Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Emin Ergün, yurt dışındaki geofit (soğanlı bitkiler) bahçelerinde, Türkiye'den kaçırılan birçok bitkiye rastlandığını, bunun önüne geçmek için Yalova'da ülkenin ilk geofit bahçesini kuracaklarını söyledi. Dr. Emin Ergün, gazetecilere yaptığı açıklamada, Kapıkule Sınır Kapısı'ndan yurt dışına çıkartılmak üzereyken yakalanan, çoğunluğu Türkiye orijinli birçok ülkeden toplanmış endemik bitki soğanlarını koruma altına aldıklarını belirtti. Ergün, Türkiye'nin endemik bitkiler açısından önemli bir yere sahip olduğunu vurgulayarak, ''Dünyadaki gen merkezlerinden birisi Anadolu yarımadasında. Avrupa'daki endemik bitkilerin iki katından fazlası ülkemizde bulunuyor. Bunların korunması önemli. Arkadaşlarımız yoğun bir şekilde bu bitkileri topluyorlar. Yine burada kuracağımız, Türkiye'de ilk olacak geofit bahçesinde bunları sergileyeceğiz'' dedi. Türkiye'de sürekli olarak bitkilerin kaçırıldığına değinen Ergün, şöyle konuştu: ''Yurt dışındaki geofit bahçelerinde Türkiye'den birçok bitkiyi görüyorsunuz. Bunların çoğu ülkemizden kaçırılıyor. 1 Haziran'da yaşanan bir kaçakçılık olayı var. Bu yakalanan materyale muhafaza amaçlı olarak biz sahip çıktık. Oluşturacağımız geofit bahçesi içinde önemli bir materyal bu. Hepsi etiketli ve muhafaza altında. 165 türün olduğunu biliyoruz. Toplanan materyal 5 bin 236 tane ve 169 kilogram ağırlında. Şu anda bunları koruma altına aldık. Bu materyallerin yurt dışına çıkarılmaya çalışılması hoş bir şey değil. Bunlara elimizdeki diğer materyalle sahip çıkacağız.'' -''HAZİNE DEĞERİNDE BİR KAÇAKÇILIK''- Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Türkiye Geofitleri Projesi Yöneticisi ve Süs Bitkileri Uzmanı Erdal Kaya da geofitlerin yüzde 90'ının Türkiye'de olduğunu belirtti. Kaya, yakalanan geofitlerin çoğunluğunun Türkiye'den, bir kısmının da çeşitli ülkelerden alındığını belirterek, şunları kaydetti: ''İran'dan, Suriye'den, Bulgaristan ve Yunanistan'dan alınanları da var. İtinayla toplanmışlar. Bunların içerisinde nadir olanlar da var. Sadece Türkiye'de yetişen türler de var. Bunlardan birisi 'Fritillaria Michailovskyi' dediğimiz tür, sadece Erzurum bölgesinde var. Buranın lokal koruma altına alınması için müracaat etmiştik ve kabul edilmişti. Bunların hepsi sökülmüş. Bunların dışında da nadir türler mevcut. Bu çok büyük, hazine değerinde bir kaçakçılık.'' -''DEĞERİ AYASOFYA CAMİİ, SÜMELA MANASTIRI GİBİ PAHA BİÇİLEMEZ''- Kendilerine teslim edilen bitkileri hem koruyup hem de çoğaltacaklarını ifade eden Kaya, ''Bunları geofitlerin doğasındaki halinde eksütü muhafaza altına aldık. Biz bunları yüzde 50'lik güneş altında, sıfır rakımda, daha önceki deneyimlerimize dayanarak burada yaşatacağız ve çoğaltacağız'' dedi. Kaya, ters lale olarak bilinen Fritillaria'nın 41 tane daha türü olduğunu belirterek, bu bitkinin Alzheimer ve kanser hastalığında kullanılması için Gazi Üniversitesinde çalışmalar yürütüldüğünü kaydetti. Bitkilerin önemli bir değere sahip olduğunu vurgulayan Kaya, ''5 bin 236 bitki, 10 ülkeden 3 ay boyunca toplanmış. Bunun toplama maliyeti 220-225 bin avrodur. Değeri ise Ayasofya Camii, Sümela Manastırı gibi paha biçilemez. Bu tarihi eserlerin değeri neyse bu bitkilerin değeri de odur'' diye konuştu. Kaya, bitkilerin ekonomik açıdan da değerli olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti: ''Türkiye'den götürülen lalenin, Hollanda ekonomisini dünyanın en önemli ekonomisi haline getirdiğini herkes biliyor. Burada, binlerce laleye muadil bitki var. Ters lale mesela. Düzünü götürmüşler şimdi de tersini götürmeye çalışıyorlar. Yani pek çok endemik bitki var. Halen götürdükleri endemik laleler var. Çok büyük bir hazine. Halk daha duyarlı olmalı. 300 yıldır sökülüyor. 3'er, 5'er tane kargoyla, ceplerinde götürüyorlardı, artık arabayla götürüyorlar. Misafirperverliğimizi kullanarak, köylülerimizi kandırarak doğada ne kadar çiçek varsa köylülere toplatıyorlar. 1 çuval soğan getiren kişiye bir kuzu parası veriyorlar. Bu bitkilerin ülkenin geleceği olduğunun bilinmesi lazım.'' (ERH-HLK-Zİ)23.06.2011 13:59:47