2011'in ilk yarısında üretim, satış ve istihdamını hissedilir oranda artıran sanayici, ikinci yarıya da umutla bakıyor. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, Ekonomik Durum Tespit Anketi'nin sonuçlarını kamuoyu ile paylaştı. Sanayicilerin üretimden ihracata, yatırımdan istihdama kadar pek çok konuda değerlendirmelerinin yer aldığı ankete toplam 549 firma katıldı. Anketi cevaplayanlardan bütün temel göstergelerde hem azalış hem de artış bildirenlerin oranı arttı. Ancak artış bildirenlerin oranı daha fazla olduğu için 2011 ilkyarının 2010 ikinci yarıya nispeten daha olumlu geçti. 2010 ikinci yarıdan 2011 ilk yarıya artış bildiren firmaların oranı üretimde yüzde 56,5'ten yüzde 59,7'ye, iç satışlarda yüzde 54,5'ten yüzde 57,7'ye, dış satışlarda yüzde 42,6'dan yüzde 46,3'e, yeni siparişlerde yüzde 48,3'ten yüzde 54,2'ye, istihdamda yüzde 41,2'den yüzde 41,9'a çıktı. Azalış bildiren firmaların oranı ise üretimde yüzde 18'den yüzde 19,6'ya, iç satışlarda yüzde 19,2'den yüzde 20,3'e, dış satışlarda yüzde 24,6'dan yüzde 25,5'e yeni siparişlerde yüzde 17,9'dan yüzde 19,4'e, istihdamda yüzde 18,1'den yüzde 20,6'ya çıktı. Sanayici, ikinci yarının ilk yarıya nispeten daha olumlu geçeceğini öngörüyor. Bu dönemde üretimlerinde daralma bekleyenlerin oranı yüzde 11,6, iç satışlarında daralma bekleyenlerin oranı yüzde 12,7, dış satışlarında daralma bekleyenlerin oranı yüzde 14,9, yeni siparişlerinde daralma bekleyenlerin oranı yüzde 11,9, istihdamlarında daralma bekleyenlerin oranı da yüzde 9,5. Buna mukabil her alanda daralma bekleyenlerin oranı yüzde 12'de kalıyor. Tanıl Küçük'ün verdiği bilgilere göre ekonomide olumlu tabloya bağlı devamlı artan üretim endeksi, 2010'un ikinci yarısında 138,5'i buldu. Bu senenin ilk 6 ayında 140,1 olan endeksin ikinci 6 ayda 145,2'yi göreceği belirlendi. İç satışlar endeksi 2010 ikinci yarıda 135,3 idi. Bu oran 2011'in ilk 6 ayında 137,5'i bulurken, ikinci altı ay için iç satışlar beklenti endeksi de 142 oldu. Dış satışlar endeksi, 2010 ikinci yarıda 118, 2011 ilk yarıda 120,8 olurken, 2011 ikinci yarı beklentisi 134,7'ye dayandı. Geçen senenin ikinci yarısında 130,3 olan yeni siparişler endeksi, 2011 ilk yarısında 134'ü görürken, ikinci yarı ile ilgili yeni siparişler beklenti endeksi de 144,9 oldu. İSTİHDAM ENDEKSİ İKİNCİ YARI BEKLENTİSİ 127,2'YE ÇIKTI İstihdam endeksi ilk 6 ayda, 2010 ikinci yarı ile karşılaştırıldığında geriledi. Geçen senenin ikinci yarısında 123,1 olan endeks, 2011'in ilk yarısında 121,4'e indi. İkinci yarıya dair beklenti endeksi ise 127,2 oldu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerinde görülen iyileşme, araştırmaya da yansıdı. Buna göre, toplam firmalarda ücretle çalışanlar sayısı 2010 ikinci yarıda yüzde 0,5, 2011 ilk yarıda ise yüzde 4,3 oranında artış elde etti. Diğer yandan, işten çıkarılanların toplam çalışanlara oranı geçen senenin ikinci 6 ayında yüzde 5,3 iken, 2011'in ilk 6 ayında yüzde 5,4'e vardı. Firmaların ölçekleri küçüldükçe, işten çıkarılanların toplam çalışanlara oranı arttı. İHRACAT YAPAN İŞLETME ORANI YÜZDE 76,7 OLDU İSO Sanayi Gelişme Endeksi, 2009 ikinci yarıdan bu yana ortaya koyduğu artış trendinin ardından ilk 6 ayda 1998'den bu yana en büyük değer olan 130,9'a ulaştı. 2011 ikinci yarı için endeks beklenti değeri 138,8 olarak açıklandı. Ortalama kapasite kullanım oranı 2010 ikinci yarıdaki yüzde 64,1'lik seviyesinden, 2011 ilk yarıda yüzde 65,4'e tırmandı. Kapasite kullanım oranı, ölçek büyüdükçe artış kaydetti. İhracat yapan firma oranı 2010 ikinci 6 ayında yüzde 78 iken, 2011'in ilk 6 ayında yüzde 76,7'ye indi. Sanayicinin karlılığı mercek altına alındığında, ilk yarı sonunda firmaların yüzde 33'ü geçen senenin aynı dönemine göre kar oranlarının daha fazla olduğunu ifade etti. Bu oran, 2010 ikinci yarıda yüzde 27 idi. 2010'un aynı dönemine göre kar oranlarının daha az olduğunu veya zarar ettiklerini belirtenlerin toplamı ise yüzde 34,5 oldu. Bu oran da 2010'da ikinci yarıda yüzde 41,2 olmuştu. Firmaların satış hedefi geçen senenin ikinci yarısında yüzde 69,1 iken, 2011'in ilk yarısında yüzde 69,3'e çıktı. Satış hedefi yakalama oranı, büyükler dışında diğer ölçeklerde bir önceki döneme göre iyileşti. KÜÇÜK: DÖVİZDEKİ ARTIŞ KARLARI OLUMSUZ ETKİLER Ekonomik Durum Tespit Anketi'nin sonuçlarını değerlendiren İSO Başkanı Tanıl Küçük, ağustos ayında hem dünya hem de Türkiye ekonomisinde önemli gelişmelere tanık olduğunu vurguladı. Küçük, bu durumun ardından sanayicide senenin ikinci yarısına dair soru işaretleri oluştuğunu dile getirdi. Şu anda tüm dünyanın bir belirsizlik ortamında bulunduğunu anlatan Küçük, Türkiye'nin, proaktif davranan, aldığı önlemlerle sorunların önüne geçen bir ülke görüntüsü verdiğine işaret etti. Gazetecilerin, "Döviz kurunda görülen artış karlılıkları nasıl yansır?" sorusuna İSO Başkanı Küçük, "Dolar ve euronun değer artışına bağlı olarak sanayicinin karlılık oranlarında 2009'a oranla ayrı bir tablo oluşacak. Dövizde öngörüleri aşan artış, karlılıkları da olumsuz etkileyecektir. Görebildiğimiz, ölçümleyebildiğimiz, 2009'da durağandı, 2009'dan ayrı bir tabloyla karşı karşıya gelebiliriz. Karlılıklarda 2008'e yakın bir tablo görebiliriz.'' cevabını verdi. SANAYİCİNİN BÜYÜME TAHMİNİ: 5,8* Birim Sene Sonu Dolar/TL 1,65 Euro/TL 2,33 Büyüme 5,8 TÜFE 7,3 ÜFE 7 (*) İSO Ekonomik Durum Tespit Anketi'ne göre sanayicinin sene sonu tahminleri CİHAN