Ömer Fansa - Fırat Üniversitesi (FÜ) tarafından hayata geçirilen ''Geri Dönüşümlü HES'' adlı projeyle, küçük ve orta güç kapasitesindeki hidroelektrik santrallerinde suyun daha verimli kullanılarak birim zamanda daha fazla enerji üretilmesi hedefleniyor. Projeyi gerçekleştiren FÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Öğretim Görevlisi Dr. Cihat Tuna, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de ekonomik olarak yapılabilir HES'lerin 40-45 bin megavat gücünde olduklarını, bu kapsamda yaklaşık 2 bin 500 HES'in başvuru sürecinde veya yapım aşamasında olduğunu söyledi. Bu HES'lerin daha verimli çalışması, suyun daha verimli kullanılarak birim zamanda daha fazla enerji üretmesini sağlayacak 'Geri Dönüşümlü HES'' adında bir çalışma yaptığını anlatan Tuna, çalışmayla yapılmış olan veya proje ve inşa aşamasındaki HES'lere ilave edilecek birtakım küçük tesisler yardımıyla santralin birim zamanda daha fazla enerji üretmesini sağladıklarını kaydetti. Sistemin çalışma şeklinin suyun daha verimli kullanılmasını esas aldığını ifade eden Tuna, şöyle konuştu: ''Santralden çıkan su bir havuza alınıyor. Burada rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerjiyi kullanan pompalar kuruluyor. Bunlar vasıtasıyla santralden çıkan suyun bir miktarı santralin üst kısmında tribünlere gelecek olan suyu barındıran yükleme havuzuna tekrar basılıyor. Burada su sürekli döngü hareketi yaparak tribünlere geliyor. Böylece suyun bir miktarını iki kez kullanmış oluyoruz. Bu kısım sürekli bir devridaim hareketi yaparak enerji artırılmış oluyor. Kullandığımız çıkıp giden suyun bir kısmını yenilebilir enerji kullanarak tekrar tribünlere gelmesini sağlıyoruz. Tesisin zaten ürettiği enerjinin yanında ek ve sürekli bir enerji takviyesi tesise kazandırılmış oluyor.'' Tuna, sistemin HES'in kendi maliyetine göre daha küçük bir yatırımla eklenmesiyle karlılığın artarak kısa sürede hem kendisinin hem de HES'in amorti etme süresini 3-4 yıl kısaltacağını, ayrıca yeni sistemin yenilenebilir enerji kaynaklı olduğu için çevresel değeri olduğunu belirtti. Projenin yeni olduğu için henüz fiili olarak bir HES'te uygulanmadığının altını çizen Tuna, ''Kağıt üstünde birkaç tane 7-10 megavat kurulu güce sahip santralde bunu uyguladık. Uyguladığımız sistem yüzde 30-35 oranında santralin karlılığını artırmış oldu. Tabii uygulama aşaması daha gerçekçi sonuçları yansıtacaktır'' dedi. -PROJEYE BÜYÜK ENERJİ FİRMALARI TALİP- Projenin uluslararası patent incelemesinin sürdüğünü söyleyen Tuna, şöyle konuştu: ''Bu yılın ocak ayında bu başvuruya TÜBİTAK teşvik verdi. Şu an TÜBİTAK'ın teşvikinde dünya çapında patent incelemesinde bulunulmaktadır. Türkiye'de patent uygunluk belgesi alındı. Yurt dışı için patent için de süreç devam etmektedir. Bu projeyi bilimsel yayın olarak hakemli yayın organlarına gönderdik, cevap bekleniyor. Bu konuda bazı özel ve Avrupa çapında büyük enerji firmaları işbirliği yapmak istediklerini dile getirdiler. Patent aşamasından sonra bunlar da değerlendirilecek.'' (FNS-DOĞ-İSA)05.10.2011 12:09:04