Selma Kasap - ODTÜ Teknokent araştırmacıları, Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı kapsamında yürütülen epSOS projesi kapsamında, Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasında özet hasta sağlık kayıtlarının karşılıklı paylaşımını sağlayacak altyapıyı kuruyor. Sistem sayesinde, Türkiye'de ve Avrupa ülkelerinde seyahat eden vatandaşlar, bu ülkelerdeki sağlık kuruluşlarına başvurduğunda geçmişteki tüm temel sağlık verilerine saniyeler içinde ulaşabilecek. AB Komisyonu tarafından desteklenen ''Avrupa Hastalarına Yönelik Akıllı Hizmetler''in baş harflerinin biraraya getirilmesiyle adlandırılan epSOS'un Türkiye portalından giriş yapan doktor, hastanın kimlik numarasıyla Avrupa ülkesindeki bir hastanın sorgulamasını yapabilecek. Bu sorgulamaya cevaben Avrupa'dan gelen hastaya ait temel sağlık verilerine, hastanın da onayıyla Türk hekimi tarafından erişilebilecek. SRDC Ltd. kurucu müdürü emekli ODTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Asuman Doğaç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, epSOS projesinin AB 7. Çerçeve Programı kapsamında yürütüldüğünü ve Türkiye'den SRDC Ltd. ve Sağlık Bakanlığının ortaklığında Avrupalı Hastalar İçin Akıllı Açık Servisler geliştirildiğini ifade etti. Projenin, Avrupa çapında, sağlık verileri için bir birlikte çalışabilirlik altyapısı oluşturmayı ve bu altyapı üzerinden özet hasta sağlık verileri ile ilaç reçetelerinin Avrupa ülkeleri arasında alışverişini gerçekleştirmeyi amaçladığını bildiren Doğaç, projenin Avrupa Komisyonu 7. Çerçeve Programı kapsamında Bilgi ve İletişim Teknolojileri Politika Destek Programı (ICT-PSP) altında desteklenen büyük çaplı bir pilot projesi olduğunu söyledi. Projenin 1. fazının 1 Temmuz 2008'de 12 Avrupa ülkesinin katılımıyla başladığını, ilk fazın toplam bütçesinin de 22 milyon Avro olduğunu dile getiren Doğaç, geçen yıl da Avrupa Komisyonunun projenin daha fazla ülkenin katılımıyla genişlemesi için çağrıya çıktığını ve bu aşamada Türkiye'nin de projeye dahil olduğunu anlattı. Projenin 2. fazı olarak değerlendirilen bu aşamanın 1 Ocak 2011'de resmen başlatıldığını belirten Doğaç, toplam bütçesi 14 milyon Avro olan 2. fazda aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 23 Avrupa ülkesinin yer aldığını kaydetti. -''SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?''- Doğaç, epSOS Projesi ile Avrupalı bir vatandaşın ziyaret ettiği ülkelerde, sağlık merkezleri için gerekli temel sağlık verilerine ulaşılabilmesinin hedeflendiğini ifade etti. Doğaç, hayata geçmesi halinde sistemin işleyişini bir senaryo ile şu sözlerle anlattı: ''Türkiye'yi ziyaret eden bir Avusturya vatandaşı, ülkemizde bir sağlık problemiyle sağlık kuruluşuna gittiğinde, tıbbi bir işlem uygulamadan önce görevli Türk hekimi Avusturya vatandaşının kimlik kartını isteyecektir. Doktor kendi kullanıcı adı ve şifresiyle giriş yaptığı epSOS Türkiye portalından hastanın kimlik numarasıyla Avusturya'da bir hasta sorgulaması yapacaktır. Bu sorgulamaya cevaben Avusturya'dan hastanın adı, soyadı, doğum tarihi gibi temel kimlik bilgileri kontrol edilmesi amacıyla sorgulamayı yapan Türk hekimine iletilecek. Türk hekim elindeki kimlik kartıyla verileri eşleştirerek doğru bilgilerin geldiğinden emin olacak. Daha sonra, hastayla birlikte o esnada hastanın sağlık bilgilerine tedavi maksatlı olarak ulaştığını belirtecek ve hasta da bu işleme onay vererek katılacaktır. Onay işlemi tamamlandıktan sonra hekim hastanın Avusturya'da orijinali Almanca olan hasta özeti dokümanına Türkçe dilinde ulaşabilecek ve bu sayede hastaya tıbbi bir işlem uygulamadan önce önemli tüm sağlık verilerine saniyeler içinde ulaşabilecek.'' -HASTA ÖZETİNDE NELER OLACAK?