Türkiye Futbol Federasyonu Basın Departmanı tarafından hazırlanan TamSaha Dergisi'nden Mazlum Uluç'un yaptığı genç oyuncular hakkındaki araştırma ilginç gerçekleri de rakamlarla ortaya çıkardı. Süper Lig’de sezonun ilk yarısı Beşiktaş’ın liderliğiyle tamamlanırken, 17 haftalık periyotta 18 takımda 413 oyuncu forma giydi. Bu oyuncular arasında 21 yaş ve daha altında olanların sayısı ise 16 ile sınırlı kaldı. 21 yaş altı oyuncuların Süper Lig’de oynama oranı takım başına 1 kişiyi bile bulamadı.

Antalyaspor, Beşiktaş, Mersin İdmanyurdu, Akhisar Belediyespor ve Kasımpaşa takımlarında 1995 ve daha sonrasında doğan hiçbir oyuncu forma giyemedi. Eskişehirspor, Fenerbahçe ve Gençlerbirliği’nde ikişer, Bursaspor, Çaykur Rizespor, Galatasaray, Gaziantepspor, Kayserispor, Medicana Sivasspor, Medipol Başakşehir, Osmanlıspor, Torku Konyaspor ve Trabzonspor’da ise 1995 ve sonrasında doğan birer oyuncu ilk yarı boyunca oynama fırsatı bulabildi.

Bu 16 oyuncudan 5’i, sadece birer maçta sahaya çıkabildi. Bir maç oynayanların en şanslısı ise sahada 15 dakika kalabildi. Bir maç oynayabilen oyuncular arasında Bursaspor’un 12 Şubat 1997 doğumlu futbolcusu Mert Örnek 15 dakika sahada kalırken, Trabzonspor’un 1 Ocak 1997 doğumlu santrforu Muhammet Beşir, 9 dakika oynama fırsatı bulabildi. Muhammet Beşir bu 9 dakikaya bir de gol sığdırmayı başardı.

Sadece birer maçta şans bulabilen diğer oyuncular ise Fenerbahçeli Uygar Mert Zeybek (4 Haziran 1995 doğumlu - 3 dakika), Gençlerbirliği’nden Atabey Çiçek (24 Temmuz 1995 doğumlu - 2 dakika) ve MedipolBaşakşehir’den Hüseyin Altuğ Taş’tı (10 Ocak 1996 doğumlu - 7 dakika).

İkişer maçta oynayan oyuncuların ise ikisi de Eskişehirspor’dan. 21 Mayıs 1995 doğumlu Dorukhan Toköz ikisi de ilk on birde olmak üzere iki maçta 155 dakika oynama şansı bulurken, 23 Ocak 1996 doğumlu Mehmet Feyzi Yıldırım da biri ilk on birde oymak üzere iki maçta toplam 83 dakika sahada kaldı.

Süper Lig’in ilk yarısında en fazla oynama şansı bulan 21 yaş altı oyuncusu 1138 dakikayla Gençlerbirliği’nden İrfan Can Kahveci. 15 Temmuz 1995 doğumlu orta saha oyuncusu, altyapısından yetiştiği Gençlerbirliği’nde sadece 1 maç kaçırırken 1138 dakika sahada kalarak 21 yaş altı oyuncular arasında 1 numarayı aldı. İrfan Can Kahveci, ilk on birde çıktığı 16 maçta bir gol atarken iki de asist yaptı.

İkinci sırada ise Osmanlıspor’un Nijeryalı forveti Aminu Umar yer alıyor. Hücum hattının her iki kanadında da oynayabilen 6 Mart 1995 doğumlu Aminu Umar, 17 haftada 13 lig maçına ilk on birde çıktı ve 1063 dakika sahada kalırken 1 gol kaydetti.

TamSaha Dergisinden Mazlum Uluç'un alt yapılar hakkında yaptığı analizde ise şu bilgileri paylaştı:

413 oyuncudan 179’unun “yabancı” olduğu ligimizde kulüplerin kendi altyapısından yetiştirdiği sadece 27 oyuncu ilk yarıda forma giyme fırsatı bulabildi. Toplam 413 oyuncu arasında 27 altyapı oyuncusunun oranı yüzde 6.5’e tekabül ediyor.

