KONYA (A.A) - Anadoludaki ahşap direkli camilerin en büyüğü ve
orijinali olan Konyanın Beyşehir ilçesindeki Eşrefoğlu Camii, anıtsal taç
kapısı, mihrap ve minberi, üstün ahşap ve çini işçiliği ile Selçuklu mimarisinin
en güzel örnekleri arasında gösteriliyor.
Eşrefoğlu Süleyman Beyin 1296-1299 yılları arasında yaptırdığı için bu
isimle anılan cami, inanılmaz incelikte geometrik şekiller ve bitkisel
bezemelerle kaplı minberi, renkli kalem işi süslemelere sahip tavanı ve
konsollardaki kök boyalı motifleri ile ziyarete gelenlere adeta görsel şölen
sunuyor.
Birisi taç kapısı ve iki tahliye kapısı olmak üzere 3 kapısı, 35 penceresi
olan camide 47 ahşap direk, tavanında ise 480 adet tali kiriş bulunuyor. Beyşehir
Gölünün karşı tarafındaki Anamas Dağlarından getirilen sedir ağaçlarının 5-6 ay
gölde ıslatılıp, fırınlanmasının ardından adeta betonlaşmasıyla elde edilen sütun
ve kirişler, bu sayede ilk günden beri hiç değiştirilmeden camiyi ayakta tutuyor.
-Ortasındaki karlık klima görevi üstlenmiş-
Ortasında yer alan karlık denilen havuza çatıdaki karların doldurulmasıyla
ortamın nemlendirildiği ve bu sayede sütunların çatlayıp kurumasının engellendiği
713 yıllık cami, bu özelliği ile diğer camilerden ayrılıyor.
Damdaki karın açık alandan aşağıdaki havuza kürünmesiyle oluşan nem
dengesinin, sedir sütunların uzun süre ayakta kalmasını sağladığı camide, bu
havuza günümüzde kar doldurulmuyor. Ancak tavana yapılan kumandalı sistemle cami
yine havalandırılıyor. Biriken kar ve buzun halka da dağıtıldığı havuzun, ayrıca
camiyi serin tutarak, klima görevini de yerine getirdiği belirtiliyor.
-Minberinde çivi ve tutkal yok-
Caminin İmam Hatibi İsmail Efe, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Eşrefoğlu
Beyliğinden kalan önemli bir eser olan caminin birçok özelliğinin bulunduğunu
söyledi. Efe, Sütun ve kirişlerinin tamamı sedir ağacından yapılırken, sadece
minberi ceviz ağacından yapılmış ve minberin yan cephesindeki bağlantılar
haricinde hiçbir tarafında çivi ve tutkal kullanılmadan kündekari tekniği ile
yapılmış dedi.
Minber kapısının üst kısmında, labirente benzeyen şeklin tam ortasında
Allah, alt kısmında Muhammed ve dört halifenin isminin yazıldığını
anlatan Efe, şunları kaydetti:
Minberin etrafına oyma sanatıyla Ayetel Kürsi yazılmıştır. Kemerin
üzerinde minberi yapan ustanın vasfı ve ismi gizlenmiş. Minberin yan cephelerinde
muhteşem bir işçilik var. Eğri kesim tekniği, oymacılık, kakmacılık tekniğinin
uygulandığı bir sanat görüyoruz. Minberin tam ortasında bir şekil var.
Etrafındaki şekiller güneşi sembolize ediyor. Çevresindeki yıldızlar ve büyük
şekiller ise gezegenleri temsil ediyor.
-Turkuaz ve patlıcan moru çiniler-
Caminin mihrabındaki çinilerin yüzde 90ına yakınının orijinal olarak
günümüze geldiğini aktaran Efe, Eşrefoğlu Camiinin mihrabında 4,58 metre
eninde 6,17 metre yüksekliğindeki çinilerin tamamı Selçuklu çinisi. Ağırlıklı
olarak turkuaz ve patlıcan moru iki renk kullanılmış. Bu renkleri günümüz
teknolojisiyle bile elde etmek mümkün değil. Kubbe tuğlalarla çevrili çini
kaplamadır diye konuştu.
Mihrabın alt kısımlarının yaklaşık 70 yıl önce zarar gördüğünü, 2004 yılına
kadar yeşil bir perdeyle kapatılan bu kısmın restorasyonla düzeltildiğini anlatan
Efe, şöyle devam etti:
Ancak günümüz teknolojisiyle yapılan değişiklikle bile orijinal çini gibi
yapılamadı. Mihrap üzerinde 8 kollu bir yıldız var. Bu Selçuklu yıldızı, aynı
zamanda cennetin 8 kapısını temsil ediyor. Diğer bir görüş kabarık olan yer
Anadoluyu temsil ediyor, etrafındaki 24 ok ise o tarihteki 24 Oğuz boyunu temsil
ediyor. Diğer bir görüş ise bir gün 24 saattir, her bir ok bir saati temsil
etmektedir.
-UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde-
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Yaşar Erdemir de Eşrefoğlu Camiinin, Anadoluda inşa edilen ve
günümüze kadar gelebilen ahşap direkli, en büyük ve orijinal cami olduğunu
belirtti. Erdemir, Ahşap olmasının yanında içindeki süslemelerle emsali olmayan
bir örnek. Sadece ahşap süsleme değil taş, tuğla, alçı süslememeleri ile Türk
süsleme sanatında kullanılan dekorasyonların hepsini bir arada Eşrefoğlu
Camiinde görmek mümkün diye konuştu.
Konya Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile cami hakkında rapor hazırlayarak,
Kültür ve Turizm Bakanlığına sunduklarını aktaran Erdemir, UNESCO Dünya Mirası
Geçici Listesine alınan bu caminin önümüzdeki yıllarda daimi listeye alınmasını
bekliyoruz dedi.
Muhabir: İbrahim Yozoğlu
Yayıncı: Metin Bolat