Koronavirüs salgını dünyada ve Türkiye'de etkisini halen sürdürüyor. Virüsün neden olduğu Covid-19'un, güvenilirliği ve etkinliği kanıtlanmış özel bir tedavisi henüz yok.

Hastalığa etkili bir tedavi bulabilmek için 100'ü aşkın aşı ve ilaç üzerinde çalışılıyor, ancak bu da vakit alacak. Virüse ilişkin bilimsel veriler şimdilik sınırlı olsa da salgına yönelik acil çözüm ihtiyacını karşılayacak tedavi seçenekleri tüm dünyada benzer şekilde uygulanıyor.

Salgının başından bu yana tedavide kullanılan ve dünya kamuoyunda tartışmalara neden olan ilaçlardan biri, sıtmayı iyileştirmede kullanılan hidroksiklorokindi.

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump'un sıklıkla övdüğü bu ilaç hakkındaki ilk uyarı, 24 Nisan'da Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi'nden (FDA) geldi. New York'taki bir hastanede çalışan hekimlerin hazırladığı bir raporu paylaşan FDA, hidroksiklorokinin yan etkilerine vurgu yaparak sağlık çalışanlarını bu ilaçların yol açabileceği hayati riskler konusunda uyardı. Daire, 15 Haziran'da ilacın Covid-19 için verdiği acil kullanım iznini iptal etti ve klinik çalışmalar dışında kullanımını yasakladı. 

Bianet'in haberine göre Türkiye'de ise Sağlık Bakanlığı, son olarak 9 Ekim'de güncellenen Erişkin Hasta Tedavisi Rehberi'nde halen hidroksiklorokini öneriyor. Ancak Türkiyeli hekimlerin de ilaca ilişkin itirazları ve uyarıları var.

Türk Tabipleri Birliği'nin Covid-19 Pandemisi 6. Ay Değerlendirme Raporu'nda da "Salgın başlangıcında akılcı olabileceği düşünülen asemptomatik olgularda hidroksiklorokin kullanımı güncel bilimsel verilerle dayanaksız hale gelmiştir. Mevcut bilimsel kanıtlar asemptomatik olgularda rutin hidroksiklorokin kullanımını desteklememektedir" deniyor.

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (Klimik) de "Çalışmalar; ayaktan veya yatan, hafif, orta, ağır seyirli Covid-19 olgularının tedavisinde hidroksiklorokinin etkili olmadığını göstermiştir" diyor ve uyarıyor: "Hidroksiklorokin, aksini bildiren yeni randomize kontrollü klinik çalışma sonuçları olmadıkça Covid-19'un asemptomatik, hafif, orta, ağır formlarının tedavisinde veya profilaksisinde kullanılmamalıdır."

Bakanlığın rehberinde, sadece dört gün önce yapılan güncellemede de hidroksiklorokin ile ilgili bir değişikliğin yapılmadığı görülüyor.

Ankara Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Şenol, bianet'e yaptığı değerlendirmede "Gerçekten bu ısrarı anlamak mümkün değil. Testi pozitif olan ve her seviyedeki hastaya hidroksiklorokin öneriliyor rehberde. Klorokin sadece yararsız değil, aynı zamanda çok önemli zararlar verebileceği gösterilmiş bir ajan. Yan etkisi uzun süren bir ajan. Kullanımı kesildikten sonra vücuttan atılması bir iki ayı bulabiliyor. Dolayısıyla evde başınıza gelebilecek bazı yan etkilerden de sorumlu olabilir" dedi.

Şenol, "Covid-19 uzun süren bir hastalık. Bir vakaya test pozitif olduğu andan itibaren ilaç verdiğinizde beşinci günde hastanın belirti ve bulguları düzelmemiş olarak ilerliyor. Burada yanlış yapılan şey, tedavi rehberlerinin bilimin verilerine göre güncellenmemesi ve dünyadaki rehberlerle uyumsuz olması. Yan etkiler, hesaplanmadan herkese ilaç verilmesi çok yanlış bir şey. Ben burada yüksek sesle 'Çok yanlış bir ilacı kullanıyorsunuz' diyorum. Bu aslında bir itham aynı zamanda. Dolayısıyla çıkıp buna bir cevap vermeleri gerekir. 'Hayır, çok doğru kullanıyoruz. Neden öyle diyorsun?' demeleri gerekir" diye konuştu.

Türkiye'de salgının bugüne dek şeffaf yönetilmediğine ilişkin eleştirisini yineleyen Şenol, ilaç konusunda yanıt bekleyen sorular olduğuna dikkati çekti: "Kaç kişiye hidroksiklorokin kullanıldı, kaç kişide favipiravir kullanıldı?' Bu bilgi bize verildiğinde salgında ne kadar hasta izlendiğine dahi ulaşmış olacağız. Hiç değilse bu yapılabilir diye düşünüyorum." 

İstanbul Tabip Odası Covid-19 İzlem Kurulu Üyesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Nilüfer Aykaç da şu değerlendirmeyi yaptı:

"Bu zamana kadar yapılan çalışmalarda ortaya çıkan veriler, hidroksiklorokinin tedavi ve koruma amaçlı kullanılmaması yönünde. Covid-19 tedavisinde bu ilacın kullanılması o¨nerisinin go¨zden gec¸irilmesinde yarar var. Bu öneri, rehberlerden çıkarılmalı."