Gelelim altyapı oyuncularının aldıkları sürelere. 27 oyuncu, ilk yarının 17 haftasında toplam 15 bin 767 dakika sahada kaldı. Bu da oyuncu başına 583 dakikaya tekabül ediyor. Bir oyuncunun 17 haftada 1530 dakika sahada kaldığı göz önüne alındığında altyapıdan yetişen oyuncuların maçların yüzde 38’lik bölümünde sahada kaldığını söylemek mümkün.

Süper Lig’in 18 kulübünden 11’inde kendi altyapısından yetişen oyuncular forma giyerken, Akhisar Belediyespor, Medipol Başakşehir, Gaziantepspor, Kasımpaşa, Kayserispor, Osmanlıspor ve Çaykur Rizespor’da kendi altyapılarından çıkan hiçbir oyuncu forma giyemedi. Fenerbahçe ise ligde 3 dakika oynama şansı tanıdığı Uygar Mert Zeybek sayesinde listede kendisine yer bulabildi.

Altyapısından yetiştirdiği oyuncuya şans tanıma konusunda Gençlerbirliği açık arayla birinci. Kırmızı siyahlı Başkent ekibinde tam 8 altyapı oyuncusu sezonun ilk yarısında takımda kendilerine yer bulmayı başardı. Gençlerbirliği’ni üçer oyuncuyla Trabzonspor, Galatasaray ve Bursaspor izlerken, Torku Konyaspor, Antalyaspor ve Eskişehirspor’da ikişer, Medicana Sivasspor, Beşiktaş, Mersin İdman Yurdu ve Fenerbahçe’de ise birer altyapı oyuncusu oynadı.

Geçmişten bu yana altyapıdan yetiştirdiği oyuncularına A takımda şans tanımakla maruf Gençlerbirliği, bu sezon da altyapısından yetiştirdiği Ahmet Yılmaz Çalık, Ahmet Oğuz, İrfan Can Kahveci, Uğur Çiftçi, Doğa Kaya, Berat Tosun, Halil İbrahim Pehlivan ve Atabey Çiçek’e yer verdi. Özellikle takım kaptanlığı da yapan Ahmet Yılmaz Çalık’la birlikte, Ahmet Oğuz ve Uğur Çiftçi kırmızı-siyahlı on birin ideal oyuncuları konumunda.

Trabzonspor’da da altyapıdan üç oyuncu kadroda yer alırken, Mustafa Yumlu ve Yusuf Erdoğan, ilk on birin değişmezleri arasında bulunuyor. Galatasaray’da Sabri Sarıoğlu ve Semih Kaya, Bursaspor’da Serdar Aziz, Antalyaspor’da Zeki Yıldırım, MedicanaSivasspor’da Ziya Erdal da yine takımlarının ideal on birlerinde yer alan altyapı oyuncuları olarak dikkat çekiyor.

Söz konusu 27 oyuncu arasında ilk yarının en fazla süre alan oyuncusu, Gençlerbirliği’nden Ahmet Yılmaz Çalık. 26 Şubat 1994 doğumlu oyuncu, 2004 yılında altyapısına girdiği Gençlerbirliği’nde 2011’de A takıma yükseldi ve o günden bu yana istikrarlı bir biçimde kırmızı-siyahlıların savunmasındaki önemli aktörlerden biri olmayı başardı. U16’dan itibaren ay-yıldızlı formayı her kategoride giyen Ahmet Yılmaz Çalık, 17 Kasım 2015’teki Yunanistan maçında da ilk kez A millî oldu. Genç oyuncu bu sezonun ilk yarısında 16 lig maçında da 90 dakika oynayarak istikrarlı çizgisini sürdürürken, Gençlerbirliği’nin kaptanlık bandını da kolunda taşıdı.

Bursasporlu Serdar Aziz de Ahmet Yılmaz Çalık’la benzer bir çizgide istikrarını korudu. 23 Ekim 1990 doğumlu stoper, 2000 yılında futbol okuluna girdiği Bursaspor’un altyapısında yetişti ve 2008’de de yeşil-beyazlı formayla ilk Süper Lig maçına çıktı. Başarı performansıyla A Millî Takımımızın da savunmadaki önemli oyuncularından biri haline gelen Serdar Aziz, bu sezon 17 lig maçından 16’sında 1355 dakika sahada kalarak istikrarlı çizgisini korudu.

