"Hayalet" gibi görüntüler verecek 3 boyutlu TV çalışmalarını sürdüren dev kadrolu ekip, 3 yılda elde ettiği birikimle dünya çapında 275 yayına ulaşırken, optoelektronik teknolojisindeki gelişmelerle birlikte bu TV'lerin 8-9 yıl sonra ticarileşmesi bekleniyor. Proje Koordinatörü Bilkent Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof.Dr. Levent Onural, 3 yıl önce başlatılan ve AB 6'ncı Çerçeve Programı dahilinde yürütülen 3 boyutlu TV projesinin 8 ay içerisinde tamamlanacağını bildirdi. Projeye, 7 ülkedeki 19 kuruluştan 180 araştırmacının katıldığını belirten Onural, araştırmacıların tamamının dünyada iyi tanınan bilim adamlarından oluştuğunu kaydetti. Üç boyutlu TV projesinde senaryodan çekime, kameralardan ekran boyutuna uzanan bir dizi çalışmanın yürütüldüğünü anlatan Onural, aslında 3 boyutlu çekimlerin halihazırdaki 2 boyutlu çekimler kadar eski olduğunu söyledi. 1900'lerin başlarından beri özel gözlüklerle izlenebilen stereoskopik yöntemlerle 3 boyutlu filmlerin çekildiğini, hatta 1950'li yıllarda bu tür filmlerin çok popüler olduğunu ifade eden Onural, o dönemde yapılan 3 boyutlu çekimlerin, teknik sorunlar nedeniyle seyircilerde deniz tutmasına benzer bir his yarattığını belirtti. Onural, geliştirilen yeni sayısal teknolojiler ile bu tür hataların büyük ölçüde ortadan kaldırıldığını söyledi. Holografik teknoloji ile bir ortamdaki ışığı tüm özellikleri ile kaydedip elektronik ve optik yöntemlerle tekrar oluşturarak "hayalet" gibi görüntülerin elde edilebileceğini anlatan Onural, teknolojideki tüm gelişmelere rağmen, ışıkla bu tür sonuçlar çıkarmanın oldukça zor olduğunu dile getirdi. Hareketli 3 boyutlu görüntülerin elde edilmesine yönelik holografik TV çalışmalarının hızla sürdüğünü ifade eden Onural, "Benim laboratuvarımda da holografik TV çalışmalarını sürdürmekteyiz ve bu konuda dünya lideri konumundayız. Bu çalışmalar sonucunda, optoelektronik teknolojilerdeki gelişmelere de bağlı olarak, 8-9 yıl içinde gerçeğinden ayırt edilemeyecek ama sadece ışıktan oluşmuş 3 boyutlu görüntüler elde edilebilir; yani hayalet gibi görüntüler oluşturulabilir" diye konuştu. Şimdiki TV'lerde de iki boyutlu görüntülerin bulunduğunu, holografik tekniklerle ise görüntüleri ekrandan dışarı çıkaracaklarını belirten Onural, "Yani elinizi uzatıp tutmak istediğinizde tutabileceğiniz hissini veren gerçeklerinden ayırt edilemeyecek görüntüler olacak. Henüz bu kaliteye ulaşmamış, ama biz araştırmacılara heyecan veren, çok önemli adımlar olarak nitelenebilecek holografik görüntüleri laboratuvarda elde edebiliyoruz" dedi. 3 boyutlu TV teknolojisinin yalnızca görüntülerin üç boyutlu gösterimi ile ilgili olmadığını, aynı anda TV ile ilgili tüm süreçleri de değiştirecek sistemler getireceğini söyleyen Onural, senaryodan, çekime, kameralardan görüntü düzenlemesine kadar pek çok süreçte kökten değişimlerin yaşanacağını kaydetti. Model görüntüler oluşturuldu 3 boyutlu görüntülerin bir yerden bir yere iletilmesini sağlayacak teknolojinin de günümüz teknolojisinden çok farklı olacağını ve bu konudaki araştırmaların da hızla geliştiğini anlatan Onural, projenin başlamasının ardından geçen 3 yıllık sürede 3 boyutlu TV projesinde elde ettikleri sonuçları şöyle özetledi: "Geçen 3 yılda, 180 araştırmacının ortaklaşa hazırladıkları 275 yayın, uluslararası dergi ve konferanslarda yayınladı. Bu makalelerin pek çoğu projede elde edilen yeni sonuçları anlatıyor. Çekim, iletim, internet üzerinden aktarım, gösterim ve standartların geliştirilmesinde pek çok sonuç elde edilmiş durumda. Standartların geliştirilmesi TV gibi ürünlerin ticarileşmesinde ayrı bir önem taşıyor. Proje ekibimiz, 3 boyutlu TV konusundaki standartların geliştirilmesinde dünyada lider konumunda. Her ne kadar holografik televizyonlara hala 8-9 yıl varsa da bugünkü teknoloji ile de 3 boyutlu TV mümkün. Elde ettiğimiz 3 boyutlu model görüntüleri çok açılı video biçiminde 3 boyutlu olarak gösterebiliyoruz." Onural, değişik fuar ve sergilerde bu teknolojiye dayalı 3 boyutlu TV demoları yaptıklarını belirterek, "Çok açılı video kodlaması alanında da somut başarılar elde ettik. Birbirinden birkaç derece farklı 8-9 açıdan alınmış video görüntülerini aynı anda çeken, sonra da bunları geniş bant internetten geçebilecek şekilde şifreleyerek alıcıya iletebilen sistemler konusunda da somut başarılara ulaştık" diye konuştu. Nelerin aşılması lazım? Onural, kaliteli 3 boyutlu TV'nin evlerde kullanılabilir hale gelmesi için henüz erken olduğunu belirterek, bu süreçte de optiği işleyen elektronik teknolojisinin ilerleme kaydetmesinin gerektiğini anlattı. Optoelektronik teknolojisinde yapılması gerekenleri çok iyi analiz edebildiklerini söyleyen Onural, bu konuda hızlı sonuç alabilmek için nanoteknoloji biliminden de yardım alabileceklerini ifade etti. AB 6. Çerçeve Programlarından 6,15 milyon avro ile desteklenen 3 boyutlu TV projesinin pek çok yeni araştırmacıya da ilham kaynağı olduğunu, pek çok üst düzey yetkiliden de takdir topladıklarını anlatan Onural, bu projenin başarısı sonucunda AB 7. Çerçeve Programında 3 boyutlu teknolojilerle ilgili yeni pek çok projenin başlatılmasına karar verildiğini kaydetti. AA