KEYFİ GÖZALTI VE TUTUKLAMALAR
Hafta boyunca savcılar en az 98 kişi hakkında Hizmet hareketiyle irtibatlı oldukları gerekçesiyle gözaltı kararı verdi. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklama Çalışma Grubu (WGAD) tarafından Ekim 2020’de yayımlanan bir görüş belgesinde söz konusu grupla bağlantılı olduğu iddia edilen kişilerin geniş çaplı ve sistematik olarak hürriyetinden mahrum bırakılmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceği belirtildi. Derneğimiz 15 Temmuz darbe girişiminden bu yana gerçekleşen Hizmet hareketi bağlantılı toplu gözaltı uygulamalarını detaylı bir veritabanı vasıtasıyla sistematik olarak kayda geçirmektedir.
ZORLA KAYBEDİLMELER
Hafta boyunca, 2016-2018 yılları arasındaki olağanüstü hal döneminde görevinden ihraç edilen ve 6 Ağustos 2019 tarihinde ortadan kaybolduğu ihbar edilen eski kamu çalışanı Yusuf Bilge Tunç’tan bir haber alınamadı. Tunç’un ortadan kaybolması 2016 yılından bu yana yaşanan ve Türk hükümetinin dahil olduğuna dair güçlü bulgular içeren bir dizi zorla kaybedilme vakasının son örneklerinden biri oldu.
TOPLANTI VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
14 Ocak: Mersin’de DEM Partili belediye başkanlarının tutuklanması ve Akdeniz Belediyesi’ne kayyum atanmasının ardından başlayan protestolara polis müdahale etti ve beş kişi gözaltına alındı.
14 Ocak: AKP, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun (TMSF) mali suçlar nedeniyle soruşturma altındaki şirket ve derneklere kayyum olarak hareket etmesine izin veren ve şirket operasyonları, varlık satışları ve “kuvvetli şüphe” temelinde tasfiye üzerinde geniş yetki tanıyan tartışmalı bir yasa tasarısını yeniden gündeme getirdi. 2016 darbe girişiminin ardından Hizmet hareketiyle bağlantılı 1.100’den fazla şirkete el konulmasının ardından, uzmanlar bu yasanın mülkiyet haklarına tehdit olduğunu belirtiyor.
İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
16 Ocak: Türkiye’nin yeni siber güvenlik yasası, herhangi bir sızıntı olmasa bile veri sızıntısı algısı yaratmayı beş yıla kadar hapis ve ağır para cezalarıyla suç haline getirerek gazeteciliği tehdit ediyor.
İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARI
16 Ocak: BM insan hakları savunucuları özel raportörü Mary Lawlor, Türkiye’de insan hakları avukatlarının terör suçlamasıyla hapse atılmasından derin endişe duyduğunu ifade ederek, terörle mücadele yasalarının hukukçuları hedef alacak şekilde kötüye kullanılmasını eleştirdi.
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HUKUK DEVLETİ
14 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nu (HSYK) yeniden yapılandıran 2014 tarihli 6524 sayılı Kanun kapsamında görevden alınan 42 hakim ve savcıya yargı yolunun kapatılması nedeniyle Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesini ihlal ettiğine karar verdi.
15 Ocak: Türkiye’de görev yaptığı süre boyunca yolsuzluk yapmak, rüşvet almak ve görevini kötüye kullanmakla suçlanan hâkim Bekir Altun, tartışmalı bir şekilde ülkenin gelecekteki hâkim ve savcılarının eğitiminden sorumlu Adalet Akademisi’nin başına atandı.
15 Ocak: İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, gazeteciler Nazım Daştan ve Cihan Bilgin’in Suriye’nin kuzeyinde öldürülmelerinin soruşturulması için yaptıkları çağrının ardından terör örgütü propagandası yapmakla suçlanan İstanbul Barosu Başkanı İbrahim Kaboğlu ve yönetim kurulunun görevden alınması talebiyle soruşturma başlattı.
