Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ödemeler dengesi raporuna göre; cari işlemler açığı, 2015 yılı ilk çeyreğinde daralma eğilimini azalarak devam etti. 40 sayfalık raporda dış ticaret dengesindeki iyileşme, cari açıktaki daralmanın temel nedenini oluşturduğu kaydedildi. Altın dış ticareti, ilk çeyrekte altın ihracatının önceki çeyreklere göre artması neticesinde, cari işlemler dengesine olumlu katkı yaptı.

Hizmetler dengesinin cari açığı daraltıcı yönde yaptığı olumlu katkı, net seyahat gelirlerinin ilk çeyrekte yatay seyretmesine paralel olarak sınırlı kaldı.

Altın hariç tutulduğunda, ihracat yılın ilk çeyreğinde azalış eğiliminde oldu. Bölge ülkelerinde ortaya çıkan jeopolitik gelişmeler nedeniyle Irak'a ihracatın gerilemesi, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde görülen zayıf büyüme oranları ve euronun dolar karşısındaki değer kaybının sürmesi, ihracatın bu çeyrekteki azalış eğiliminin temel nedenlerini oluşturdu. Bavul ticareti gelirleri bu çeyrekte Rus Rublesinde görülen önemli değer kaybına paralel, geçen yılın aynı çeyreğine göre, azalış sergiledi. Altın ihracatı ise geçen senenin aynı dönemine göre önemli oranda artış gösterdi. Altın hariç tutulduğunda, ithalat harcamalarında geçen yılın üçüncü çeyreğinde başlayan azalış eğilimi bu yılın ilk çeyreğinde de devam etti. İç talep unsurlarının ılımlı seyretmeye devam etmesi ve petrol fiyatlarında başlayan düşüşün enerji ithalatını düşürmesi, ithalattaki gerilemenin temel nedenlerini oluşturmuştur. Altın ithalatı ise, bu çeyrekte yatay seyretti.

Cari işlemler dengesinin dış ticaretten sonra en önemli belirleyicisi olan hizmetler kaleminin, yılın ilk çeyreğinde cari dengeye yaptığı olumlu katkı sınırlı kaldı. Gelen turist sayısının artmaya devam etmesine rağmen, euronun hızlı değer kaybının etkilediği düşünülen turist başına ortalama harcamadaki düşüş, toplam turizm gelirlerinin ilk çeyrekte, geçen senenin aynı dönemine göre yatay seyretmesine neden oldu. Öte yandan, taşımacılık gelirleri, navlun giderlerinin azalması ve turist sayısının artmasının etkisi ile bu dönemde toplam hizmet gelirlerine yaptığı katkıyı sürdürdü.

2015 yılının ilk çeyreği, küresel risk iştahının değişken seyrettiği bir dönem oldu. Küresel iktisadi faaliyetteki zayıf seyrin ve ayrışmanın devam etmesinin yanı sıra, hızlı gerileyen enerji fiyatları kaynaklı enerji ihracatçısı ülkelerde ortaya çıkan finansal oynaklık, bu dönemde küresel risk iştahını olumsuz etkileyen temel faktörler oldu. Diğer taraftan, Suriye'de yaşanan gelişmelerin bu dönemde de yoğun olarak devam etmesi, finans hareketlerine etki eden Türkiye'ye özgü bir unsur olarak öne çıktı.

Ödemeler dengesi finans hesabına ana başlıklar itibarıyla bakıldığında, 2014 yılı bütününde doğrudan yatırımlarda görülen yavaşlama, 2015 yılının ilk çeyreğinde de devam etti. Portföy yatırımları ise, küresel risk iştahındaki kötüleşmeye paralel, çıkış yönlü hareket etti. Diğer yatırım girişlerinde ise gerek bankacılık gerek diğer sektörlerin borç çevirme oranları, bir önceki çeyreğe göre bir miktar azalmasına rağmen, 100 düzeyinin üstündeki seviyelerini korudu.

