MEB, Sağlık Bakanlığı ve Çocuk Endokronolojisi ve Diyabet Derneği arasında ''Okullarda Diyabet Eğitim Programı'' protokolü imzalandı. Protokolle, öğretmenlerin çocuklarda diyabet bulguları ve diyabetli çocukların okulda bakımı konularında eğitilmesi yoluyla, sağlıklı nesillerin yetiştirilmesi amaçlanıyor. Bu kapsamında yürütülecek faaliyetler 2010-2011 öğretim yılı başından itibaren 3 öğretim yılı boyunca devam edecek. Taraflar arasında anlaşma sağlanması halinde program uygun görülecek süre kadar uzatılacak. MEB'e bağlı tüm özel ve resmi örgün ve yaygın eğitim kurumlarındaki öğretmen, öğrenci ve velileri, çocuklarda diyabetin erken tanısı ve okulda diyabetli öğrencilerin bakımı konularındaki yeterliliklerini geliştirme çalışmalarını ilişkin afiş, broşür ve okulda diyabet bakımı rehberi gibi eğitim materyalleri hazırlandı. Bu doğrultuda, ''Çocuklarda Diyabet'' bulgularına dikkat çeken afiş bütün okullara asılacak, ''Öğrencim ve Diyabet'' isimli broşür tüm okullara elektronik ortamda gönderilerek öğretmenlere ulaştırılacak. Eğitim amacıyla hazırlanacak film bütün okullara dağıtılacak ve öğretmenlere yönelik ''Çocuklarda Diyabet'' konulu eğitim verilecek. DİYABET HAKKINDA DETAYLI REHBER HAZIRLANDI Ayrıca, okul çocuklarında diyabet ve okulda diyabet bakımı konulu hazırlanan rehber de bütün okullara gönderilecek. Tip 1 diyabetli (şeker hastalığı) çocukların tedavisinde kan şekerinin yakın takibi ve uygun şekilde insülin tedavisinin önemli olduğunun vurgulandığı rehberde, bu yakın takibin 7 gün 24 saat sürdürülmesi dolayısıyla okul saatlerinde de kan şekeri bakılmasının ve insülin yapılmasının gerekli olduğu belirtildi. Bugüne kadar Türkiye'de diyabetli okul çocuklarının okulda bakımlarının tamamen çocuğa ve ailesin bırakıldığı ifade edilerek, ''Oysa diyabetli çocukların okul yaşamı boyunca sağlıklarının korunması ve kendilerini güvende hissetmeleri için öğretmenler ve ailelerin yakın işbirliğine ihtiyaç vardır. Ayrıca Tip 1 diyabetli çocuklara erken tanı konması ve tedavi gecikmesinde kaynaklanan sorunların önlenmesi için öğretmenlere görevler düşmektedir'' denildi. Kreş ve anaokul çağında diyabetli çocukların bulunduğunun belirtildiği rehberde, bazı okulların sorumluluk almak istemedikleri için yaşları küçük olan bu çocukları anaokuluna kaydetmek istemediği, böylece diyabetli çocukların ayrımcılığa uğradığı anlatıldı. İlköğretim veya anaokulu çağındaki diyabetli çocuklara ayrı bir özen gösterilmesi, gerekiyorsa ailelerin çocuklarını sık ziyaret etmeleri için imkan sağlanması gerektiği kaydedildi. DOKTORDAN ÖĞRETMENE MEKTUP ''Okulda Diyabet Programı''nın uygulanmasıyla, yeni diyabet tanısı konan çocuklara taburcu olurken hastane tarafından öğretmenlerine ulaştırılmak üzere bir mektup verilecek. Bu mektubu alan öğretmen, okul idaresi, diyabetli çocuğun ailesi ve hekimleri ile işbirliği içinde diyabetli çocuğun okuldaki bakımına destek olacak. Doktorlar tarafından imzalanacak ve diyabet hakkında bilgilerin yer alacağı mektupta, çocuklara ve ailesine diyabet tedavisinde gerekli tüm eğitimlerin verildiği belirtiliyor. Mektupta, ''Ancak çocuğumuz günün önemli bir kısmını okulda geçirmektedir. Bu nedenle Tip 1 diyabet ve olası durumlarla ilgili sizi de bilgilendirmek istedik'' ifadesi yer alıyor. Öğrencinin günde ne kadar insülin aldığının belirtileceği mektupta, doktorların, hemşirelerin ve diyetisyenin isimleri ve öğretmenin sorularını yöneltebileceği telefon numaraları da bulunacak. KARBONHİDRAT MİKTARI UYGUN ÖĞLEN ÖĞÜNLERİ HAZIRLANACAK Diyabetli çocukların okul yaşamlarının iyileştirilmesi için de bazı önlemler alınacak. Buna