Abdullah Zeydan'ın "Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinin 2023/77 Esas sayılı dosyası kapsamında 11.02.2025 tarihinde görülen duruşmasında 'Silahlı Terör Örgütüne Bilerek Ve İsteyerek Yardım Etme' suçundan 3 yıl 9 ay hapis cezası alması nedeniyle" görevden uzaklaştırıldığı belirtildi.
Sabaha karşı tebliğ edilen görevden uzaklaştırma kararının ardından Zeydan kararı tanımadığını belirterek, tebligatı imzalamayı reddetti.
Zeydan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "Utanmaz hırsızlar Van halkının iradesini gasp ettiler. Darbeciler kaybedecek halk kazanacak," diye yazdı.
Van Valisi Ozan Balcı, sabah saatlerinde belediye binasına gelerek göreve başladı.
Belediye binası önünde beş gündür devam eden nöbet eylemlerine katılan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Doğan Hatun dahil birçok kişi gözaltına alındı. Hatun daha sonra serbest bırakıldı.
Nöbet eylemleri, Zeydan'ın "terör örgütüne yardım etmek" ve "basın yoluyla terör örgütü propagandası yapmak" suçlamalarıyla yargılandığı davada 3 yıl 9 ay hapis cezasını çarptırılmasının ardından 11 Şubat itibarıyla başlamıştı.
DEM Parti'nin sosyal medya hesabından paylaşımda, kararı "halkın iradesine vurulmuş bir darbe" olarak nitelendirerek, "Belediye binamızın basılması, halka gaz bombaları ve plastik mermilerle saldırılması, çocukların, yaşlıların darp edilip gözaltına alınmasını lanetliyoruz! Bu hukuksuzluğa boyun eğmeyeceğiz. Van halkının iradesini gasp etmeye çalışan kayyımcı zihniyete karşı duracağız! Belediyeler darbecilerin değil halkındır!" ifadelerine yer verdi.
Zeydan 31 Mart 2024’teki yerel seçimde oyların yüzde 55,48’ini almıştı. Ancak Van İl Seçim Kurulu, Zeydan’ın geçmişte aldığı hapis cezası nedeniyle seçilme yeterliliği olmadığına karar verip, mazbatayı en yüksek ikinci oyu alan adaya verilmesine karar vermişti.
DEM Parti bu karara itiraz etmiş, kentteki eylemler sonrası Yüksek Seçim Kurulu itirazı kabul etmişti. Bu kararın ardından Zeydan mazbatasını almıştı.
Son dönemdeki kayyum atamaları
Yine DEM Partili Mersin Akdeniz Belediyesi Eş Başkanları Hoşyar Sarıyıldız ve Nuriye Arslan ile dört belediye meclis üyesi 10 Ocak'ta ev baskınlarıyla gözaltına alınmış ve yerlerine kayyum atanmıştı.
DEM Parti yönetimindeki Mardin Büyükşehir Belediyesi, Batman Belediyesi ve Şanlıurfa'nın Halfeti belediye başkanlarının 4 Kasım Pazartesi günü görevden uzaklaştırılmasına karar verilmişti.
İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk, Halfeti Belediye Başkanı Mehmet Karayılan ve Batman Belediye Başkanı Gülistan Sönük görevden alınmıştı.
Kayyum kararına gerekçe olarak, üç belediye başkanının "silahlı terör örgütüne üye olma" suçunda aldığı cezalar ve süren davalar gösteriliyor.
Mardin Valisi Tuncay Akkoyun Mardin Büyükşehir Belediyesi'ne, Batman Valisi Ekrem Canalp Batman Belediyesi'ne, Halfeti Kaymakamı Hakan Başoğlu Halfeti Belediyesi'ne kayyum olarak atandı.
Bundan hemen önce de CHP yönetimindeki Esenyurt Belediyesi'ne kayyum atanmıştı.
Mart 2024'teki yerel seçimlerde CHP'den Esenyurt Belediye Başkanı olarak seçilen Ahmet Özer, 30 Ekim Çarşamba günü sabah saatlerinde evinde gözaltına alınmıştı. Özer, Çarşamba gece saatlerinde çıkarıldığı mahkemece "PKK/KCK terör örgütü üyesi olmak" suçlamasıyla tutuklanmıştı.
22 Kasım'da ise DEM Partili Tunceli Belediye Başkanı Cevdet Konak ve CHP'li Ovacık Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül’ün görevden uzaklaştırıldığı açıklanmıştı. İçişleri Bakanlığı, Tunceli Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu’nun Tunceli Belediye Başkan Vekili olarak, Ovacık Kaymakamı Hüseyin Şamil Sözen’in ise Ovacık Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini açıkladı.
Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığınca, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partili (DEM Parti) Tunceli Belediye Başkanı Konak ile Cumhuriyet Halk Partili (CHP) Ovacık Belediye Başkanı Sarıgül hakkında, "Silahlı terör örgütüne üye olmak" iddiasıyla ayrı ayrı dava açılmıştı ve Konak ve Sarıgül 6 yıl 3'er ay hapisle cezalandırılmıştı. Sanıklar hakkında yurt dışına çıkış yasağı da getirilmişti.
Son 10 yılda 150 belediyeye kayyum
Türkiye’de 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL döneminde, 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile yerel yönetimlerde ciddi değişiklikler meydana geldi.
15 Temmuz darbe girişimi sonrasında ilan edilen Olağanüstü Hal döneminde (OHAL) 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile hazırlanan kayyum düzenlemesi, 1988'de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmişti.
Muhalefet partileri kayyum uygulamasının Anayasa'ya aykırı olduğunu savunurken, İçişleri Bakanlığı kayyum atamalarını Anayasa'nın 127'inci maddesine dayandırıyor.
"Mahalli İdareler" başlıklı Anayasa'nın 127'nci maddesi, İçişleri Bakanı'na "görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan mahalli idare organları veya bu organların üyelerini, geçici bir tedbir olarak kesin hükme kadar [görevden] uzaklaştırma" yetkisini veriyor.
Bu madde belediye başkanlarının görevden alınmasını sağlıyor ancak belediye başkanının yerine kimin atanacağına ilişkin bir düzenleme yer almıyor.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nda belediye başkanlarının görevden alınmasına ilişkin koşullar düzenleniyor.
İçişleri Bakanlığı, görevden almanın yasal dayanağı olarak bu kanunun 45. ve 47. maddelerine işaret ediyor.
"Belediye başkanlığının boşalması hâlinde yapılacaklar" 45. maddede düzenlenirken, 15 Ağustos 2016 tarihinde çıkarılan KHK ile bu maddeye bir "kayyum" fıkrası eklendi.
Eklenen fıkraya göre; İçişleri Bakanı, belediye başkanlarını terör gerekçesiyle görevden alma durumunda valileri veya kaymakamları kayyum olarak atayabiliyor.
47. maddede belirtilen görevden uzaklaştırmalara dair koşullarda ise "Görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyeleri, kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilir" deniliyor.
