Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, sigara içenleri bırakmaya teşvik etmek ve bilgilendirmek amacıyla bir ''rehber'' hazırladı. Rehberde, herkesin sigarayı bırakabileceği, bunun için, ilk işin ''bırakma günü''ne karar vermek olduğu ifade edildi. Kişinin, bırakma gününü kendisi için önemli olan ve hatırlamakta zorlanmayacağı doğum günü, evlilik yıl dönümü gibi özel günler arasından seçmesi, bunu da yakın çevresine ilan etmesi önerildi. Rehberde, sigarayı bırakmanın ilk etkileri şöyle sıralandı: ''Bıraktığınız ilk günden itibaren, artık karbonmonoksitli hava solumadığınız için eritrositleriniz dokularınıza oksijeni yeniden ve tam kapasite ile taşıyabilecek. 6 binden fazla zehirli maddeyi gün boyunca solumayacaksınız. Dolayısıyla iştah bozuklukları, solukluk, çabuk yorulma başta olmak üzere bir çok sağlık sorununuz bir anda düzelecek, yüzünüzdeki çizgiler hafifleyecek, gözaltınızdaki torbalanmalar inecek, sesinizdeki kalınlaşma ve bozulma düzelecek, nefesiniz küllük gibi değil, normal insan gibi kokacak.'' Sigarayı alışkanlığından vaz geçmede sabır ve bırakmanın getireceği zorlukların nasıl aşılacağı konusunda bilinçli olmanın yeterli olduğu ifade edilen rehberde, sigara içme isteğinin önce zayıflayacağı, sonra da söneceği vurgulandı. Rehberde, sigarayı bırakan kişinin bazen çok sinirli, mutsuz ya da keyifli olabileceği, bu durumlarda sigara içme isteğinin artacağı belirtilerek, bu isteğin 3-5 dakika süreceği ve zamanla yok olacağı anlatıldı. -BİR SAĞLIK KURULUŞUNDAN YARDIM ALINABİLİR- Rehberde, sigarayı bırakmak isteyen kişinin daha yüksek başarı elde etmek için sağlık kuruluşlarından yardım alabileceği belirtildi. Rehberde, sigarayı bırakanlara, kilo almamak için beslenmeye özen göstermeleri önerildi. Kilo almamak için spor yapılabileceği vurgulanan rehberde, sporun, sigaranın bırakıldığı ilk günlerde ortaya çıkabilecek sıkıntının aşılmasına da yardımcı olacağı hatırlatıldı. Daha önce bırakmayı deneyip başaramayanlara tavsiyelerin yer aldığı rehberde, bu kişilere yeniden denemeleri önerisinde bulunuldu. Sigarayı bırakmanın ilk deneme de başarısız olmasının ''çok doğal olduğu'' belirtilen rehberde, bu konuda kararlı olunması gerektiği hatırlatıldı. -''HAZIRLIK DÖNEMİ'' İÇİN TAVSİYELER- Rehberde, ilk işin bırakma gününe karar verilmesi olacağı belirtildi. Hazırlık için bir haftanın yeterli olacağı vurgulanan rehberde, bırakma zamanı olarak doğum günü, evlilik yıl dönümü gibi özel günlerin belirlenmesi ve bunun yakın çevreye ilan edilmesi önerildi. Rehberde aile ve yakın çevrenin psikolojik ve sosyal olarak destek olmasının bırakma eyleminin sürmesinde etkili olacağı belirtildi. Sigarayı bırakmaya karar veren kişinin kendisini ödüllendirmesi de önerilen rehberde, bunun sigara içilmeden tamamlanan ilk günün, ilk haftanın, ilk ayın sonunda tekrar edilmesinin yararlı olacağı ifade edildi. Rehberde, sigarayı bırakmak isteyenlerin, bu kararın nedenlerini önem sırasına göre bir kağıda yazmaları ve bunu yanlarında taşımaları istenerek, zaman zaman okumalarının yararlı olacağı vurgulandı. Evdeki sigara, çakmak, küllük gibi nesnelerin atılması ya da gözden uzaklaştırılması da tavsiye edilen rehberde, bu nesnelerin kökleşmiş sigara içme isteği sönünceye kadar sigarayı bırakan kişi için tehlikeli olduğu kaydedildi. -PSİKOLOJİK OLARAK HAZIRLANMA- Rehberde, sigara