Mehmet Kumcağız - Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü'nce Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri olan Kızılırmak Deltası'nda manda yetiştiriciliğinin temel özellikleri, organik hayvancılığa katkıları, deltanın dünyada ve Türkiye'de manda yetiştiriciliğindeki yeri, yapısal durumu ve geleceği konusunda çalışma başlatıldı. Deltada başlatılan çalışma kapsamında incelemelerde bulunan Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İhsan Soysal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dünyada manda yetiştiriciliği artarken Türkiye'de gerilediğini, bunun önüne geçilmesi için de çalışma yapıldığını söyledi. Soysal, Türkiye'nin her bölgesinde mandaların rahatlıkla yaşayabildiğine işaret ederek, şu bilgileri verdi: ''Manda, Türkiye'nin hemen her bölgesinde yaşayabiliyor. Hatta sığırların beslenemediği eğimli, yetersiz kaba yem alanlarında bile yaşamlarını sürdürebiliyorlar. Türkiye'deki tarım uygulamalarında entansif üretime geçilmesiyle birlikte manda sayısında azalma görülmektedir. 2000 yılında ülkemizdeki manda sayısı 146 bin dolayındayken 2007 yılında bu sayı 85 bine düşmüştür. Aynı dönem içinde İtalya'da 182 binden, 237 bine, Irak'ta ise 115 binden 120 bine çıkmıştır. Bu nedenle 1960'lı yıllardan bu yana Türkiye'de sayısı azalan manda varlığını arttırmak istiyoruz. Bunun için Kızılırmak Deltası'nda çalışma başlattık.'' Türkiye'de manda yetiştiriciliğinin genellikle meraya dayalı olarak yapıldığını ifade eden Soysal, bu nedenle Türkiye için en elverişli cinsin Anadolu Mandası ırkı olduğunu kaydetti. Anadolu'da mandaların çok soğuk kış koşuları hariç yıl boyunca meralarda otlatıldığını da belirten Prof. Dr. Soysal, şöyle devam etti: ''Mandaların derisi güneşe karşı daha hassastır. Bu nedenle güneş tepedeyken çamurla sıvanması ya da suya girmeleri gerekiyor. Bu yönüyle Kızılırmak Deltası manda yetiştiriciliği için çok elverişlidir. Göletleri, kumulları, ve mera alanları ile çok rahat yaşam alanları oluşturuyor. Ülkemizde manda yetiştiriciliğini teşvik etmek ve yok olmak üzere olan ırkları geliştirmek için başlatılan çalışmaların sürdürülmesi gerekir. Bu yönde son yıllarda önemli çalışmalar yapılıyor. Mandanın bakımı ve beslenmesindeki zorluklar nedeniyle yetiştirilmesinden vazgeçilmektedir. İnsanlar daha kolay ve daha çok ürün alabilecekleri metotları kullanmakta ve manda yetiştiriciliğinden uzaklaşmaktalar. Bu edenle organik ürün gurubuna giren manda ürünleri üretimi teşvik edilmeli, bu ürünler için üreticilere ek primler verilmelidir. Manda sütünden yapılan tereyağı, kaymak, peynirin kalitesi ile etinin, derisinin ve boynuzunun önemi konusunda insanlar bilgilendirilmelidir. Bunun içinde üretici birlikleri, kooperatifler kurulmalı, manda yetiştiriciliği desteklenmelidir.'' Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Hayvancılık ve Su Ürünleri Daire Başkanı Dr. Bekir Ankaralı ise, Samsun'un Bafra, Alaçam ve 19 Mayıs ilçesi sınırları içindeki 57 bin hektarlık sulak alanda manda yetiştirilmesinin Türkiye'deki manda varlığının geliştirilmesi açısından büyük önem taşıdığını vurguladı. Ankaralı, mandacılığın temel sorunlarının giderilmesinin, aynı zamanda deltadaki sulak alan ekosisteminin sorunlarının çözümünde de önemli rol oynayacağını kaydetti. Mandacılığın yaşatılmasının sulak alanın ve deltadaki yaşam kültürünün sürdürülmesi açısından da büyük önem taşıdığını kaydeden Ankaralı, ''Ülkemizde manda yetiştiriciliğinde destekler sağlanıyor. Her bakımdan önemli getirisi olan mandaların yörede artmasını amaçlıyoruz. Manda sayısının azalmasında birçok etken vardır. Bunlardan bir tanesi uygun arazilerin azalmasıdır. Toprağın entansif kullanımı ile birlikte tarım işlerine makineleşmeye gidilmesi de bir nedendir. Ancak diğer hayvanlara göre mandalar daha verimli ve uzun ömürlüdür'' dedi. Ankaralı, Kızılırmak Deltası'nın her yönüyle manda yetiştiriciliği için çok elverişli bir alan olduğunu, sağlanan destekler ve kolaylıklarla üreticilerin manda yetiştiriciliğine yönelmesi gerektiğini sözlerine ekledi. (MKU-DLK-NİF)29.09.2011 11:39:17