ÇANAKKALE (A.A) - Çanakkale Savaşları sırasında boğaz savunması için merkeze bağlı Kumkale beldesi ile Halileli köylerinde konuşlandırılan, yıllar sonra çeşitli nedenlerle toprak altında kalan 9 top, gün yüzüne çıkarıldı.
     Çanakkale Valiliği, Çanakkale Boğaz ve Garnizon Komutanlığı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) ile Kumkale Belediyesi tarafından yürütülen projenin koordinatörü ÇOMÜ Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, yaptığı açıklamada, yıllarca tarım arazisi olarak kullanılan bölgede yaklaşık 1 ay önceki çalışmalarla değişik noktalarda kazı yapıldığını ve toplara ulaşıldığını söyledi.
     Belirli dönemlerde yapılan izinli ya da izinsiz hurdacılık faaliyetleri sonucunda topların bir kısmının zarar gördüğüne ve parçalandığına işaret eden Sayılır, Bu proje sayesinde tarihi değerleri gün yüzüne çıkardık. Bu toplar belgelerde, kitaplarda hep yer alırdı. Ancak ilk defa gerçek olarak gözümüzle görebileceğimiz şekilde ortaya çıktı dedi.
     Sayılır, topların 19 ve 25 Şubat muharebelerinde etkin olarak yer aldığını belirterek, Ancak 18 Martta giriş istihkamlarının tahrip edilip saf dışı bırakılması sonucunda toplar susturulmuştur. Kara savaşları sırasında özelikle Seddülbahirde yer alan Fransız birlikleri, bu bölgeden atılan toplarla rahatsız edilmiş, Fransızlar bu durumdan oldukça muzdarip olmuştur dedi.
     Topların nerede konuşlandırılacağı konusunda kesin bir durumun olmadığını dile getiren Sayılır, tüm işler tamamlandıktan sonra bir araya gelinip, karar verileceğini, şu anda sadece topların ortaya çıkarılmasıyla uğraştıklarını bildirdi.
    
     -Topun zemininde yazılı açılar ortaya çıktı-
    
     Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, Halileli köyündeki topların 15lik seri atışlı toplar olduğunu, yönünün de Karanlık Limana doğru çevrildiğini söyledi. Topun yerleştirildiği beton zeminde, topun her iki yanında hilal şeklinde açıların yazılı olduğunu ortaya çıkardıklarını dile getiren Sayılır, şunları kaydetti:
     Çanakkale Savaşları sırasında, beton dökülüp, toplar yerleştirildiğinde zemine bu açılar askerlerimiz tarafından yazılmış. Bu açılar, uzak ve yakın atışlarda kullanılıyordu. Muhtemelen askerlere kolaylık olması açısından betona yazılmış. Bunu görünce oldukça şaşırdık, çok da sevindik. Çünkü bu yazıların tarih açısından ayrı bir önemi var. Bunları yazılı bir belge gibi algılıyoruz. Onun için de yazılara ulaştığımızda oldukça mutlu olduk.
    
     -Gazi toplar-
    
     Çanakkale Boğazına yönelik 3 Kasım 1914 tarihinde girişilen saldırıdan, son düşman askerinin Gelibolu Yarımadasından ayrıldığı 9 Ocak 1916ya kadar faaliyet gösteren topların bazı aksamları, 1918deki Mondros Mütarekesinin ardından kullanılmaması için tahrip edildi. Bölgeye yapılan göçlerin ardından, tarlaların tahsisi sırasında insanlar, topların üzerlerine toprak atarak arazilerini tarıma elverişli hale getirdi.
    
     Muhabir: Mehmet Bayer
     Yayıncı: Doğan Sarıtaş