Sovyetler Birliği neden ve nasıl çöktü?

Euronews'inm haberine göre, Sovyetler Birliği 30 yıl önce, Genel Sekreter Mihail Gorbaçov'un siyasi ve ekonomik sistemde reform yapma çabaları sonrası başlayan siyasi, ekonomik ve etnik parçalanmanın sonucu olarak dağıldı.

'Durgunluk çağı'nı sona erdirmek isteyen Gorbaçov, Komünist Partisi içinde ekonomiyi canlandırmak amacıyla tasarlanan siyasi reform hareketi 'perestroyka'yı başlattı.

İlk başlarda programın 1985'te SSCB'yi canlandırdığı görüldü ancak 'süper güç' bir silahlanma yarışı ve yıllarca süren kötü yönetimin pençesindeydi.

Komünist rejimin gücünü ve birliğini oluşturan 15 Sovyet Cumhuriyeti hızla dağılıyordu.

Önce Kafkasya bölgesinin Moskova'ya isyan etmesiyle, daha sonra Baltık ülkelerinin katılmasıyla dağılma süreci hızlandı.

1988'de Estonya, egemenliğini ilan eden ilk Sovyet cumhuriyetiydi ancak Ocak 1991'de Moskova, ayaklanmayı bastırmak için müdahalede bulundu. Burada göstericilerin üzerine ateş açıldı.

Bu girişimin başarısız olmasından sonra ayaklanan bir diğer ülke Litvanya, 11 Mart 1990 tarihli yasa ile bağımsızlığını ilan etti ve SSCB'den resmen ayrılan ilk ülke oldu.

Sovyetler Birliği'nin sekizinci ve son lideri olan Mihail Gorbaçov'un sağlık sorunları yaşadığı ve bu yüzden birliği yönetemeyeceğinin anlaşılması, 19 Ağustos 1991'de SSCB'ye 'ölümcül darbeyi' vurdu.

Gorbaçov'un açıklamasının ardından tanklar Moskova'ya girdi, halka açık toplantılar yasaklandı ve reform yanlısı gazeteler kapatıldı.

Ülkeyi "kaos ve anarşiye" sürüklenmekten kurtarmak umuduyla OHAL Komitesi kuruldu ancak onun yönetimi de iki gün içinde çöktü.

SSCB bünyesindeki Rusya Federasyonu Başkanı Boris Yeltsin bu 'kaostan' galip çıkarken, Gorbaçov artık her zamankinden daha zayıf bir liderdi.

Moskova hükümeti nüfuzunu korumakta zorlanıyordu. İlerleyen gün ve aylarda Ukrayna ile Baltık devletleri gibi birçok cumhuriyet bağımsızlıklarını ilan etti.

8 Aralık 1991