Yanlış enerji politikaları ve anlaşmaların faturası vatandaşa çıkıyor. Son örneği Rusya'dan alınan doğalgazda yaşanıyor. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri geçen yıl ve öncesinde ekonomik krizler ve tüketimdeki azalma sebebiyle Ruslar ile masaya oturup doğalgazda önemli indirimler aldı. Buna karşın Türkiye, Rusya'nın en iyi gaz müşterilerinden birisi olmasına rağmen indirim alamadı. Bu nedenle de ev ve işyerlerine kullanılan gaz ucuzlamadı. Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksandar Medvedev'in açıklamaları da, Türkiye'nin pahalı doğalgaz aldığını doğruluyor. Medvedev, ‘Doğalgaz satış miktar ve fiyatları' konulu son açıklamasında 2014 yılında doğalgazı ortalama 345 dolara (bin metreküp) sattıkları bilgisine yer verdi. Aynı dönem için kamu şirketi BOTAŞ bin metreküp gaz için Ruslara ödediği para kimi dönem 420-425 doları geçti. Zaman'ın Gazprom-BOTAŞ'ın rapor ve faturaları üzerinden yaptığı hesaplamaya göre yüksek fiyat nedeniyle (420 dolar üzerinden) geçen yıl Ruslara yaklaşık 1,2 milyar lira (3,2 milyar TL) fazla ödeme yapıldı. Kamu şirketi, konuyla ilgili soruları cevapsız bırakırken pahalı alınan gazın faturası da, vatandaşa yansımış oldu.
Türkiye ilk doğalgaz alım anlaşmasını 1986 yılında Rusya ile yaptı. Sonraki yıllarda da Ruslarla yeni alım anlaşmaları yapıldı. Halen kamu şirketi BOTAŞ'ın elinde Rusya'dan (Gazprom) Mavi Akım (Karadeniz) ve Batı Hattı üzerinden yıllık 20 milyar metreküp doğalgaz alım kontratı bulunuyor. Ayrıca, özel şirketlerin elinde de yine Rusya Batı Hattı üzerinden yıllık 10 milyar metreküp doğalgaz alım kontratı var. BOTAŞ verilerine göre kamu şirketi geçen yıl Rusya'dan 17,1 milyar metreküp gaz ithalatı yaptı. Rusların, BOTAŞ toplam ithalatındaki pazar payı yüzde 43. BOTAŞ'ın aynı dönemde İran ve Azerbaycan'dan boru hattıyla; Cezayir ve Nijerya'dan LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ithalatı söz konusu. Şirket ayrıca, spot piyasadan da LNG ithalatı yapıyor. Öte yandan doğalgaz fiyatları her yıl; geçmiş 6-9 aylık ham petrol ve diğer girdi maliyetlerindeki değişimlere göre 3'er aylık dönemlerde anlaşmalarda yer alan formüle göre yeniden belirleniyor. Olağanüstü durumlarda da (sel, savaş, ekonomik kriz gibi) tarafların fiyat revizyon hakkı bulunuyor.
Doğalgaz fiyatları ağırlıklı olarak ham petrol fiyatlarındaki değişimlere bağlı. Son aylarda ham petrolde yaşanan düşüşler dış pazarlarda gaz fiyatlarına yansımasına karşın iç pazarda faturalarda indirim olarak yansımadı. Sektör uzmanlarına göre Türkiye'nin pahalı gaz almasının en önemli nedeni, kaynak çeşitliliğinin olmaması. 1986'dan bu yana gaz ithalatı ve kullanımı olmasına karşın arz kaynaklarında çeşitlilik sağlanamadı. Bu durum Rusya gibi enerji sağlayıcılarının elini kuvvetlendiriyor. Aynı uzmanlar konuya açıklık getiriyor: Avrupa, Rusya'dan önemli miktarda gaz alıyor. Ancak, kaynak çeşitliliği var. Pazardaki fiyat ve tüketim değişikliklerini hemen pazarlık konusu yapabiliyorlar ve Rusya ile masaya oturabiliyor. Çünkü, Rusya olmasa çok değişik kaynaktan spot gaz alım ve şebekeye verme imkanları var. Türkiye, bu altyapı ve kapasiteyi oluşturamadı. Büyük dezavantaj. Bu olmayınca da masaya oturamıyor, otursanız da önemli avantajlar sağlayamıyorsunuz. Zaman'a ulaşan belgelere göre Gazprom'un 2014'te AB'ye ortalama 343 dolara sattığı doğalgazın fiyatı Türkiye için zaman zaman 425 dolar (417 dolar, 9138,4616 kcal) seviyelerine çıktı.
Gazprom Başkan Yardımcısı Medvedev: Ortalama gaz satış fiyatımız 345 dolar
Kamu şirketi Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), Rus Gazprom'un en iyi müşterileri arasında olmasına rağmen en pahalı doğalgazı alıyor. Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksandar Medvedev'in açıklamaları da ‘pahalı doğalgazı' doğruluyor. Medvedev ‘Gazprom 2014 Mali Yılı ve 2015 yılı ve sonrası için görünüm' konulu son basın bilgilendirme toplantısında (Haziran 2015), doğalgaz fiyatlarıyla ilgili ayrıntılı bilgi verdi: 2014 yılında Gazprom'un ihracatı 159,4 milyar metreküpe ulaşmış, bu rakamın 146,6 milyar metreküpü Türkiye de dahil olmak üzere Avrupa'ya sağlanmıştır. Gazprom'un Avrupa'ya gaz tedarikinden elde ettiği ihracat geliri 1,8 trilyon rubleye (50,6 milyar ABD Doları) ulaşmıştır. Gazprom 2014 yılında da Avrupa'nın en büyük gaz tedarikçisi olmuştur; Gazprom'un pazar payı 2014 yılında bir önceki yıl gerçekleşen yüzde 29,9 düzeyinden yüzde 30,2'ye yükselmiştir. 2014 yılında ortalama gaz fiyatı 345 dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu 2013 yılında 383 dolar seviyesinden bir düşüşe işaret etmektedir.
Zaman