- Prof. Dr. Doğaç, epSOS kapsamında tanımlanan hasta özeti dokümanının hastanın iletişim bilgileri, hasta yakınının iletişim bilgileri, aile hekiminin iletişim bilgileri, bilinen alerjileri, aşı geçmişi, ilaç kullanım geçmişi, önceden geçirmiş olduğu hastalıklar, aktif olarak devam eden hastalıkları, geçirdiği operasyonlar, laboratuvar işlemlerinin sonuçları, tıbbi cihaz kullanım geçmişi, tansiyon ve kan şekeri gibi temel fiziksel ölçümleri, alkol ve sigara kullanımı gibi sosyal geçmişine dair bilgileri içerdiğini bildirdi. Tıbbi içeriklerin farklı ülkelerde hazırlanması nedeniyle farklı dillerde tanımlandığına işaret eden Doğaç, farklı dillerde tanımlanan tıbbi içeriğin alıcının kendi dilinde görüntülenmesinin, tıbbi içeriğin oluşturulması esnasında tıbbi kod sistemlerinin kullanılması ve projeye dahil olan ülkelerin farklı kod sistemlerinin Avrupa seviyesinde ortak bir havuzda birbirleriyle eşleştirilmesiyle mümkün kılındığını belirtti. -TÜRKİYE HIZLI İLERLEME SAĞLADI- Türkiye'nin projeye ikinci fazında dahil olmasına rağmen çok hızlı bir ilerleme kaydettiğini dile getiren Doğaç, projede gelinen noktayı şöyle özetledi: ''Sağlık Bakanlığının da katılımıyla çalışmalarına Şubat 2011'de başlayan ekibimiz, mart sonu itibarıyla test ortamında Türkiye'yi epSOS altyapısına bağlama işlemini başarıyla tamamladı. Örnek senaryodaki tüm işlemler şimdilik test ortamında test verileriyle çalışan Türkiye epSOS pilotunda eksiksiz olarak yapılabiliyor. Türk vatandaşlarının hasta özeti dokümanları, diğer ülkeler tarafından alınabildiği gibi, Türkiye'den de diğer ülkelerde bulunan hasta özeti dokümanlarına erişilebiliyor. Ekibimiz ilk aşamada, Avusturya, Estonya, İtalya, İsviçre, Çek Cumhuriyeti, İsveç, Yunanistan ve Almanya ile hasta özeti dokümanlarının paylaşımını sorunsuz olarak gerçekleştirdi. Bu yıl nisan ayında İtalya'nın Pisa kentinde gerçekleştirilen test etkinliğinde ise ekibimiz üyesi Mustafa Yüksel, an itibarıyla epSOS pilotuna dahil olan toplam 13 ülkeyle uyumluluk ve birlikte çalışabilirlik testlerini başarıyla gerçekleştirdi.'' -TIBBİ VERİ ALIŞVERİŞİ 2013'TE BAŞLIYOR- Doğaç, epSOS projesinin takvimine göre, 2013 yılı boyunca operasyonel pilot uygulama kapsamında tüm ülkelerin kendi ulusal sistemleri, yani gerçekten kullanılan sistemleri üzerinden epSOS'a entegre bir şekilde tıbbi veri alışverişine başlayacağını bildirdi. Türkiye'de Ocak 2009'dan beri Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi'nin (USBS) tüm ülkede kapsamlı sağlık verilerini sağlık kurumlarından anlık olarak topladığını ve Sağlık Bakanlığı merkez sunucularında özellikle karar destek sistemi tarafından kullanılmak üzere bu verilerin saklandığını anımsatan Doğaç, sisteme iletilen muayene kaydı sayısının günlük 1,5-2 milyon dolayında olduğunu bildirdi. 55 milyondan fazla vatandaşın sağlık kaydının şimdiden sistemde oluştuğunu anlatan Doğaç, Nisan 2011'de İtalya'daki test etkinliğinde başarılı olduktan sonra Sağlık Bakanlığı ile SRDC'nin, Türkiye'nin operasyonel sağlık ağını, yani USBS'yi epSOS'a entegre etmek için çalışmalarına hız verdiğini söyledi. Doğaç, bu bağlamda başarıyla yürütülen çalışmalar neticesinde proje genelinde hedeflenen tarihten daha erken bir zamanda, 2012 yılı başında bu entegrasyonun hayata geçirileceğini belirtti. Bu esnada tüm yasal yükümlülüklerin de yerine getirileceğini kaydeden Doğaç, şu bilgiyi verdi: ''Proje, sadece teknik bir altyapı değildir, aynı zamanda tüm ülkelerin yasal ihtiyaçları dikkate alınmaktadır. Hastanın rızası olmadan hasta verisine ulaşmak asla mümkün değildir. Verilerin mahremiyetiyle ilgili, hasta onay mekanizmasına ek olarak, epSOS altyapısı üzerinden yapılan tüm işlemler kullanıcıların inkar edemeyeceği şekilde kayıt altına alınmaktadır.'' (SME-ZVR)08.09.2011 11:39:09