“Bir kaç ayda bir yenilenen zenginler listesini takip etmek bize mi kaldı?” diye düşünen okurların memnuniyetsizliğine hak veriyorum. Bununla birlikte, her gün internet sitelerinde, gazete sutunlarında ya da sosyal paylaşım platformlarında dikkati çeken isimleri akılda tutmak toplumsal değişimi takip etmek için önemli köşe taşlarından sayılıyor. Hiç bir şey yapamıyorsanız, parayı takip etmenin yollarını öğrenmeniz gerekiyor. Aksi halde, kahramanlarını tanımadan, böylesine uzun metrajlı bir filmden nasıl lezzet alacaksınız?

Rihi ismiyle tanınan Barbados doğumlu şarkıcı, aktrist ve genç şöhret Rihanna (Rihi, 33) da  Forbes'in Milyarderler (1.7 Milyar Dolar!) listesine girmiş.1 Listede başka bayan şöhretler de var ancak, Rihi en zengin, bayan müzisyen olarak dikkat çekiyor. Daha önce Kardashian Kardeşlerden biri de, başka bir kategoride listeye girmeyi başarmıştı. Yaptıkları iş ile alakalı ahlaki endişeler, bu yazının ve yazarının konusu ve merakları arasına girmiyor. Ahlak polisliğini, Türkiye'deki maaşlı iktidar beslemelerine bıraktık!

İnsanın bir an, Jeff Bezos(57), Elon Musk(50), Bill Gates (65) ve Mark Zuckerberg'in (37) sahneyi doldurduğu bir ekonomik ortamda, başkalarına yer kalıyor mu ki, diye düşünesi geliyor. Aksine, Forbes'in her yıl yenilediği zenginler listesinde ilk on sırayı kimseye kaptırmayan meşhurların yanında kendi çapında lig oluşturabilen bir kesim de var. Hatta, yukarıdaki ismi geçenler bazı tercihleri ile bu listeye katkıda da bulunuyorlar. Bezos eski eşine ödediği nafaka ile kadıncağız bir anda dünyanın en zengin dul'u oluverdi. İlerlemiş yaşına bakmayan Bill Gates'in boşadığı eşi de öyle. En son bir kaç hafta önce Elon Musk, üç yıldır evli kaldığı eşinden ayrıldığını duyurdu. Nafaka miktarı hala açıklanmadı ama, dünyanın en zengin kadınlar listesine yeni bir isim daha girebilir. Zenginliğin mitoz bölünmeyle çoğalabildiğini, gelişen dünya ekonomisine katkı sağladığını her şeyden haberdar yazarınızdan duymuş olun ve bir kenara kaydedin.

Piyasayı hareketlendiren medeni durumlardaki değişiklikler değil elbette. Geçtiğimiz aylarda Jeff Bezos, yirmi dakikalık bir uzay turu yaptı. Yani dükkanı yirmi dakika yalnız bıraktı. Bir sonraki ay, dünya'nın 'En Zengini' ünvanını Fransız yatırımcıya kaptırdı. Sormuyorlar ki söyliyelim! Bir yere gideceksen, dükkanı boş bırakmayacaksın!

Daha geçtiğimiz hafta Facebook ve ona paylaşım platformları bir gün problem yaşadı ve daha yaşı kırk'ı bulmayan  Mark Zuckerberg milyar dolarlar kaybetti. Ya Elon Musk'un, düşük çenesi ile  Sanal Para'da meydana getirdiği dalgalanmalara ne demeli? Bu piyasa hareketlenmelerine ne her şeye burnunu sokan Trump ne de halihazırdaki Başkan Biden müdahale etmedi. Hatta Trump bir ara, Jeff Bezos'un yurtdışı yatırımları üzerinden siyaset yapmaya yeltendi de ağzının payını alıverdi. Covid-19'in ortalığı kasıp kavurduğu bir zamanda, Amazon'un sahibi işini kaybeden yüz bin insana iş imkanı sağlayınca Trump geri adım atmak zorunda kaldı. Bu arada, Trump yirmi beş yıldır ilk defa zenginler listesine girememiş. Neredeyse fosile dönüştüğü için onun yaşını yazmadık. Loser, ne olacak!