Bu kategorinin en fazla süre alan üçüncü oyuncusu ise Gençlerbirliği’nin sağ beki Ahmet Oğuz oldu. 16 Ocak 1993 doğumlu genç oyuncu, 2002 yılında 9 yaşındayken Gençlerbirliği altyapısına girdi. 2011 ile 2014 arasında Gençlerbirliği’nin pilot takımı Hacettepe’de tecrübe kazanan başarılı sağ bek, geçtiğimiz sezondan itibaren ise Gençlerbirliği’nin kadrosunda yer aldı. Önceki sezon 5 Süper Lig maçına çıkan Ahmet Oğuz, Hakan Aslantaş’ın Osmanlıspor’a transfer olmasının ardından bu sezon Gençlerbirliği’nin sağ bek pozisyonunu tapuladı ve 15 maçta 1304 dakika oynamayı başardı.

Trabzonspor’da Mustafa Yumlu ve Yusuf Erdoğan, Antalyaspor’da Zeki Yıldırım, Gençlerbirliği’nde İrfan Can Kahveci, Galatasaray’da Sabri Sarıoğlu ve Semih Kaya ile Medicana Sivasspor’da Ziya Erdal da sezonun ilk yarısında 1000 dakikanın üzerinde forma giyen diğer altyapı oyuncuları oldu.

Süper Lig’in ilk yarısında kulüplerin kendi altyapılarından yetiştirdiği oyuncu sayısı 27’de kalırken, yurtdışından gelip de ülkemizde oynayan Türk vatandaşı oyuncuların sayısı ise 65. Ligin ilk yarısında 232 yerli oyuncunun 18 takımda forma giydiği göz önüne alındığında, gurbetçilerin payı yüzde 28’e tekabül ediyor.

Kadrosunda en fazla gurbetçi oyuncu bulunduran iki kulüp ise 7’şer futbolcuyla Beşiktaş ve Gaziantepspor. Beşiktaş gurbetçilerin aldığı 5233 dakikayla bu alanda da liderliği elinde bulunduruyor. Gaziantepspor’un 7 gurbetçi oyuncusu ise ilk yarıda toplam 4270 dakika forma giydi.

Beşiktaş’ı liderliğe taşıyan kadronun içinde Avustralya’dan gelen Ersan Gülüm, Hollanda menşeli Oğuzhan Özyakup, Almanya kökenli Olcay Şahan ve Gökhan Töre ilk on bir oyuncuları olarak en çok sivrilen isimler. Oğuzhan 5, Olcay ve Gökhan da 3’er golle takımlarına önemli katkı sağladı. Daha çok kenardan gelen Cenk Tosun’un 5, Kerim Frei’ın 3 golü bulunuyor. Yedek kaleci Günay Güvenç ise bir maçta Beşiktaş’ın kalesini korudu. Bu arada eklemeden geçilmemesi gereken bir husus da ilk yarıda sakatlıkları nedeniyle forma giyemeyen Veli Kavlak ve Tolgay Arslan’ın da Beşiktaş’ın ideal kadrosunda görev alabilecek iki gurbetçi oyuncu olması. Beşiktaş’ın gurbetçileri, Millî Takımımız için de önemli roller üstlenmeye devam ediyor.

Listenin ikinci sırasındaki Galatasaray’da 6 gurbetçi oyuncu toplam 4426 dakika oynadı. Almanya altyapısından yetişen Hakan Balta 16 maçta 1336 dakikayla, Yasin Öztekin ise 16 maçta 1227 dakikayla takımın en fazla görev yapan oyuncuları arasında üst sıraları aldı. İki oyuncu da Millî Takımımız için önemli isimler olmayı sürdürüyor. Sinan Gümüş, Tarık Çamdal, Jem Paul Karacan ve Koray Günter ise ilk yarıda çok fazla forma şansı yakalayamadı.

