İş dünyasına yönelik ayrımcılık (maden başvurularında fişleme), baskılar (muhalif bilinen işadamlarına gelen yüklü vergi cezaları) Türkiye’nin imajını bozdu. Ekonomik büyümedeki düşüş ve hukuk dışına çıkan uygulamalar, Türkiye’ye gelen yabancı yatırımda geçtiğimiz yıla göre büyük düşüş yaşanmasına sebebiyet verdi.
Merkez Bankası 2015 Mart ayına ilişkin ödemeler dengesi verilerini dün açıkladı. Buna göre Türkiye ekonomisinin ‘yumuşak karnı’ cari açık beklentileri aştı. Ocakta 2 milyar 420 milyon dolar, şubatta 3 milyar 529 milyon dolar olan cari açık, martta 4 milyar 961 milyon dolara yükseldi. Cari açık martta aylık bazda yılın zirvesine tırmandı. 2015 Ocak-Mart döneminde ise 10,91 milyar dolar gerçekleşen cari açık, 9,5 milyar dolar olan beklentinin üzerine çıktı. 12 aylık cari açık 45,5 milyar dolara çıktı, bir önceki yılın aynı döneminde cari açık 43,92 milyar dolar idi.
Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre 2015 yılı Mart ayında yurtdışından gelen doğrudan yatırım, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre 620 milyon dolar azalarak 280 milyon dolara geriledi. Aynı ayda yurtdışına çıkan sermaye ise geçen yılın mart ayına göre 82 milyon dolar artarak 411 milyon dolara yükseldi.
Açıklanan veriler son aylarda dövizdeki artışı önleyebilmek için piyasaya dolar satan Merkez Bankası’nın rezervlerinde de büyük azalma olduğunu ortaya koydu. Bir önceki yılın mart ayında 696 milyon dolar düşüş kaydeden rezerv, bu yılın aynı döneminde 6,5 milyar dolar eridi.
Martta portföy yatırımlarında 2,9 milyar dolar net çıkış yaşanırken, yurtdışında yerleşik kişiler hisse senedi piyasasında 580 milyon dolar satım, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında ise 444 milyon dolar alım gerçekleşti. Bunun yanı sıra yurtdışına ihraç edilen tahvil ve bonolarda 2,7 milyar dolar geri ödeme yapıldı. Bankalar ve diğer sektörler ise sırasıyla 553 milyon dolar ve 107 milyon dolar borçlanma yaptı.
Martta diğer yatırımlar kaleminden kaynaklanan “net girişler” 988 milyon dolar oldu. Bu ayda yurtiçi bankaların yurtdışındaki mevduat varlıklarında 4,3 milyar dolar, yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatlarında ise 1,8 milyar dolar artış kaydedildi. Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak bankacılık sektörü uzun vadeli kredi kullanımlarındaki artış sonucu 2,4 milyar dolar kredi kullandı. Diğer sektörler ise 203 milyon dolar geri ödeme yaptı.
Cari açıktaki artış sürecek
Merkez Bankası’nın açıkladığı dış ticaret verilerini değerlendiren Süleyman Şah Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı Doç. Dr. Fatih Macit, yabancı yatırımların azalmasını güven erozyonuna bağladı. Gelen yabancı yatırımın ne olduğuna da bakmak gerektiğine dikkat çeken Macit, yatırım olarak gözüken tutarın da büyük bir oranda Türkiye’de gayrimenkule yatırım yapanlar olduğunu söyledi. Bunun istihdam ve üretim kapasitesi artırımına katkı sağlamadığına dikkat çeken Macit, özellikle temel sanayiye ve ithalatı azaltacak üretim için yabancı yatırıma ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. Fatih Macit cari açığın ihracatta yaşanan gerilemeden dolayı arttığını belirtti. Son üç aydır birçok Avrupa ülkesine ihracatın çift haneli düşüş gösterdiğini kaydeden Macit, cari açıktaki yükselmenin 2015 boyunca devam edeceği tahmininde bulundu. Euro/dolar paritesindeki olumsuz etkinin cari açık üzerinde olumsuz etki oluşturduğunu belirten Macit, ihracatın yıl boyunca baskı altında kalacağını, cari açıkta beklenen düşüşün de gerçekleşmeyeceğini ifade etti. Macit, “FED’in faiz artırımını tekrar gündeme almasıyla paritenin baskı altında kalması veya 2016’dan itibaren Avrupa Birliği ekonomisinin güçlenmesi ve ardından da Türkiye ihracatının artması ile ancak Türkiye’nin cari açığında düşüş beklenebilir.” dedi.
ZAMAN
