Uyduları yörüngede tutan yer istasyonu, depremde hasar görmesi durumunda devreye girecek yedeğinden sadece 40 km uzaklıkta. Yıkıcı bir depremde iki istasyon hasar görürse, 1,5 milyar iki uydu kontrolden çıkıp kaybolacak. Ankara'da meydana gelen deprem, skandal boyutunda bir hatayı ortaya çıkardı. Türksat uydularının kontrol merkezi ile bu kontrol merkezinin her hangi bir nedenle devre dışı kalması durumunda devreye girecek yedek yer istasyonunun, birbirine çok yakın kurulduğu ortaya çıktı. Gölbaşı'ndaki uydu yer istasyonu, depremin merkez üssüne 15 km uzaklıkta, yedek istasyon ise asıl istasyona 40 kilometre uzaklıkta. Her iki istasyonun devre dışı bırakacak kadar büyük depremde, Türkiye'nin gözbebeği 3 uydu uzayda kaybolma riskiyle karşı karşıya. BALA'YA 15 KM UZAKLIKTA Bayramın birinci günü meydana gelen ve merkez üssü Bala olan 5.7 büyüklüğündeki deprem, Türksat uydularının uzayda pamuk ipliğine bağlı olduğunu gösterdi. Gölbaşı'nda bulunan uyduların kontrol edildiği Türksat Ana Yer Kontrol İstasyonu, Bala'ya sadece 15 kilometre uzaklıkta bulunuyor ve depremde zarar görmedi. Ancak daha büyük depremde, ana istasyon ile 40 kilomerte uzaklıktaki Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) kampüsünde kurulan yedek yer istasyonunun aynı anda zarar görmesi halinde, uydular kontrol edilemeyecek ve yörüngelerinden çıkacak. Uzayda uydusu bulunan ülkeler, deprem, fırtına gibi doğal afetler ile yangın, arıza, sabotaj ve terörist saldırı gibi nedenlerle asıl kontrol istasyonu ile yedek istasyonu farklı şehirlerde kuruyor. UYDULARLA BAĞLANTI KOPARSA Türkiye ise Türksat uyduları için iki istasyonu da Ankara'da kurdu. Son Bala depremi, Ankara'da meydana gelecek daha şiddetli ve yıkıcı bir depremde her iki istasyonun devre dışı kalabileceğini ortaya koydu. Şiddetli bir depremde uyduların kontrolden çıkmasıyla, en çok ihtiyaç duyulan bir anda haberleşme felç olacak. Üstelik Türkiye toplam değeri 1.5 milyar doların üzerindeki uydularını da kaybedecek. Çünkü yer kontrol istasyonu ile uydu arasındaki iletişim 48 saat süreyle kesildiğinde, uydularla iletişim bir daha kurulamıyor ve uydular kayboluyor. KONYA'YA TAŞINACAKTI Kuruluşundan bu yana geçen 13 yılda uyduların ana yer kontrol istasyonu ile yedek yer kontrol istasyonunun aynı şehirde olması zaman zaman eleştirildi. Her iki istasyonun etkileneceği deprem gibi doğal afette uyduların tamamen kaybedileceği uyarısında bulunan uzmanları, dikkate alan kamu şirketi Türksat A.Ş. ODTÜ yönetimi ile yaşanan sorunların ardından yedek istasyonun Konya'ya taşınması için planlama yaptı ancak bu proje hayata geçirilemedi. Hatalar zinciri 1B ile başladı 3A'da sürüyor Türkiye'nin ilk uydusu Türksat 1B, 11 Ağustos 1994'te uzaya gönderildi. Uydu yer kontrol merkezi için ise Ankara'nın 40 kilometre güneyindeki Gölbaşı ilçesi belirlendi. Yer istasyonunun doğal afetlerden zarar görmesi ya da arızalanması durumunda devreye girecek yedek istasyonu ise ODTÜ kampüsü tercih edildi. Türksat 1B'nin ömrünü tamamlanmasından sonra uzaya gönderilen haberleşme uyduları Türksat 1C ve Türksat 2A için de yer kontrol merkezleri ile yedeği aynı yerde kuruldu. Yapımı süren ve gelecek yıl uzaya gönderilmesi beklenen Türksat 3A'nın da yer kontrol merkezi Gölbaşı'ndaki mevcut merkeze, yedek kontrol merkezi ise ODTÜ'ye kurulmaya başlandı. Rektörlük, istasyonun kurulması için sit alanı olduğu gerekçesiyle izin vermedi ve kısa süreli bir kriz yaşandı. Ancak tarafların anlaşmasıyla 3A'nın yedek kontrol merkezi de ODTÜ'ye kurulmuş oldu. Ankara'dan 200 km uzaklıkta olmalı Tehlikeye dikkat çeken bazı uzmanlar, daha önceki öngörülerin aksine Ankara'nın da deprem kuşağında yer aldığını, bu nedenle ana ve yedek yer kontrol istasyonlarının Ankara'da bulunmasının büyük bir hata olduğunu söylediler. Uzmanlar, iki istasyon arasındaki mesafenin 40 kilometre olduğuna işaret ederek, “Bu şartlar altında ODTÜ'deki istas-yonun yedek istasyon olma özelliği yoktur” dediler. 13 yıldır devam eden hatanın düzeltilmesini isteyen uzmanlar, yedek yer kontrol hizmetinin Ankara'dan en az 200 kilometre uzaktaki bir yere kurulmasını istediler. İstasyonlar, doğru yörüngede tutuyor Ankara'da bulunan ana ve yedek yer kontrol istasyonları yüksek seviyede güvenilir ve yedekliliğe sahip antenler, elektronik düzenekler, veri işletim sistemi, elektriksel güç kaynağı gibi ekipmanlar ile uyduların yörüngelerinde tutulmalarını sağlıyor. İstasyonlar Türksat uydularının iyi bir konfigürasyonda korunmasını temin maksadıyla gözlem ve kontrol hizmetlerini sağlıyor. Uydular ile haberleşme, Ana Yer Kontrol İstasyonlarında bulunan 11 ve 9 metrelik antenlerle, yedek istasyonda ise 9 metrelik anten ile gerçekleştiriliyor. Bu antenler fırlatma ve yörüngeye yerleştirilme evrelerine katılmaya imkan sağlıyor. HAMDİ ATEŞ-YENİ ŞAFAK