16 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, eski emniyet müdürü Ramazan Akyürek’in yeterli gerekçe olmaksızın altı yıl boyunca tutuklu kalması sebebiyle hak ihlali kararı verdi ve Türkiye’nin Akyürek’e 6.500 avro manevi tazminat ve 250 avro masraf ödemesine hükmetti.
KÜRT AZINLIK
15 Ocak: İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi, Kürtçe şarkı söylediği için “terör örgütü propagandası yapmakla” suçlanan Kasım Taşdoğan’ın beraat kararını bozarak 1 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırdı.
17 Ocak: Aralarında Reyhan Hacıoğlu, Necla Demir ve Ahmet Güneş’in de bulunduğu altı Kürt gazeteci, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yürüttüğü bir soruşturma kapsamında İstanbul, Van ve Mersin’de düzenlenen eş zamanlı polis baskınlarında gözaltına alındı.
16 Ocak: Muş Alparslan Üniversitesi, Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden bir profesör hakkında, Kürtçe şiir kitaplarını derslerine dahil ettiği için, bu eserlerin resmi olarak onaylanmış ve üniversitenin kütüphanesinde mevcut olmasına rağmen, materyallerin uygunsuz siyasi içerik içerdiği iddiasıyla soruşturma başlattı.
DİĞER AZINLIKLAR
19 Ocak: Türk-Ermeni gazeteci Hrant Dink’in öldürülmesinden 18 yıl sonra, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Türkiye’yi adaleti sağlayamamakla eleştirdi. (Dink davası AKP iktidarı tarafından siyasi kazanımlar için Hizmet hareketini hedef almak üzere siyasileştirildi. Ancak hukukçular kararın inandırıcı olmadığını, Hakim Akın Gürlek’in -şu anda İstanbul’da CHP’li belediye başkanlarına karşı yürütülen soruşturmaları yönetiyor- siyasi saikle hareket ettiğini belirtiyor.)
MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER
14 Ocak: İstanbul’un Bağcılar ilçesinde, Suriyeli mültecilerin barındığı bir eve giren kimliği belirsiz saldırganlar iki çocuğa taşlarla saldırdı ve 12 yaşındaki M.S.’nin ölümüne, bir çocuğun da yaralanmasına neden oldu.
17 Ocak: Aydın’ın Kuşadası açıklarında, Sahil Güvenlik’in dur ihtarına uymadığı bildirilen bir lastik bottan denize düşen yedi mülteci hayatını kaybetti, 32’si kurtarıldı; arama çalışmalarında dört kayıp cesede ulaşıldı ve üç kişi halen yoğun bakımda.
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE
14 Ocak: Bitlis Ahlat T Cezaevi’nde 7 yıl 6 aylık cezasını tamamlayan Lokman Yalçın’ın tahliyesi, 30 Aralık 2024 tarihinde Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu (CİGK) tarafından, daha önce iki kez dört ay ve bir kez de üç ay olmak üzere üç kez ertelenmesinin ardından dördüncü kez üç ay daha ertelendi.
15 Ocak: Türkiye’de darbe girişimi sonrası yaşanan baskılar sırasında hedef alınan 29 yaşındaki Hayati Uysal, göz nakli gerektiren bir göz rahatsızlığına yol açan şiddetli dayak da dahil olmak üzere gözaltında yaşadığı üzücü işkence deneyimini anlatarak, Hizmet hareketi mensubu olduğu iddia edilen kişilerin maruz kaldığı sistematik istismarı gözler önüne serdi.
15 Ocak: Samsun Kavak S Tipi Cezaevi’nde tutulan ve daha önce iki kez kalp krizi geçiren eski DEM Parti Hakkari il başkanı ve hasta tutuklu Kenan Kaya’nın ilaç ve hastane tedavisinin reddedildiği bildirildi.
17 Ocak: İstanbul Bakırköy Kadın Cezaevi’nden İstanbul Marmara (Silivri) Cezaevi’ne nakledilen gazeteci Gülistan Dursun hakkında, üzerinde “terör suçlusu” yazan yaka kartını takmayı reddettiği için disiplin soruşturması açıldı.
