Samanyoluhaber.com - Moskova

Türkmenistan, enerji kaynaklarını dünya pazarına açma hedefinde önemli adımlar atarken, Türkiye bu süreçte önemli bir ortak olarak öne çıkıyor. 

Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov, Türkiye ile enerji ortaklığını derinleştirmeye hazır olduklarını belirtti. Türkmenistan’ın ana hedefi, doğal gazını küresel pazarlara, özellikle Avrupa’ya ulaştırmak. Bu amaç doğrultusunda, Türkmenistan Gaz İhraç Eden Ülkeler Forumu’na (GECF) katılmayı planlıyor.

Türkiye’nin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın Aşkabat’ta katıldığı “Uluslararası Barış ve Güven Yılı: Bölgesel Ekonomik İş Birliğinin Sürdürülebilir Kalkınmadaki Rolü” başlıklı konferansta enerji iş birliğinin yanı sıra tarım, ulaştırma ve yatırım konuları da ele alındı. Türkiye, Türkmenistan’ın önde gelen ticaret ve ekonomi ortaklarından biri olarak değerlendiriliyor.

Bayraktar, Türkmenistan’ın enerji potansiyelini değerlendirmenin yanı sıra, Hazar Denizi’ndeki enerji sahalarında da iş birliği yapma niyetinde olduklarını belirtti.

Bayraktar ayrıca, Mart 2024’ten itibaren Türkiye’nin Türkmenistan’dan doğal gaz ithalatına başladığını hatırlatarak, “Bu adım, sadece enerji kaynaklarımızı çeşitlendirmekle kalmıyor, aynı zamanda Türkmenistan’ın gazını Avrupa’ya ulaştırmak için de önemli bir fırsat sunuyor” dedi. 

2025 yılı sonuna kadar toplamda 1,3 milyar metreküp Türkmen gazı Türkiye’ye taşınacak. Bu ticaret, swap sistemi ile gerçekleştirilecek. İran üzerinden yapılan bu anlaşma, önümüzdeki beş yıl boyunca geçerli olacak.

Türkiye ve Türkmenistan arasındaki enerji iş birliği, sadece iki ülkenin değil, bölgenin enerji güvenliğini etkileyen bir süreç olarak değerlendiriliyor. Türkmenistan’ın Avrupa pazarına açılması, enerji arz güvenliği açısından kritik bir adım olarak görülse de, mevcut boru hattı kapasiteleri ve siyasi engeller, sürecin önündeki başlıca zorluklar olarak öne çıkıyor. Türkmenistan’ın GECF’ye katılması, uluslararası iş birliği olanaklarını artırarak bu hedefe ulaşılmasını kolaylaştırabilir.

Türkmenistan’ın doğal gazını Avrupa’ya ulaştırma hedefi için Trans-Hazar Boru Hattı önemli bir proje olarak öne çıkıyor. Ancak boru hattının hayata geçirilmesi için gerekli altyapı ve finansman hâlâ bir engel teşkil ediyor. 

2018 yılında Hazar Denizi’nin hukuki statüsünün belirlenmesi, projeyi gerçekleştirme yolunda bir adım olarak görülse de, Rusya ve İran’ın olası itirazları, çevresel kaygılar ve yüksek maliyetler süreci yavaşlatıyor.

Türkmenistan, 2015 yılında Hazar Denizi kıyısına kadar 700 kilometrelik bir boru hattı inşa etti ve Avrupa’ya yıllık 30 milyar metreküp gaz ihraç etmeye hazır olduğunu belirtti. Ancak Trans-Hazar Boru Hattı’nın, TANAP (Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı) ile entegrasyonu gerekiyor. TANAP’ın kapasitesi ise sadece 16 milyar metreküp ve bunun 5,7 milyar metreküpü Türkiye’nin iç piyasasına ayrılıyor. Bu nedenle Türkmenistan’dan gelecek ek gaz miktarı sınırlı kalabilir.

Ocak 2024’teki AB-Orta Asya Yatırım Forumu’nda Trans-Hazar Boru Hattı konusu gündeme geldi. Ayrıca Türkmenistan Dışişleri Bakanı Raşid Meredov’un Mart 2024’te Brüksel ziyareti sonrasında AB, proje için 10 milyar dolar yatırım yapmayı değerlendirmeye başladı.

Avrupa’daki bankaların projeye yatırımcı olarak katılabileceği ve boru hattının inşası için bir konsorsiyum oluşturulabileceği ifade edildi. Bu konu, önümüzdeki dönemde düzenlenecek AB-Orta Asya Zirvesi’nde tekrar ele alınacak.

Türkmenistan, Gaz İhraç Eden Ülkeler Forumu’na (GECF) katılarak küresel gaz piyasasında daha etkin bir rol oynamayı hedefliyor. Bu amaçla Türkmenistan Dışişleri Bakanı Raşid Meredov, GECF Genel Sekreteri Muhammed Hamel ile görüştü. Görüşmede enerji piyasalarının mevcut durumu ve iş birliği olanakları ele alındı.

GECF’nin üyeleri arasında Cezayir, Bolivya, Venezuela, Mısır, İran, Katar, Libya, Nijerya, BAE, Rusya, Trinidad ve Tobago, Ekvator Ginesi bulunuyor. Azerbaycan, Irak, Kazakistan, Hollanda, Norveç, Umman ve Peru ise gözlemci statüsünde yer alıyor. GECF’nin temel amacı, üye ülkelerin doğal gaz rezervleri üzerinde egemenlik haklarını koruması ve kaynakların sürdürülebilir şekilde yönetilmesini sağlamak.