Şeker fabrikaları özelleştikten sonra fabrika yönetimlerinin üreticiye keyfi davranışlar sergilemeleri ve zorluk çıkarmaları çiftçinin üretimden çekilmesine sebep oldu.

Türkiye Şeker Sanayi İşçileri Sendikası (Şeker-İş) Genel Başkanı İsa Gök, “Fabrikaların özelleştiği bölgelerin hemen hepsinde, özellikle Muş, Elbistan, Afyon, Erzincan ve Erzurum’daki üretim en az 100 bin ton düşecek. Rekolteye yönelik ilk tahminlerimiz bu yönde” dedi.

Cumhuriyet gazetesinde yer alan habere göre, bu yıl şekerpancarı üretimi için gereken uygun hava şartlarının genel olarak sağlandığını, yağışların iyi gittiğini, bu yüzden de verimin bazı bölgelerde yüksek olduğuna dikkat çeken Gök, “Özelleştirmeden kaynaklanan bölgesel üretim düşüklüğü var, ancak 2019’un toplam rekoltesi düşmeyecek. Ancak bu, daha fazla ekildiği için değil, yüksek verim sayesinde aynı yerden daha fazla mahsul elde edildiği için sağlanacak. Hava koşulları yardım etmeseydi üretim iyice azalacaktı” diye konuştu.

Fabrikalar özelleştikten sonra çiftçiye alımda zorluk çıkarıldığını ifade eden Gök, “Alımı kendilerine göre ayarlayıp ‘ürününü şu gün getir’ dediler. Bu da geçen kış tonlarca ürünün karlar altında kalmasına yol açtı. Fire oranları arttı” dedi. Özelleştirmeden sonra sektöre has sorunlar oluştuğuna da dikkat çeken Gök, şöyle devam etti:

“Bir yerin kotası 10 bin ton olduğu halde 11 bin ton üretim gerçekleştiyse, kalan 1 ton daha düşük fiyattan alınır. Normalde ton başına 300 TL ise (A kotası), kalan pancarların alımı 200 TL’ye (C kotası) düşer. Bu sene istenilen üretim yapılamadı. Bu da kotalarını karşılayamayan bölgelerdeki fabrikaların, başka illerden şekerpancarı transfer etmesine yol açacak. C alıp A pancarı gibi satacaklar. Yani daha ucuza alıp daha pahalıya satacaklar. Bu durumu iyi incelemek gerekir. Önümüzdeki dönem kotasını dolduramayan bölgelerde nasıl bir üretim şekli belirlenecek, göreceğiz.”

Bu yıl şekerpancarı üretiminin bölgesel olarak en çok düştüğü yerlerden Elbistan’ın Ziraat Odası Başkanı Memet Ali Bulut, “Geçen yıl 420 bin ton olan üretimimiz, bu yıl 300 bin tonu zor bulacak” dedi.

Fabrikaların el değiştirmesinden sonra yönetim ekiplerinin hemen kurulamadığını, çiftçiye yanlış randevu verildiğini, bu ve benzeri sıkıntıların da üreticiye zorluk yaşattığını dile getiren Bulut, “Geçen sene yaşanan zorluktan dolayı ekimden vazgeçen çiftçiler oldu. Şekerpancarından kaçan üretici mısır ekimine yöneldi. Bu yıl yine aynı zorluklar yaşatılırsa, gelecek senenin üretimi daha da düşer. Geçen yılki tecrübeden sonra bu yıl üreticiyi sıkıntıya sokmazlarsa üretimi devam ettirir, geçen yıllardaki rekolteyi yakalarız. Şekerpancarı bizim olmazsa olmazımız” dedi.

Tarımda destekleme modeli değiştirilerek, mazot, gübre ve prim desteği kaldırılıyor. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) yapılan başvuruya göre arazi büyüklüğüne bakılmaksızın çiftçi başına en az 500, en fazla 1000 TL doğrudan ödeme yapılacak.

Puanlama sistemine geçilerek, çiftçiler puanına göre destek almaya başlayacak. Çiftçiler, son üç yılda ektiği ürünlere göre puan toplayacak ve alacağı destek de bu puana göre olacak. Çiftçinin son üç yıldaki ÇKS bildirimlerine bakılacak bu ürünlerden hangisini ekmişse ona göre puan toplayacak ve bu puana göre de destek alacak. Ancak bu desteklerin yüzde 40’ı kaldırılmış olacak.

Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Özden Güngör, “Tarım Kanunu’na göre destekler GSMH’nin en az yüzde 1’i olmalı. Ancak buna uyulmuyordu. Girdi maliyetleri yüzde 100’leri aşmışken destekleri tamamen kaldırmak üretime sekte vurur” dedi.