içme isteğinin birçok uyaranın etkisiyle ortaya çıktığı vurgulandı. Bu nedenle sigarayı bırakmak isteyenlerin birkaç gün sigara içme davranışlarını takip etmeleri gerektiğine işaret edilen rehberde, bu işlemi, düzenleyecekleri bir çizelge yardımıyla daha kolay yapabilecekleri ifade edildi. Rehberde, sigarayı bıraktıktan sonra, içme isteği hissedildiği de hatırlatılarak, şu tavsiyelerde bulunuldu. ''3-5 dakika süren içme isteği dalgaları geldiğinde yanınızda taşıdığınız, üzerine bırakma nedenlerinizi kaydettiğiniz kağıdı çıkartıp, zihninizi bırakma nedenlerinize yoğunlaştırın. Bulunduğunuz yer ve durumu değiştirin. Dikkatinizi başka şeylere yöneltmeye çalışın, yerinizden kalkıp gezinin, meyve suyu ya da su için, bir arkadaşınızla birkaç dakika sohbet edin. Ellerinizi ve zihninizi meşgul edecek yeni uğraşlan bulun. Kolay ulaşılabilir bir yerde meyve ve sebze bulundurun. Sigara içme isteği duyduğunuzda ağzınızı bunlarla meşgul edin. Böylelikle hem vitamin ihtiyacınızı karşılamış, hem de kilo almayı engellemiş olursunuz. Sigara içme isteği uyandıracak arkadaş çevresi ve ortamlarından bir süre uzak kalmanız bırakma başarısını sürdürmenizde etkili olacaktır. Düzenli spora başlayın. Kaldırabileceğinizden fazla sorumluluk yüklenmekten kaçının. Günlük işlerinizi yaparken zamanınızı iyi kullanmaya çalışın. İşlerinizi son güne bırakmayın. Sizi strese sokabilecek kişilerden uzak durun ve her olayda mutlu olacak pozitif bir yön arayın. Kendinizi keşfedin, zayıf ve güçlü yönlerinizi gözden geçirin, güçlü olan yanlarınızı öne çıkarın ve bunlarla övünün. Bıraktıktan sonra geçen süre ne olursa olsun bir tek sigara bile içmeyi denemeyin.'' -BIRAKMANIN YARARLARI- Sigaraya bırakan kişinin kalp, akciğer, solunum yolları hastalıkları ve kanserler gibi hastalık risklerinin bir anda azalacağına dikkat çekilen rehberde, bunun kişinin yaşam süresi ve kalitesini kendisinin belirlemesi anlamına geleceği ifade edildi. Sigara içmeyi 35 yaşından önce bırakanlarda erken ölüm riskinin hemen hemen yok olacağının altı çizilen rehberde, sigarayı bıraktıktan sonra vücutta meydana gelecek değişiklikler de şöyle sıralandı: ''20 dakika sonra kan basıncı ve nabız normale döner, el ve ayaklarda kan dolaşımı düzelir. 8 saat sonra, kanda oksijen düzeyi normale döner, kalp krizi geçirme riski azalır. 24 saat sonra, vücut karbonmonoksitten arınır. 48 saat sonra, kanda nikotin düzeyi azalır, tat ve koku duyusu artar, peptik ülserli hastaların tedaviye verdiği cevap artar. 72 saat sonra, solunum yollarının gevşemesi sonucu nefes alıp verme rahatlar, solunum yolları fonksiyon görmeye başladığı için sekresyon miktarı artar. 2-12 hafta sonra, vücuttaki tüm dolaşım düzelir, solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma riski azalır, yürürken yorulma ve tıkanma daha az görülür. 3-9 ay sonra öksürük, kısa aralıklarla nefes alıp verme ve hırıltılı ya da ıslık sesli soluk alıp verme gibi solunum yolu problemleri düzelir. Akciğer fonksiyonları yüzde 5-10 artar. Bir yıl sonra, koroner kalp hastalığı riski yarı yarıya azalır. 12-36 ay sonra mesane kanseri riski yüzde 50 azalır. 5 yıl sonra, kalp krizi geçirme riski ile yemek borusu ve ağız boşluğu kanseri riski yüzde 50 azalır. 10-15 yıl sonra, kalp krizi geçirme riski içmeyenlerle aynı seviyeye iner, akciğer kanseri riski içenlere oranla yüzde 50 azalır.''