6 gurbetçi oyuncusu 4270 dakika oynama fırsatı bulan Kayserispor, gurbetçi oyunculara en fazla fırsat tanıyan üçüncü takım oldu. Sarı-kırmızılı takımda Hollanda’da yetişen Ömer Bayram tüm maçlarda oynadı ve bir de gol attı. 15 maça çıkan Almanya menşeli Furkan Özçal da takımın en fazla forma giyen beşinci oyuncusu oldu. Fransa’dan gelen İbrahim Dağaşan ile Almanya kökenli Barış Özbek ve Sinan Bakış ise sezonun ilk yarısında bekledikleri kadar oynama fırsatı bulamadı.

7 gurbetçi oyuncusuyla Beşiktaş’la ilk sırayı paylaşan Gaziantepspor’da bu oyuncular ilk yarıda 4207 dakika forma şansı elde etti. Takım kaptanı Almanya kökenli Elyasa Süme, 15 maçta 1291 dakika oynayarak ekibin en çok forma giyen üçüncü ismi oldu. 15 maçta 1185 dakika oynayan Erdem Şen ve 17 maçta 930 dakika şans bulan Orkan Çınar da dikkat çeken diğer gurbetçi oyunculardı. Mustafa Durak, Muhammet İldiz, Ferhat Ayaz ve Emre Nefiz de Gaziantepspor’un yararlandığı diğer gurbetçilerdi.

Bir de gurbetçilerden en az faydalanan takımlar vardı. Mersin İdman Yurdu, kadrosunda gurbetçi oyuncusu bulunmayan tek takım olarak dikkat çekerken, MedicanaSivasspor’da Hakan Özmert 7 maçta 341, Gençlerbirliği’nde de Guido Koçer ve Ferhat Görgülü toplam 377 dakika sahada kalabildi.

Süper Lig’in ilk yarısında toplam 179 yabancı oyuncu forma giydi (TC vatandaşlığına geçenler de yabancı kategorisinde varsayılmıştır). Ligde oynayan 413 oyuncu arasında yabancıların oranı yüzde 43.3’ü buldu. Yabancı oyuncuların oynama süreleri ise bu rakamın da üzerinde. Lejyonerlerin sahada kalma süresi toplamda 149 bin 122 dakikaya ulaştı ki, bu da toplam sürenin yüzde 49.2’sine tekabül ediyor.

Peki, toplam sürenin neredeyse yarısını ele geçiren yabancı oyuncuların toplam gol içindeki oranı nedir? Yabancı oyuncular, ilk yarıda atılan toplam 406 golün 245’ini kaydetti. Bu rakamların oransal karşılığı ise yabancı oyuncuların ligimizde atılan gollerin yüzde 60.3’üne imza koyduğunu gösteriyor. Yani yabancıların oynama süreleri ile attıkları gol arasında yüzde 10’luk bir pozitif fark bulunuyor. Zaten bu farkı gol krallığı listesindeki isimlerden de anlamak mümkün.

Peki, buradan hareketle “takımları yabancı oyuncular sırtlıyor” gibi bir sonuca varmak mümkün mü? Bu soruya kolayca “evet” cevabı vermek o kadar da kolay değil. Öyle olsaydı, yabancı oyuncularının gollerinin yüzde 90.4’ünü kaydettiği Mersin İdman Yurdu’nun ligin sondan ikinci sırasında bulunmaması gerekirdi. Keza bu listede ikinci sırada yer alan Bursaspor’un da ligdeki sıralaması 14.’lük olamazdı.

Sezonun ilk yarısında en fazla yabancı oynatan kulüp Bursaspor oldu. Yeşil beyazlı takımda tam 13 yabancı oyuncu forma giydi. Bursaspor’u 12’şer yabancı oyuncu oynatan Gençlerbirliği, Fenerbahçe, Antalyaspor ve Osmanlıspor takip etti. Eskişehirspor ve Çaykur Rizespor’da 11’er, Mersin İdman Yurdu ve Torku Konyaspor’da 10’ar, Medicana Sivasspor, Beşiktaş, Trabzonspor, Galatasaray, Kasımpaşa ve Gaziantepspor’da 9’ar, Akhisar Belediyespor ve Kayserispor’da 8’er, MedipolBaşakşehir’de ise sadece 6 yabancı oyuncu forma giydi. Sezonun ilk yarısını 29’ar puanla tamamlayan Başakşehir ve Akhisar Belediyespor sanki “Bu işler fazla yabancı oyuncu olmasa da olabilir” der gibiydi.