göre, okullarda kan şekeri ölçümüne ve insülin yapılmasına izin verilecek. Okullarda bunun için uygun mekanlar oluşturulacak. Diyabetli öğrencinin izni alınarak gerekirse bu durum diğer öğrencilere de anlatılacak. Beslenme diyabet tedavisinde önemli olduğu için bu çocukların sınıflarda ara öğün almalarına izin verilecek. Yatılı ve pansiyonlu okullarda ders programları aksatılmadan diyabetli çocukların 3 ana öğün, 3 ara öğün şeklinde beslenmelerini sağlayacak düzenlemeler yapılacak. Diyabetli çocukların öğlen yemeklerine de gereken özen gösterilecek. Öğlen yemeği veren okullarda diyabetik beslenmesi sağlıklı çocuk beslenmesinde olduğu gibi göz önünde bulundurulacak. Karbonhidrat çeşidi ve miktarı uygun öğlen öğünleri, tatlı yerine meyvenin tercih edilmesi sağlanacak. Diyabetli çocukların beden eğitimi dersleri, okul gezileri gibi etkinliklere katılması sağlanacak. Diyabetli olduğu için bu çocuklar bu tür aktivitelerden uzak tutulmayacak. Şeker hastası çocuğun bir sorun kaynağı gibi görülerek ondan çekinilmesi, okula kayıt olmasından derslere devamına, beden eğitimi derslerine katılmasından arkadaşlarıyla sosyal iletişimine kadar tüm etkinliklerin olabildiğince normal olması için desteklenecek. Diyabet hastası çocuklar kan şekerinin yüksek olduğu dönemlerde arkadaşlarına göre daha sık tuvalete gitme ihtiyacı duyabilecekleri için bu konuda kendilerine anlayış gösterilecek. Bu çocuklar, doktor kontrolüne gitmeleri gerektiği günlerde izinli sayılacak, hastanelere yatmaları halinde rapor istenecek. Yüksek kan şekeri olan çocuklara fazladan su içmelerini ve gerektiğinde idrar ketonuna bakabilmesine izin verilecek. SPOR MÜSABAKALARINDA EK ARA ÖĞÜNE İZİN Öğretmenler, kan şekeri düşüklüğü olan çocuklara, dersi keserek yardım edecek. Meyve suyu gibi kan şekerini hızla yükselten besinler almasına izin verilecek ve dinlenmeleri sağlanacak. Ağır kan şekeri düşüklüğü olduğunda acilen kan şekerini yükselten ''Glukagon'' iğnesinin yapılması gerektiğinden, bu gibi durumlar için okul buzdolabının kapağında bu iğne bulundurulacak. Okul hemşiresi veya ilgili öğretmen bu iğneyi yapabilir durumda olacak. Bu koşulların sağlanamaması halinde ise aileye ulaşılacak ve ''112 Acil Servise'' haber verilecek. Öğretmenlere verilen ilk yardım kursu içinde ''Glukagon uygulama becerisi'' konusu yer alacak. Spor müsabakaları ve 19 Mayıs törenleri gibi uzun süren egzersiz sırasında diyabetli çocukların ek ara öğün almalarına ve kan şekerlerini ölçmelerine izin verilecek. Kan şekeri düştüğünde çocukların bilişsel kapasiteleri düştüğü için sınav sırasında kan şekeri düşüklüğü yaşandığında, sınavın tekrarı gibi kolaylıklar sağlanacak. Diyabetli çocukların ülke düzeyinde yapılan sınavlarda yaşayabileceği sorunlar konusunda sınav görevlileri bilgilendirilecek. Okullarda, diyabet, kan şekeri düşüklüğü ve kan şekeri yüksekliği bulguları konusunda eğitimler yapılacak. Bu konular Sağlık Bilgisi Dersi müfredatında yer alacak. OKUL YAŞINDA 15 BİN DİYABETLİ ÇOCUK VAR Çocukluk çağının sık görülen kronik hastalıklarından biri olan Tip 1 diyabetin tedavisinde insülün kullanılıyor, hastalık kan şekeri takibi gibi uygulamaları nedeniyle yakın takip gerektiriyor. Türkiye'de çoğu okul yaşında 15 bin civarında diyabetli çocuğun olduğu ve her yıl 1500-1700 civarında çocuğa da Tip 1 diyabet tanısı konduğu tahmin ediliyor. Bu nedenle okulda öğretmenlerin, yöneticilerin, okul hemşiresinin ve personelinin diyabet konusunda bilgili ve bilinçli olması diyabetli çocuğunu kolaylaştırmasının yanı sıra okulda gelişebilecek ağır komplikasyonların önlenmesi açısından önem taşıyor.