Geçici istihdamın 2015 yılı içindeki seyri dikkat çekici. Ocak ayında sadece bin 146 kişinin işe alınırken, yılın ilk 3 ayında bu sayı 22 bin kişi oldu. Ancak rakam 7 Haziran seçimlerine doğru hızla yükseldi. Mayısta 231 bine, haziran ayında 247 bin kişiye çıktı. Bir ay sonra ise 142 bine düştü. Kasımda 325 bine, aralıkta ise 381 bine ulaştı. Seçimlerin ardından yeniden düşmeye başladı.
Okul temizliği, ağaç dikimi gibi geçici işlerde çalışanların sayısında seçim yılı olan 2015’te büyük artış yaşanmıştı. Maaşları, İşsizlik Fonu’ndan ödenen işçilerin sayısı önceki yıla göre iki kattan fazla arttı. Türkiye İş Kurumu (İşkur) verilerine göre Toplum Yaranına Programlar (TYP) olarak bilinen proje kapsamındaki geçici istihdam rakamları seçim sürecinde ve seçimlerin ardından büyük oynama gösteriyor. 2014 yılında 216 bin kişi geçici işçi olarak çalışırken, bu rakam 2015’te iki katından fazla artarak 523 bin kişiye ulaştı. ‘Seçim istihdamı’ olarak nitelenen uygulamaya özellikle 1 Kasım’a yaklaşılırken hız verildi. Her mahallede ve köyde, yüzlerce kişi oy kaygısıyla işe alındı. Seçimlerde AK Parti’nin iktidar olmasının ardından geçici çalışanların sayısı hızla azalmaya başladı. Seçimlerin hemen öncesindeki alımlar sebebiyle 2015 Aralık’ta 381 bin kişiye ulaşan geçici işçi sayısı, mart ayında 277 bine geriledi.
Maaşların İşsizlik Fonu’ndan karşılandığı okul temizliği, ağaç dikimi ve mezarlık bakımı gibi işler seçim yatırımına dönüştü. 2009’deki ekonomik kriz süreli bir proje olarak uygulamaya konan Toplum Yaranına Programlar, krizin ardından kalıcı hale geldi. Bu kapsamdaki harcamalar, İşsizlik Fonu’ndaki en önemli bir harcama kalemlerinden biri oldu.
Hükümete İşsizlik Fonu kaynaklarını kullanarak doğrudan istihdam sağlama imkanı tanılan uygulama, tartışmalara yol açıyor. Muhalefet, işe alınacak kişilerin listesinin AK Parti’nin il ve ilçe başkanlıkları tarafından belirlendiğini ileri sürüyor. Pek çok il ve ilçedeki uygulamalar da bu iddiaları doğrular nitelikte. İktidar partisinin il ve ilçe örgütleri tarafından partililer arasından seçilen kişiler, İşsizlik Fonu kaynaklarından işe yerleştiriliyor. Bu kapsamda fondan yapılan harcamanın 3 milyar lirayı aşacağı tahmin ediliyor.
Seçim istihdamları sebebiyle İşkur bütçesinden bu kapsamda yapılan harcamalarda da büyük artış görülüyor. Meslek kurslarını ve geçici işleri kapsayan aktif iş gücü programları için İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yapılan harcamalar 2014 yılında 1 milyar 359 milyon lira iken, 2015 yılının 11 aylık döneminde 2 milyar 536 milyon lira oldu.
Kaynak: Yarına Bakış