Yabancı oyuncu sayıları bize tek başına fazla bir anlam ifade etmiyor aslında. O yabancıların ne kadar süre aldığı daha önemli bir veri. Bu noktada oyuncuların aldıkları süreler üzerinden gidersek, Gençlerbirliği’nde maçların 63.4’ünde yabancı oyuncuların süre aldığını görüyoruz ki, kadrosunda çok sayıda altyapı oyuncusunu da barındıran Başkent ekibi için bu durum ciddi bir çelişki gibi duruyor.

Yabancı oyuncularına en fazla sahada kalma şansı tanıyan ikinci kulüp ise yüzde 60.1’lik oranla Kasımpaşa. Bursaspor da yüzde 58’lik oranla yabancılar lehine oldukça yüksek bir rakama sahip.

Medipol Başakşehir’de ise yabancı oyuncuların aldıkları sürelerin toplam süreye oranı yüzde 31.2 ile sınırlı. 11 yabancı oynatan Eskişehirspor, buna karşılık bu oyuncuları toplam sürenin yüzde 42.3’ü kadar sahada tutabilmiş ki, bu da lejyonerlerinden ne kadar düşük verim aldığının bir göstergesi. Galatasaray ve Osmanlıspor da yüzde 42.5 sahada kalma oranıyla yabancı oyuncularını nispeten az kullanan takımlar olarak göze çarpıyor.

Yabancı oyuncuların sahada kalma oranları ile attıkları gol oranlarını karşılaştırdığımızda lejyonerlerinden en fazla verimi Mersin İdmanyurdu’nun aldığını söylemek mümkün. Akdeniz ekibinde sahada kalma oranları yüzde 53.5 olan yabancı oyuncuların gollerin yüzde 90.4’ünü attıklarını görüyoruz ki, aradaki makas lejyonerlerin lehine yüzde 37’yi buluyor.

Şampiyonluk için çekişen iki takımdan Fenerbahçe’de toplam sürenin yüzde 55.4’ünü alan yabancı oyuncular, gollerin ise yüzde 81.4’ünü atmış durumda. Beşiktaş’ta ise tam bir yerli-yabancı dengesi göze çarpıyor. Yabancıların toplam süredeki karşılığı yüzde 51.2 olurken, attıkları gollerin oranı da yüzde 49.

Yabancı oyuncuların attıkları gol oranlarının oynadıkları ortalama süreden daha düşük olduğu takımların sayısı da az değil. Eskişehirspor’da sürenin yüzde 42.3’ünü alan lejyonerler, gollerin yüzde 35.2’sini kaydedebilmiş. Daha dikkat çekici olan ise Galatasaray’ın lejyonerleri. Aldıkları sürenin oranı yüzde 42.5, atabildikleri gollerin oranı ise yüzde 34.2. Bu durum Galatasaray’ın gol yollarında yabancı oyuncularından yeterli katkıyı almadığını net bir biçimde ortaya koyuyor.

Kasımpaşa’daki yüzde 60.1’lik oynama oranına karşılık yüzde 47.8’de kalan gol oranı ise takımın hücumdaki yapılanmasıyla direkt alâkalı. Çünkü Kasımpaşa’nın forvet hattında ağırlıklı olarak yerli oyuncular forma giyiyor.

Çaykur Rizespor ise Leonard Kweuke’nin bütün golcülüğüne karşılık diğer yabancılarından gol katkısı olamayan bir takım olarak göze çarpıyor. Yeşil mavililerde yabancıların oynama oranı yüzde 51.3, gol atma oranı ise yüzde 45.8. Bu noktada ekside duran bir başka takım da Gaziantepspor. Santrforu Muhammet Demir olsa da hücum bölgesinde çok sayıda yabancı oyuncu kullanan kırmızı siyahlılarda yabancı oyuncuların oynama oranı yüzde 51.6 iken gol oranı yüzde 41.1’de kalmış durumda ki en büyük eski bakiyelerden birini de onlar veriyor.

CİHAN