TMMOB Makina Mühendisleri Odası, sanayinin sorunları bülteninin yirmincisini “Sanayinin Ağırlaşan Borç Yükü” konusuna ayırdı. Merkez Bankası, Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Hazine ve İstanbul Sanayi Odası (İSO) verileri kullanılarak yapılan araştırmada sanayi firmalarının özkaynaklarına göre aşırı
ölçüde kredi-borç kullandıkları ve artan faiz ile döviz kuru nedeniyle kırılganlıklarının hızla arttığı belirtildi.
DÜNYADA 70, BİZDE 150
Borç/özkaynak oranı yüzde 70 olarak tüm dünyada “norm” kabul ediliyor. Türkiye'de ise sektör özkaynaklarının yüzde 150 üstünde borçlanarak çarklarını döndürmeye çalışıyor.
Sektörel olarak bakıldığında, toplam borçlar/özkaynak oranı en yüksek olan sektörlerin yüzde 332.1 rafine edilmiş petrol ürünleri sektörü ve yüzde 298 ile bilgisayar elektronik imalatı sanayi ile tütün ürünleri imalatı sanayisi olduğu görülüyor. En düşük orana sahip sektörler ise yüzde 53 ile mobilya imalatı sanayi ve yüzde 53.4 ile madencilik sektörü oluyor.
İLK 500'ÜN YÜKÜ AĞIR
Araştırmada, Türkiye'nin en büyük ilk 500 şirketinin 2015'te öz kaynakları 203 milyar TL iken borçları 306 milyar TL olarak saptanıyor. Çoğu KOBİ olan ikinci 500 büyük sanayi şirketinin ise özkaynağı 35 milyar TL'ye yakın iken bu firmaların borç stokları 56 milyar TL'ye yakın. Dolayısıyla ilk 1000 sanayi şirketinin özkaynakları 238 milyar TL'yi, borçları 361 milyar TL'yi buluyor. Bu da 1000 sanayi şirketinin borç/özkaynak oranının yüzde
150'nin üstüne çıkması demek ve yüzde 70'lik normların çok üstünde. Bu bin firmanın dışında kalan küçük sanayi firmalarının borç yükünün, sanayinin borç stokunu dörtte
bir artırmış olması varsayımıyla, imalat sanayi toplam borç yükü 450 milyar TL olarak tahmin ediliyor.
KUR ZARARI BÜYÜK
Bu borç stokunun yüzde 30'u döviz kredisi. Bu da sanayi firmalarının yurtiçinden 43 milyar dolarlık dövizle borçlandıkları anlamına geliyor. Buna yurtdışından sağlanan
tahminin 40 milyar dolarlık kaynak eklendiğinde, sektörün döviz yükümlülüğü 83 milyar doları buluyor. Bu yük, dolar kurundaki her artışın, sanayi için kur zararı olduğu
anlamına geliyor. Sanayide oluşan faaliyet karının büyük bir bölümü finansman giderine gidiyor. En büyük 500 sanayi firmasının 2015 yılında elde ettiği 44 milyar kârın 28 milyar lirasını, yani yüzde 63.4'ünü finansman gideri olarak kaybettiği gözleniyor.
‘PARALEL FON OLUŞTURULDU’
MMO bülteninde, şirketlerin aldıkları borçları yatırımlardan çok günlük ihtiyaçlarını karşılamak için kullandıkları tespiti yapıldı. İşsizliğin azaltılması için yatırım kredilerine
ihtiyaç olduğu belirtilen bültende “Merkezi bütçeye, bir tür ‘paralel' olarak oluşturulan ve 200 milyar TL'ye ulaşacağı söylenen Varlık Fonu'nun işletilmesinin genelde finans iklimini, özelde sanayi sektörünü ne yönde etkileyeceği de merak konusudur.
Çoğu, İşsizlik Fonu kaynaklarını ve özelleştirme gelirlerini kullanarak oluşturulacak Varlık Fonu, sanayiden çok, sürdürülen ‘mega proje' etiketli altyapı yatırımları için kullanılacak. Bu da sanayinin beklentileriyle fazla uyumlu değildir. Özkaynaklarının yüzde 150'sinin üstünde borçlanan sanayinin bu finansmanı da yatırımlara değil, daha çok mevcut çarkı döndürmeye doğru kullandığı bilinmektedir” denildi.
1 YILDA 18 PUAN YÜKSELDİ
MMO'nun sanayinin sorunları bültenindeki verilere göre, 2004-2007 döneminde sanayi firmalarının borçları, özkaynaklarının sadece yüzde 85'i dolayına denk geliyordu. Ancak, 2008'de yüzde 117'ye kadar çıktı, 2009 krizinde belli tasarruflarla yüzde 96'ya kadar indirildi. Yabancı kaynak girişinin hızlandığı ve buna bağlı olarak yıllık ortalama yüzde 10 büyüme yaşanan 2010 ve 2011 yıllarında borçlanma ya da kredi kullanımı da hızlandı ve sanayi firmalarının özkaynakların yüzde 116'ya kadar çıktı.
2013 ve 2014'te ise pek azalamadı, karşılaşılan sorunları aşmak için yeni krediler kullanıldı ve büyük sanayinin borçları, özkaynaklarının yüzde 132'sini aştı. 2015'te ise kârlar azaldı ve borçlanma ihtiyacı arttı, toplam borç/özkaynak oranı da yüzde 151'e yaklaştı. Böylece borç/özkaynak oranı son bir yılda 18 puan artarak önemli bir bozulmaya işaret etti.
Sözcü
