini dile
getiren Canikligil, Biz de bu aşamada onların psikolojilerine dikkat ediyoruz.
Çünkü kadınların ruh hali de halıdaki deseni etkiliyor. Evden moralleri bozuk
geldiğinde, sinirli olduklarında kirkite daha sert vuruyorlar bu da halının
desenini bozuyor dedi.
-Elinde nasır olmayan halıyı iyi dokumuyor demektir-
Atölyenin ısısının önemli olduğunu aktaran Canikligil, şunları kaydetti:
Halı dokuma atölyelerinin ısısı da çok önemlidir. Çünkü dokuyucuların
elleri üşüdüğü zaman desenler bundan etkilenir. Bu nedenle ısı aynı derecede
tutulmalıdır. Ayrıca dokuyucuların ellerinde nasırlar oluşuyor, bunlar
profesyonelliğin simgesidir. Elinde nasır olmayan halıyı iyi dokumuyor demektir.
Dokuyucular bu nasırlara profesyonellik mührü diyorlar. Zaman zaman kına yakarlar
ellerine, kınalı eller de denir halı dokuyanlara. Kına deriyi güçlendirdiği için
ellerini korumaya çalışırlar kınayla.
Sivas halısı dokuma zor ve meşakkatli olduğu için eleman sıkıntısı
yaşadıklarını dile getiren Canikligil, hanımları halı dokumaya davet etti.
Halıların bin 200 liraya kadar alıcı bulduğunu söyleyen Canikligil, çok
fazla talep olduğunu ve alıcının gözünde fiyatın önemli olmadığını vurguladı.
Dokuyuculardan Fadime Karaca ise 8 yıldır halı dokuduğunu belirterek,
İşimden memnunum, aşığım da diyebilirim. Hem vakit geçiriyoruz hem aile bütçeme
katkıda bulunuyorum dedi.
Halı dokumanın zor olduğunu dile getiren Karaca, bileklerinde ağrılar ve
ellerinde nasır oluştuğunu söyledi. Ruh hallerinin halıya yansıdığını vurgulayan
Karaca, halıyı sakin dokumak gerektiğine işaret ederek, Sinirli olunca daha
hızlı yapıyor, aşırı yanlış yapıyoruz. Kirkiti hızlı vurduğumuzda teller kopuyor.
Özellikle sinirli olmamaya çalışıyoruz. Sinirli ya da morali bozuk olan
arkadaşlarımıza destek veriyoruz. Halıyı sakin dokumak lazım ki yanlış olmasın.
Bir yanlış bütün halıyı bozuyor ifadelerini kullandı.
Yayıncı: Cemal Coşkun