Elektrik fiyatlarının arttığı bir dönemde İstanbul Küçükçekmece'de bulunan Garip Dede Kültür ve Cemevi Derneği'ne 30 bin 60 TL elektrik ve 11 bin 847 TL'lik doğal gaz faturası gelmesi tartışma yarattı. Faturayı gönderen CK Boğaziçi Elektrik şirketi, Garip Dede Cemevi'ni ibadethane olarak değil, ticarethane statüsünde kabul etti. Garip Dede Dergahı Yönetim Kurulu Başkanı Celal Fırat ise Alevi Dernekleri Federasyonu olarak bu faturaları ödemeyeceklerini belirterek, yargıya başvuracaklarını açıkladı.
Peki, Cemevlerine yüklü miktarda gelen elektrik faturası sorunun temelinde ne yatıyor?
2002 yılında çıkarılan 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un birinci maddesiyle, kamu kurum ve kuruluşlarının üretilen mal ve hizmet bedellerinde herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulayamayacağı kuralı getirildi.
İbadethane listesinde Cemevleri yok
2008 yılında değişiklik yapılan Elektrik Piyasası Kanunu'na eklenen geçici 17. maddeyle "toplumun ibadetine açılmış ve ücretsiz girilen ibadethanelere ilişkin aydınlatma giderleri ise Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır" hükmü getirildi.
Ancak Alevilerin yıllardır talep etmesine karşın cemevleri, 20 yıldır AKP iktidarı tarafından ibadethane olarak sayılmadı.
AİHM: Cemevleri ibadethanedir
AİHM'in bu kararının ardından Türkiye'de açılan davalar da Aleviler lehine sonuçlanmaya başlandı. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, bu kapsamda açılan bir davada AİHM'in kararını uygulayarak, yerel mahkemeden cemevinin ibadethane kapsamında değerlendirilmesini ve aydınlatma giderlerin tam olarak tespit edilerek buna göre karar verilmesini istedi. Ancak yargıdan gelen olumlu kararlar, sadece dava açılan cemevleri özelinde sonuç doğurdu.
Yasal değişiklik şart
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı Gani Kaplan, sorunun yasalarda cemevinin de ibadethane olarak eklenmesiyle çözüleceği görüşünde. Kaplan, şu görüşleri dile getirdi:
"Zaten sorun da burada yatıyor. Elektrik faturasından ziyade, cemevlerinin ticarethane gözükmesi. Cemevleri yasalarda ibadethane olarak tanımlandığı zaman bu sorunların hepsi ortadan kalkacaktır. Ama şuanda cemevlerinin ibadethane olarak bu hükümet veya gelecekteki hükümet tarafından kabul edileceğini düşünmüyorum. Alevilerin en büyük sorunu da budur."
12 milyon elektrik borcu
"Biz 1988 yılından bu yana cemevlerinin elektrik faturalarını zaten ödemiyoruz. Onlar kesiyor, biz açıyoruz. Yaklaşık 10-12 milyon borcumuz var. Ödemiyoruz ama. Onlar bizim tüm tapularımıza ipotek işlemleri gerçekleştirdi. Dernek yöneticilerini de hesaplarına bloke koyuyorlar. Biz de dilekçe ile geri kaldırtıyoruz. Şuanda derneğin devlete olan elektrik borcundan kaynaklı resmi hesap açamıyoruz. Açtığı anda hemen içindeki paraya el koyuyorlar."
AİHM kararından sonra devletin kendilerini Diyanet İşleri Başkanlığı'na yönlendirdiğini belirten Kaplan, buna karşı olduklarını, Diyanet'in Alevileri asimile etmek amacıyla çalıştığını kaydetti. Kaplan, itirazlarının eşit yurttaşlık talebi temelinde olduğunu belirterek, "Biz Türkiye nüfusunun 4'te biriyiz. Bu topluluk yıllardır devlete hizmet ediyor, vergi veriyor. Bunun karşılığında onların ibadethanesini ticarethane sayarsanız, biz bu devlete bağlılığımızı gözden geçirmek zorunda kalırız" dedi.
Celal Fırat: Ticarethane değiliz
"Şuan bizim Garip Dede Dergahı Cemevi'ne 30 bin 60 kuruşluk elektrik, 12 bin liralık bir doğalgaz faturası geldi. Şahkulu Vakfı'na 54 bin TL, İkitelli Cemevi'ne 20 binin üzerinde, Bağcılar Cemevi'ne 14-15 bin TL faturalar geldi. Faturalarda cemevleri ticarethane olarak gösterilmiş. Nasıl bir ticaret yaptığımızı da bilmiyoruz."
Meselenin sadece fatura değil, eşit yurttaşlık hakkı olduğunu belirten Fırat, "Cemevlerimiz kesinlikle bir ticarethane değil, Kızılbaş Alevilerin ibadethanesidir. Kimse bize bir tanım getiremez. Diğer ibadethanelere; kiliselere, havralara, mescitlere, camilere nasıl bir hak tanıyorsa aynısını cemevilerine tanımasını arzuluyoruz" diye konuştu.
Fırat, cemevlerinin giderlerinin genel bütçeden veya oluşturulacak bağımsız bir kuruma tahsis edilecek ödenekten karşılanabileceğini kaydetti.
İktidarın Cemevleri çalışması sürüyor