Bir önceki yazımızda son iki ay içerisinde Moskova ile Washington arasında artan diplomasi trafiğini ele almıştık. Ankara’da Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri istihbarat başkanlarının bir araya gelmesinden tutun savunma bakanları ve genel kurmay başkanları seviyesine kadar temaslardan örnekler vermiştik. Peki Washington neden Moskova ile müzakere masasına oturdu? Neler değişti ve Moskova neye ikna edilmeye çalışılıyor?

Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşta Kiev’in asıl silah tedarikçilerinden birisi Amerika olması hasebiyle, uluslararası güvenliğe yönelik tehditlerin ele alındığı bu görüşmelerde, resmî açıklamalarda dile getirildiği gibi savaşın konu edilmemesi çok mantıklı değil. Krizin seyri açısından müzakere teklifi Moskova’dan gelmeyeceğine göre ABD’nin bazı kurumları bu rolü üstlenmiş oluyor. Görüşmeler neticesinde herhangi bir anlaşma iki taraflı bir uzlaşmanın sonucudur. Söz konusu olan devletler arası bir uzlaşma ise her zaman bir taraf için faydalı değildir.  Taraflar bazı konularda taviz verirken karşılığında da muhakkak bir şeyleri masaya yatırırlar. 

En başından beri Anglo Saksonlar, Moskova’nın eksikliklerini ve açıklarını kullanarak Rusya'yı önce meydana çektiler ve devamında askeri bir yıpranmaya maruz bıraktılar. Genel olarak başarılı bir şekilde desteklenen Ukrayna güçleri tarafından geri çekilmek zorunda bırakıldılar. Kanaatim o ki, artık nükleer silahların konuşulmaya başlandığı, enerji ve ekonomik etkilerin bütün yerküreyi zorlamaya başladığı bir anda Rusya’ya “onurlu çıkışın” kapısı aralanmaya başlandı. 

Karşılığında neler olabilir? Rusya'daki siyasi sistemin hem ülke içinde ve hem de küresel istikrarı taahhüt edilmiş olabilir. Gelişmeleri baskı yapmadan doğal akışına bırakabilirler. Çünkü Ukrayna ordusu Herson’un devamını getirmek isterse ve her şeye rağmen Kırım ve Donbas’a yoğunlaşırsa Rus ordusu daha zor şartlara girebilir ve o zaman Moskova’da siyasi sonuçları olabilir. Ayrıca Kırım’ın statüsü konusu Rusya’nın en kalın kırmızı çizgisi. 2014 olaylarından zaten 8 yıl geçmiş ve dünya belli seviyede benimsemişti. Bu konuda bazı garantiler gelebilir.

Washington Post bir haberinde Biden yönetiminin Zelensky’den, özellikle Batı’dan gelen yardımın kesilmemesi için, Rusya ile müzakerelere açık olduğunu göstermesini istediğini bildiriyor. Ayrıca, Biden yönetiminin Zelensky’den, Rusya ile müzakereleri yasaklayan kararnameyi iptal etmesini istemesi de bekleniyor. Putin varken Kiev'in Moskova ile müzakere etmeme ilkesinden vazgeçmesini istiyor. Yani Washington bu görüşmeler trafiği öncesi Kiev’i bazı kararlara hazırladı. Mesela Kırım’ın statüsü konusu gibi. Donbas bölgesi işte Kiev ile Moskova’nın reel müzakere konusu olarak masada kalabilir. Askeri çatışmalar sonlanır. Rusya askerlerini çeker. Esir değişimi sonlanır. Ukrayna NATO konusunu rafa kaldırır. Ve belli bir aşamayla Rusya dünya sistemlerine entegre olur. Bazı önde gelenlerin güvenlik ve varlıklarının korunması garanti edilir.

Washington, Ukrayna'yı mümkün olduğu kadar uzun süre desteklemeye hazır olduğunu açıkça ilan ediyor. Ancak ABD ara seçimlerinin ardından Demokratlar bir nevi uyarı almış oldu. Yapılan anketler, her iki parti içeresinde de Ukrayna’da devam eden savaş konusunda artık tansiyonun yavaşlatılması lehinde görüş bildiriyorlar. Ayrıca savaşın uzun süre devam etmesi can kayıpları ve mühimmat sıkıntısı, şehirlerin altyapıdan mahrum kalması, yani fiziki sınırlara gelinmesi, Ukrayna ordusu ve halkının yorgunluğu… AB üyesi bazı ülkeler zaten uzun süre aracılıkta daha aktif olmak istiyorlar ve yaptırımların gevşetilmesi taraftarılar. İşte bütün bunlar Ukrayna’ya destek çıkan ABD için gerçek bir sorun olarak karşılarına çıkıyor.

CIA Başkanı William Burns ve Rusya Dış İstihbarat Servisi Başkanı Sergey Naryshkin’in Ankara görüşmesinden bir gün sonra Kiev’de önemli buluşma gerçekleşti. Burns, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelensky ve Ukraynalı istihbarat yetkilileri bir araya geldi. Zelensky yaptığı açıklamada, Burns ile başkent Kiev’de bir araya geldiğini aktararak, "Onunla bir görüşme yaptık. Ukrayna için önemli olan tüm konuları konuştuk" ifadelerini kullandı. Zelensky ayrıca, “Evet, ülke liderlerinden bazı sinyaller aldım. Görünüşe göre Putin doğrudan müzakere istiyor... Böyle sinyaller aldım... Rusya Ukrayna ile bir halka açık savaş yürüttüğü için halka açık bir form önerdim” dedi.

Kiev’in bilgisi dahilinde Moskova Washington hattında bir müzakere başlamışsa bundan elbet Varşova’nın da informe edilmesi gerekir. Bu nedenle Burns, Ukrayna’nın ardından Polonya’ya geçti. Polonya Ulusal Güvenlik Bürosu Başkanı Jacek Siewiera sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ile CIA Başkanı Burns’ün Polonya’nın başkenti Varşova’da bir araya geldiğini aktararak, "Cumhurbaşkanı Duda, Ankara ve Kiev ziyaretlerinin ardından Varşova'da bulunan CIA Başkanı William Burns ile akşam saatlerinde görüştü” dedi.

Sürece masada kazanmak şeklinde yaklaşırsak ve Moskova beklediği bazı garantileri alamazsa en azından bu toplantılarda Ruslar, ABD'nin Ukrayna Devlet Başkanını barışa ikna etmek için baskı yapmasını önermiş olurlar. Ayrıca bu süreç bir taktike dönüşebilir. Moskova’da çok kimsenin dillendirdiği 2023'ün başlarında kapsamlı bir saldırıya hazırlanıyor söylemi gerçeğe dönüşebilir. Ve buna hazırlık açısından Moskova zaman kazanmış da olabilir.