Üstad Hz. perspektifinden duyguların hayra yönlendirilmesi

Sevgi, şefkat, fedakarlık gibi duygularla, muzır madenler hükmündeki kin, nefret ve düşmanlık duyguları ile de beraber, imtihan için, kim daha güzel ameller işleyecek diye dünyaya gönderilen insan (Mülk Suresi, 67/2) iyi bir eğitim ve terbiyeden; iman, irfan ve fazilet gibi güzelliklerden nasibini alırsa, insan-ı kâmil olma yolunda mesafeler kat eder. Şeytanın yaratılıp insana musallat edilmesi bile insanın mânevî terakkisi için bir zemberek gibidir. Hiçbir şey hâşâ boşuna yaratılmış değildir…

Üstad Bediüzzaman Hazretleri bu hususta şu ölçüleri veriyor. “Evet dünyaya ait işler, kırılmaya mahkûm şişeler hükmündedir. Bâki âhiret işleri ise gayet sağlam elmaslar kıymetindedir. İnsanın fıtratındaki şiddetli merak ve hararetli muhabbet, dehşetli hırs ve inatlı talep ve bunlar gibi hissiyatlar, uhrevî işleri kazanmak için verilmiştir. O hissiyatı, şiddetli bir surette fanî dünya işlerine yöneltmek, fâni ve kırılacak şişelere bâkî elmas fiyatlarını vermek demektir. Şu münasebetle  bir nokta hatıra geldi, söyleyeceğim. Şöyle ki: AŞK, şiddetli bir muhabbettir. Fâni sevgililere yönelik olduğu vakit, ya o aşk kendi sahibini daimi bir azap ve elemde bırakır veyahut o mecâzî sevgili o şiddetli muhabbetin fiyatına değmediği için, BÂKÎ bir MAHBUBU arattırır; mecâzî aşk, hakikî aşka döner. 

“İşte insanda, binlerle hissiyat var. Her birisinin aşk gibi, iki mertebesi var: ‘Biri mecazî, biri hakikî. Mesela, istikbal (gelecek) endişesi hissi herkeste var. Şiddetli bir surette endişe ettiği vakit bakar ki, o endişe ettiği istikbâle yetişmek için elinde senet yok. Hem rızk cihetinde taahhüd altında ve kısa olan bir istikbal, o şiddetli endişeye değmiyor. Ondan yüzünü çevirip, kabirden sonra hakîkî ve uzun ve gâfiller hakkında taahhüd altına alınmamış bir istikbâle teveccüh eder.