99 Sayfada Fobiler adlı kitapta normal dışı korkularımıza dair bilgiler veren Prof. Dr. Vedat Şar Türkiye’de kadınlarda en çok agorafobi (kalabalık korkusu) ile karşılaştıklarını anlatıyor. Şar’a göre Türkiye’deki erkeklerde ise sosyal fobi ve hastalık korkusu son derece yaygın... Ya da çoğunluğun müthiş bir doğallıkla yaptığı şeyler size gerilim filmlerini çağrıştırıyor. Normal dışı korkulara sahip biri yani fobikseniz bütün bunlar sizin için gayet sıradan durumlar! Tabii size normal gelen birçok durum da bir başkasının en büyük korkusu olabiliyor. Uçak, karanlık, hayvan, böcek, kapalı alan, yükseklik, kan görme gibi fobilere çok sık rastlandığı için artık şaşırmıyoruz ama öyle fobiler var ki gerçek olduklarına bile inanamıyorsunuz. Sizin de ufak tefek de olsa anlam veremediğiniz korkularınız varsa gazeteci Füsun Saka’nın İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vedat Şar’la yaptığı söyleşilerden oluşan 99 Sayfada Fobiler kitabından faydalanabilirsiniz. İş Bankası Kültür Yayınları’nın hazırladığı kitapta depresyondan panik atağa, alkol ve madde bağımlılığından evlilik sorunlarına kadar pek çok soruna yol açabilen fobilere ilişkin bilgiler yer alıyor. Ayrıca Türkiye’de yaygın olarak rastlanan fobi türlerine ilişkin saptamalar da var. Buna göre Türk kadınlarında en çok agorafobi (kalabalıktan korkma), erkeklerde ise sosyal fobi ve hastalık korkusu görülüyor. Prof. Dr. Vedat Şar insanların doğuştan getirdiği korkuları olduğunu ve bu korkuların fobilerin başlangıç noktaları olabileceğini söylüyor. Şar, doğuştan getirdiğimiz korkulara şu örnekleri veriyor: ‘Yeni doğmuş bir bebek şiddetli bir gürültü ve yabancı uyaranlara tepki verir. Demek ki böyle bir korku daha hayatın başlangıcında var. Yine küçük bir çocuk kendisine öğretilmemiş de olsa yükseklikten korkar ve düşme tehlikesi olan yerlerden uzaklaşmaya çalışır. Bebekler yabancı yüzlerden, tanımadıkları kişilerden korkabilir. Bütün bunlar yabancı ve değişik olandan ürkmenin fobik tutumlar için bir başlangıç olduğunu gösteriyor.’ GENETİK OLABİLİR Prof. Dr. Vedat Şar ‘Kimler fobik insanlardır?’ sorusuna ise şu yanıtı veriyor: ‘Titiz ve takıntılı bir karaktere sahip, iletişim güçlüğü içerisinde olan insanlar, travmatik geçmişi olan kişiler, yaşamlarını zenginleştirecek çeşitli olay, kişi ya da bilgilerden yeterince yararlanmayan insanlar fobik olmaya adaydır.’ Fobiler durumsal, nesne ve fonksiyon fobileri olarak gruplandırılıyor. Şar, durumsal fobilere yükseklik, gök gürültüsü ve fırtına, kapalı alan fobilerini örnek olarak veriyor. Hayvan fobileri, nesne fobilerinin içinde yer alıyor ve daha çok erken çocukluk yaşlarında başlıyor. Tedavi edilmediği taktirde de artarak devam ediyor. Bedensel fonksiyonlarla ilgili korkular ise fonksiyon fobileri grubunda yer alıyor. Örneğin uygunsuz bir yerde tuvalete gitme ihtiyacı ile karşı karşıya gelme korkusu. Prof. Dr. Vedat Şar’a göre bazı fobilerde genetiğin rolü var. Örneğin agorafobinin (kalabalıktan korkma) oluşumunda etkisi olan panik bozukluğun ailesel bir yanı var. Yine sosyal fobinin de ailesel ve genetik yönünün olduğu biliniyor. Ayna, mürekkep, palyaço görmeye dayanamıyorlar Hollywood ünlüleri sadece yaşam tarzlarıyla değil fobileriyle de herkesten farklı olduklarını gösteriyorlar. Kimi bir, kimi ise birkaç fobiye birden sahip. Örneğin ünlü oyuncu ve yönetmen Woody Allen’ın hasta olma fobisi var. İki saatte bir vücut ısısını ölçen Allen yükseklikten ve yangın çıkmasından da korkuyor. Brad Pitt örümceklerden, Johnny Depp palyaço ve oyuncak bebeklerden, Sharon Stone elektrikli ev aletlerinden, Naomi Campbell trafik kazası geçirmekten, Michael Jackson mikroplardan, Julia Roberts bulaşıcı hastalıklardan korkuyor. Ama öyle iki isim var ki onların korkuları gerçekten şaşırtıyor. Mürekkepten korkan ve üzerine dökülürse vücudunu zehirleyeceğine inanan Catherine Zeta Jones ile aynaya bakarken aynanın kırılıp parçalarının vücudunu kesmesinden korkan Nicole Kidman. En yaygın olanı diş hekimi korkusu Yükseklik, kan görme ve iğne, uçuş, böcek, örümcek fobisi gibi sık görülen fobilerin yanı sıra yine çok sayıda kişiyi etkisi altına alan fobilerden bazıları şöyle: Agorafobi: Büyük alışveriş merkezi, kalabalık dükkanlar ve pazaryerlerine gitmekten korkma. Agorafobikler yalnız kalabalık yerler değil, tünel ve asansör gibi hemen çıkması mümkün olmayan yerlerden de uzak dururlar. Sosyal fobi: Bireyin sosyal ortamlarda ya da performans gerektiren durumlarda utanıp küçük düşeceğini düşünerek gereksiz yere korkması durumu. DİŞ HEKİMİ FOBİSİ: Türkiye’de özellikle çok yaygındır. Bu korku, ağrılı bir müdahale yapılacağı endişesinden kaynaklandığı gibi diş hekimlerine yönelik bir güvensizlik hissine dayandığı da tespit edilmiştir. Dismorfofobi: Kişinin kendi bedenindeki bir özellik nedeniyle utanç verici bir duruma düşeceğine inanmasıdır. Hastalık fobisi: Ağır, bulaşıcı ya da iyileşmeyecek bir hastalık taşıma korkusu. KİR FOBİSİ: Kirli bir şeye dokunmak ya da herhangi bir yerden sıçramasından korkmak. En şaşırtıcı fobiler Batofobi: Derinlikten ya da yüksek binaların yanından geçmekten korkma. Arakibutirofobi: Yerfıstığı ezmesinin damağa yapışmasından korkma. Venüstrafobi: Güzel kadınlardan korkma. Politikofobi: Politikacılardan korkma. Peladofobi: Kel insanlardan korkma. Fobofobi: Korkmaktan korkma. Eisoptrofobi: Aynalardan korkma. Filofobi: Aşık olmaktan korkma. Agirofobi: Caddelerden korkma. Antropofobi: İnsanlardan korkma. Tokofobi: Gebe kalmaktan ya da doğum yapmaktan korkma. Okofobi: Taşıtlardan korkma. Rantofobi: Her şeyden korkma. Eritrofobi: Yüz kızarması fobisi. Gametofobi: Evlenmekten korkma. Ksenofobi: Yabancıdan korkma. STAR