Periodik olarak yapılan listelere giremeyen zengin sayısı da oldukça fazla. Ekonomik yapıları her zaman sarsıntı-merkez üstünde olan ülkelerde servet sahibi kimselerin ilk önceliği can, mal ve mülkü güvenli adalara kaçırmak oluyor. Amerika'ya canını zor atan Rus Zengin “Putin ülkesinde zengin kalabilmek için çok fazla şansınız yok. Ya mafyaya rüşvet verirsiniz, veya kafanıza kurşunu yersiniz! Ya da ilk fırsatta malınız, mülkünüz ve canınızı yurt dışına kaçırırsınız.” Rusya, Türkiye, Hindistan ve Çin gibi ülkelerde, yurtdışı yatırımı kılıfı ile mallarını dışarı kaçırabilenler Forbes'in listesine girebiliyor. Rus zenginlerin bir başka özelliği, devlet kontrolünde yurtdışı yatırımları yaparak, yabancı ülkede istihbarat çalışmalarını desteklemeleri. Kurdukları paravan şirketlerin bir çoğu göstermelik ve Rus ajanları için legal zemin oluşturuyorlar. Oligarklar, Efendiler'i ne diyorsa onu yapmak zorunda. Kendi ülkelerinde zengin olup, zengin kalma ve öylece yaşama şansları çok düşük.

Daha önce olduğu gibi mal varlıklarını yurtdışına kaçıran devlet adamları ve kendi etraflarında topladıkları oligarşik azınlığın gizli hesapları bir kez daha ifşa edildi. Dün Panama, bu gün Pandora bir başka gün, vergi cenneti sayılan ve kendi ülkesini soyan haramilerin sığınağı yeni bir Safe Heaven.  Minareyi çalan kılıfını uyduruyor. Rusya'da yurtdışı yatırımlardan hissenin arslan payını Putin alıyor. İktidara geldiğinde ilk yaptığı işin, ülke zenginlerinin boynuna basıp önünde diz çöktürmek olduğunu herkes biliyor. Dünyanın en büyük toptan satıcısı Çin Merkezli Alibaba'nın sözde sahibi, geçtiğimiz aylarda bir kaç hafta ortadan kayboldu. Despot Çin idaresi, şöhreti Çin'in önüne geçen Alibaba'nın biraz tozunu almış ve kulağını çekmiş olmalı. 

Ülkelerinde tek söz sahibi bu zorba liderler neden mallarını başka bir ülke ya da finans merkezlerinde koruma altına alırlar, gerçekten anlamak zor. Eh, ev sahibi hırsız olunca, hırsızların bacadan kaçması gayet normal. Dünyanın “Güvenli Cennetleri” sayılan finans merkezlerinden zaman zaman yayınlanan listeler pek bir şey ifade etmiyor. Despot idare ve yöneticilerin asıl korkusu, başlarına bir şey geldiğinde, aynen Afganistan'da olduğu gibi, yurtdışı hesaplarının dondurulması. Korkunun ecel'e faydası yok, öyle değil mi?

Dikta rejimlerin demir yumruk idareleri altında zengin olma şansının olmadığını bilen insanlar nasıl hayat sürüyorlar dersiniz? Buna da, Putin rejimi altında Sovyet Döneminden daha kötü hayat şartları altındaki standartlarda yaşıyan Rus Halk'ı cevap veriyor; “Biz çalışıyor gibi yapıyoruz. Devlet de bize para veriyor gibi yapıyor!”

Trump iktidarı kaybettikten sonra da ABD'nin Forbes, Zenginler Listesinde pek bir değişiklik olmadı. Türkiye, Rusya, Hindistan ve Çin için öyle mi? Küçük bir sarsıntıda çıkacak patırtıyı hepimiz zevkle seyredeceğiz. 

Zengin deyip geçmeyin. Madem bu filmi seyretmeye karar verdiniz, Rihi de dahil, aktörlerini tanımak gibi bir prestijiniz olsun. Bakın, Trump'tan boşalan koltuğu 33 yaşındaki Barbados'lu güzel nasıl da dolduruverdi!

Kadir Gürcan

(1)https://www.forbes.com/sites/maddieberg/2021/08/04/fentys-fortune-rihanna-is-now-officially-a-billionaire/?sh=571bb90a7c96