AĞRI (A.A) - Ağrı ve Van başta olmak üzere Doğu Anadolunun
yöresel ve geleneksel yemekleri arasında bulunan Keledoş bölge halkı
tarafından soğuk kış günlerinde sıklıkla pişirilerek beğeniyle tüketiliyor.
Yaz aylarında dağların eteklerinden toplanan 8 ayrı ot, kurut, kuyruk yağı,
mercimek, kuru üzüm, patates, soğan, bulgur ve salça katılarak pişirilen keledoş,
değişik pişirme yöntemi ve sunum şekliyle bölge halkının en fazla tükettiği
yemekler arasında bulunuyor.
Taşlıçay ilçesinde yaşayan Nermin Yıldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada,
çocukluğunda annesinden öğrendiği Keledoşu besleyici olduğuna inandıkları için
haftanın 2-3 günü pişirdiklerini belirtti.
Yemeğin yörelere göre farklı ot çeşitleriyle yapıldığını anlatan Yıldız,
Ağrı yöresinde bu yemeğin kadınların yaz aylarında dere kenarları, dağ etekleri,
bahçe ve yaylalardan toplayıp kuruttukları 8 çeşit otun karışımıyla
hazırlandığını söyledi. Yemeğe katılan otların cüce gözü, ısırgan otu, cacığ,
keleme keşir, mal dili, yalpız, kaz ayağı, evelik olarak adlandırıldığını
anlatan Yıldız, yemeğe asıl tadını veren malzemenin kurut ve kuyruk yağı olduğunu
belirterek, şöyle devam etti:
Kendimi bildim bileli bu yemeği yaparız. Büyüklerimiz bu yemeğin çok
besleyici ve tok tutuğuna inandıkları için hemen hemen her gün bu yemeği
pişirirlerdi. Ben de annemden ve ninelerimden öğrendiğim bu yemeği çocuklarıma ve
gelen misafirlere ikram etmek için çoğu zaman yapıyorum. Keledoş, Ağrının en
meşhur yemeğidir. Bazı yörelerde farklı ot çeşitleriyle yapılsa da yemeğin ana
malzemesi kurut olduğu için yemeğin tadı her yörede hemen hemen aynıdır. Yaş
çökeleği bezeler haline getirerek, yazın güneşte kuruttuğumuz bir malzeme olan
kurut, hem yemeğe ayrı bir lezzet katıyor hem de yemeğin ekşimesini ve
bozulmasını engelliyor. Çünkü eskiden buzdolabı olmadığı için ninelerimiz büyük
kazanlarda pişirdikleri Keledoşu günlerce ısıtıp yerlerdi.
-Keledoşu hastaya şifa niyetine yediriyoruz-
Yıldız, şifalı olduğuna inandıkları 8 çeşit otun karışımıyla yaptıkları
Keledoşu hastalara şifa niyetine yedirdiklerini ifade ederek, Keledoş yemeği
biz de şifalı bir yemek olarak da bilinir. İçerisine cüce gözü, ısırgan otu,
cacığ, keleme keşir, mal dili, yalpız, kaz ayağı, evelik koyarız. Bu otların
şifalı olduğuna inanıyoruz ve yazın kurutup kışın Keledoşta kullanıyoruz. Bu
otların isimlerini de yöredeki insanların çoğu bilir dedi.
Yemeğin organik malzemelerle yapıldığını anlatan Yıldız, şöyle devam etti:
Keledoşu yapımı için öncelikle bir miktar yeşil mercimeği kaynatıyorum.
Sonra içerisine bir su bardağı bulguru, iki adet küp küp doğranmış patatesi, bir
çay bardağı kuru üzümü ve bir kapta ıslatıp süzdüğümüz 8 çeşit otu ilave
ediyoruz. İsteyen et de koyabilir. Bu malzemeleri yaklaşık 15 dakika pişirmeye
bırakıyoruz. Bir taraftan da yemeğe asıl tadını veren kurutları alüminyum ya da
topraktan yapılmış bir kapta ılık suyla elimizle ovalayarak eritiyoruz. Ayran
kıvamına gelen kurutu pişen diğer malzemelere ilave edip 5 dakika kadar kısık
ateşte karıştırıyoruz. Bir taraftan da 3 yemek kaşığı sıvı yağ, kuyruk yağı ve 4
baş soğanı bir tavada kavuruyoruz. Son olarak kavrulan soğanları diğer
malzemelerin içine boşaltıp karıştırıyoruz. Yemeğin, iyi demlenmesi için 5 dakika
sobanın üzerinde demlendirdikten sonra yemeği servis edebiliriz. Yemeği hem çorba
olarak hem de yayvan bir tabağa tandır ekmeğini doğrayıp üzerine yemeğin servis
edilmesi için büyük ve yayvan bir tabağa tandır ekmeğini doğrayıp o şekilde de
servis edebiliriz.
Keledoş yemeğinin yanında daha çok kuru soğan veya turşu yenildiğini
belirten Yıldız, isteğe bağlı olarak üzerine nane ve kırmızı biber katılarak
servis yapıldığını, misafirlerine de bu yemekten ikram ettiklerini sözlerine
ekledi.
Muhabir: Fatma Güven - Hüseyin Yıldız
Yayıncı: Emine Konuk