Finansman unsurlarının kalitesi yönünden bakıldığında, rezerv yeterlilik oranlarında bir önceki çeyreğe göre bir miktar gerileme gözlenirken, diğer tüm unsurlar bir önceki çeyreğe yakın düzeyde gerçekleşti.
Doğrudan yatırım girişlerinde, geçen çeyrekte görülen yavaşlama bu çeyrekte de devam etti. AB ülkelerinde artarak devam eden ekonomik durgunluk, doğrudan yatırım girişlerini yavaşlatan temel unsur olarak öne çıktı

Bu çeyrekte, AB'nin yanı sıra enerji ihracatçısı ülkelerde büyümeye yönelik ortaya çıkan endişeler, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımlarına etki eden temel unsurlar olmayı sürdürdü. Enstrüman bazında bakıldığında, dönem toplamında, bankalar ve diğer sektörlerin yurt dışı tahvil ihraçları haricinde, tüm kalemlerde net çıkış gözlendi.
Gerek bankacılık sektörünün gerek diğer sektörlerin yurt dışından kredi türü borçlanmalarında, 2015 yılı ilk çeyreğinde, arz yönlü bir kısıt gözlenmedi. Bu dönemde bankacılık sektörü toplamda net borçlanıcı olurken, kısa vadeli kredi borçlanmasından uzun vadeli borçlanmaya bir kayış izlendi. Bu durum, Merkez Bankası'nın bankaların yurt dışı borçlanmalarının vadesini uzatmaya yönelik yaptığı düzenlemelerin bir etkisi olarak yorumlandı. Öte yandan, diğer sektörler, ağırlığı uzun vadede olmakla birlikte hem kısa, hem uzun vadeli kredilerde net borçlanıcı yönde hareket etti. Her iki sektörün borç çevirme oranları, yılın ilk çeyreğinde 100'ün üzerinde seyretmeye devam etti.

CARİ İŞLEMLER AÇIĞI 0,7 MİLYAR ABD DOLARI GERİLEDİ

Cari işlemler dengesi 2015 yılı ilk çeyreğinde yıllıklandırılmış bazda iyileşme gösterdi.. Yıllıklandırılmış cari işlemler açığı birinci çeyrekte önceki çeyreğe göre 0,7 milyar ABD doları gerileyerek, 45,8 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Önceki yıla kıyasla cari işlemler dengesindeki iyileşme ise 14,5 milyar ABD doları oldu.

Çeyreklik bazda incelendiğinde, cari işlemler açığı ilk çeyrekte 11,1 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Bu dönemdeki yüksek altın ihracatı, cari açığı 3,4 milyar ABD doları aşağı çekti. Altın hariç bakıldığında cari açık 14,5 milyar ABD doları oldu. Enerji fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle, enerji kaleminin cari açığı artırıcı yöndeki etkisi bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla yaklaşık 2,7 milyar ABD doları azaldı.
Cari açığın en önemli bileşeni olan dış ticaret açığı, altın hariç tutulduğunda, yılın ilk çeyreğinde sınırlı miktarda azaldı. İlk çeyrekte altın hariç ihracat geçen yılın aynı çeyreğine göre 5,5 milyar ABD doları azalarak 35,0 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşti. Altın hariç ithalat ise 4,6 milyar ABD doları düşüşle 49,6 milyar ABD doları seviyesine geriledi. Sonuç olarak, dış ticaret dengesi 0,9 milyar ABD doları iyileşerek -14,6 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşti.

TCMB) ödemeler dengesi raporunda sonuç olarak, ödemeler dengesi istatistiklerinin uluslararası standartların üzerinde bir sıklıkta ve zamanlılıkta yayımlanması veri güncellemesini gerekli kıldı. Bu nedenle, ödemeler dengesi istatistikleri açıklanan revizyon politikası çerçevesinde düzenli olarak güncellendi. Cari işlemler hesabında 2014 yılındaki güncellemelerin toplam tutarı aşağı yönlü 822 milyon ABD doları olmuş, ihracat ise en önemli güncelleme kalemini oluşturdu.
Çeyrekler itibarıyla bakıldığında üç çeyrekte aşağı yönlü, bir çeyrekte ise yukarı yönlü güncelleme gerçekleştirildi. Yapılan güncellemelerin toplam cari işlemler dengesine oranı ise yüzde 1,80 düzeyinde oldu.
CİHAN