Kaçakçılar, yurt dışına eğitim için giden öğrencileri bile kullanarak çok özel bitki materyallerini kaçırıyor. Kaçakçılar turist gibi gelerek doğa turları ya da kamplarda topladıkları bitkileri kargo yoluyla ülkelerine gönderiyor. Karayoluyla gelen bitki ajanları ise araçlarına özel bölmeler yaptırıyor. 11 otsu bitki türünün neslinin tükendiği ülkemizde bin 300 bitki türü de tehdit altında bulunuyor. Türkiye ilaç ve kozmetik ürünlerinin hammaddesi olan 4 bine yakın endemik bitki türü ile endemik olmayan çok sayıda bitkinin gen merkezi olması kaçakçılarının iştahını kabartıyor. Yasa dışı yollardan bitki kaçırmak isteyenler inanılmaz yöntemler kullanıyor. Geçen sene Isparta'da dört İtalyan bilim adamının kaçak olarak bitki toplarken suçüstü yakalandı. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nün tespitlerine göre, kaçakçılar ilginç yöntemlerle bitki kaçırıyor. Kaçakçılar genel olarak turist kılığında Türkiye'ye giriyor. Doğa turları gibi faaliyetlere katılarak veya kendi başlarına doğal alanlarda kamp kurarak bitki topluyor. Bitkiyi bütün olarak götürmek istiyorlarsa iki mukavva karton arasında istifleyerek paketliyorlar. Bitkinin tohumlarını kaçıracaklarsa küçük torbalar yeterli oluyor. Böylece gümrük kapılarında yakalanma ihtimalleri da azalıyor. Bazıları topladıkları bitkileri kargo ile yurt dışına gönderiyor. Bitki kaçakçılığının diğer bir yolu ise yurt dışına eğitim için öğrenciler. Özellikle yabancı üniversitelerle ortak yürütülen araştırma projeleri, mastır ve doktora programları kapsamında çok özel bitki materyalleri kendi öğrencilerimiz tarafından yurt dışına gönderiliyor veya beraberlerinde götürülüyor. Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Atabay Düzenli, kara yoluyla Türkiye'ye gelen bitki ajanlarının araçlarına özel bölmeler bile yaptırdıklarını ve bu şekilde bitkileri kaçırdıklarını belirtiyor. EN ÇOK KAÇIRILAN BİTKİLER Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nün belirlemelerine göre ilaç sanayiinde kullanılan aslanpençesi, kaplanboğan, yer somunu ile ters lale, lale, kardelen, yer somunu, arapsümbülü, orkide, şakayık, çiğdem, günlük ağacı, nilüfer, kum zambağı ve yılan yastığı gibi ender bulunan bitkiler en çok yurt dışına kaçırılanlar arasında bulunuyor. Ancak ne kadar bitki kaçırıldığı bilenemiyor. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'ne göre bunun sebebi uygulamada farklı kurum ve birimlerin devreye girmesi gösteriliyor. Kaçakçılık ve yakalama olaylarının tamamı Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'ne bildirilmiyor. Bu nedenle bitki kaçakçılığı olaylarının envanteri tutulamıyor. Ancak yapılan kaçakçılığa oranla yakalama sayısının oldukça düşük olduğu belirtiliyor. Bu konuda Çevre ve Orman Bakanlığı'nın, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı'nın koordineli çalışması gerekiyor. 4 İTALYAN BİLİM ADAMI KAÇAK BİTKİ TOPLARKEN YAKALANDI Geçen sene Isparta'da kaçak bitki toplarken 4 İtalyalı bilim adamları çevre ekiplerince suçüstü yakalandı. Topladıkları bitkilere el konuldu. Biyolojik çeşitliliği tahrip etmek suçundan kişi başı 20 bin TL para verilen para cezası yabancı oldukları için 5 katı uygulandı. Kişi başı 100 bin TL ceza kesildi.Türkiye'ye girişleri yasaklandı. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre Türkiye'de çoğunluğu bozkır ekosistemlerinde yetişen sikleman, kar çiçeği gibi 11 otsu bitki türünün nesli doğada tükendi. Yaklaşık bin 300 bitki türünün ise nesli tehlike altında bulunuyor ve çok iyi bir şekilde korunması gerekiyor. PROF. DÜZENLİ: BİZDEN ÇALIP BİZE SATIYORLAR Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Atabay Düzenli, Türkiye'de bitki kaçakçılığının pek önemsenmediğini belirtiyor. Türkiye'de kapsamlı bir bitki araştırmaları merkezinin kurulmadığını vurgulayan Düzenli, kaçakçılık yoluyla yurt dışına kaçırılan bitkilerin doku kültürü çalışmalarıyla gen şifreleri çözülerek farklı renk ve görünümlerde yeni bitkiler üretildiğini ve bunların yeniden Türkiye'ye satıldığını kaydediyor. Bir bitkinin yabancılar tarafından kaçırılıyorsa mutlaka çok önemli bir sebebinin olduğunun altını çizen Düzenli "Yabancılar faydasız bitkileri çalmaz. Karayoluyla ülkemize gelen bazı bitki ajanları bitki kaçırmak için araçlarına özel bölmeler bile yaptıyor." ifadesini kullanıyor. Yurt dışına kaçırılan bir tane tohumun bile çok kıymetli olduğunu, bu bilincin havaalanı görevlileri, polis, jandarma, orman muhafaza memurları, gümrük memurları ile kargo şirketleri gibi yerlerde çalışanlara verilmesi gerektiğini dile getiren Düzenli şu önerilerde bulundu: "Bunun için eğitim biyolojim materyal kaçakçılığı konusunda seminerleri verilmeli. Kıymetli bitki türleri ve tohumları tanıtılmalı. Bu bitkilerin ne kadar önemli olduğu anlatılmalı. Bu görevliler yabancıların bir tek tohum kaçırmalarına bile izin vermemeli. Uyuşturucu madde kaçırılıyor gibi hassas davranılmalı." Vatandaşların şüpheli gördükleri kişileri veya olayları bulundukları ilin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü'ne bildirebilecek. Ayrıca Gümrük Müsteşarlığı'nın 0 312 306 85 50, 0 312 306 86 55 veya 0 312 306 87 55 numaralı faksında ihbarda bulunulabilecek. Ayrıca [email protected] adresine gönderilen ihbarlar da değerlendiriliyor.