2018 yılının son üç aylık dönemine ve yılın tamamına dair milli gelir (gayri safi yurtiçi hasıla/GSYH) rakamlarını dün açıklayan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yeni bir hile ithamı ile karşı karşıya.
Sosyal medyada TÜİK’in GSYH’yi dolar cinsinden hesaplarken ortalama dolar kurunu 10 kuruş daha düşük gösterdiği iddia edildi.
TÜİK ORTALAMA DOLAR/TL KURUNU 4,72 KABUL ETTİ
Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre 31 Aralık 2018 tarihi itibarıyla yıllık ortalama kur 4,82 TL.
TÜİK ise 3 trilyon 700 milyar 989 milyon lira olarak hesapladığı milli geliri dolara çevirirken 4,72 TL’yi esas aldı. Buna göre milli gelir 784 milyar 107 milyon dolar olarak hesaplandı.
Büyüme rakamını hesaplarken TCMB’nin resmi ortalama dolar/TL kurunu esas alması gereken TÜİK kuru 10 kuruş aşağıdan gösterdi.
Her sene olduğu gibi 2018 için de kur hilesine müracaat edilmeseydi milli gelir 767 milyar 840 milyon dolara gerileyecekti. TÜİK’in 10 kuruşluk müdahalesi GSYH’yi 16,5 milyar dolar daha fazla gösterdi.
"DÜŞÜK KURDAN HESAPLAYIN" TALİMATINI BERAT ALBAYRAK VERDİ
Şahsi Twitter hesabında rakamlardaki çelişkiye dikkati çeken iktisatçı Mustafa Sönmez, “10 kuruş” talimatını Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın verdiğini iddia etti.
Artı TV programcılarından Sönmez, “TÜİK’in içinden gelen duyumlara göre kurum, bu rezaletle çalkalanıyor. Eksik dolar kuru talimatının damattan (Berat Albayrak) geldiği saklanmıyor. Müdahale kurla sınırlı değil. önceki çeyreğin büyüme hızının 1,8’e çıkarılması, tarım ve hizmetler büyüme oranı hesaplarında büyük tutarsızlıklar var.” ifadelerini kullandı.
TÜİK: TCMB ORTALAMA DOLAR/TL KURU ÜZERİNDEN HESAP YAPMADIK
Vahim iddialara rağmen gün boyu sessiz kalan TÜİK akşam saatlerinde kısa bir açıklama yaptı.
"TÜİK, 1987 ve 1998 bazlı GSYH serilerinde olduğu gibi mevcut 2009 baz yıllı seride de ABD doları cinsinden yıllık GSYH hesabında aynı yöntemi kullanmaktadır. Hesaplamalarda, ithalata göre ağırlıklandırılmış günlük TCMB döviz kuru kullanılmıştır." ifadelerine yer verilen açıklama 2018 yılına ait milli gelir hesabında TCMB ortalama döviz kuru kullanılmadığının itirafı olarak yorumlandı.
TÜİK şunları kaydetti: "2018 yılında ithalat, yılın ikinci yarısında ilk yarısına göre daha az gerçekleşmiş olup, bu sebeple yılın ikinci yarısındaki kur daha düşük ağırlık almıştır. İlave olarak, kurun yılın ikinci yarısında ilk 6 aya göre daha yüksek olması sebebiyle, GSYH hesabında kullanılan kur aritmetik ortalama ile hesaplanan TCMB dolar satış kurundan farklılaşmıştır."
TÜRKİYE RESMEN KRİZDE
Mevsimsellikten arındırılmış GSYH iki çeyrek üst üste daralarak Türkiye’nin teknik resesyona (ekonomik durgunluk) girdiğine işaret etti.
Durgunluk anlamına gelen resesyon, ekonomik faaliyetteki daralmanın bir çeyrekten uzun sürmesi halinde kullanılıyor.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,6 daralmasının ardından, dördüncü çeyrekte yüzde 3,2 azaldı.
