Çanakkale'den
Gelibolu'ya gece saatlerinde geçen binlerce
Avustralyalı ve
Yeni Zelandalı,
soğuk havada
törenin başlamasını, uyku tulumları içinde, kurulan dev ekranlarda Çanakkale
Savaşı'na ilişkin belgesel ve röportajları, Yeni Zelanda kültürel
müzik grubu ile Avustralya ordu bandosunun seslendirdiği konseri izleyerek bekledi.
Tören, Avustralya Kraliyet
Hava Kuvvetleri ve Yeni Zelanda ordu bandolarının sunduğu müzik dinletisi ile başladı. Merasim kıtasının yerini almasının ardından törenin açılışını Yeni Zelanda Genel Kurmay Başkanı Korgeneral Jeremiah Mateparae yaptı. Korgeneral Mateparae, Çanakkale kara savaşlarına katılan Yeni Zelandalı
Yüzbaşı Philip Hanna'nın mektuplarından bölümler okudu. Hanna'nın mektuplarının, savaşın çirkin yüzünü ortaya koyduğunu ifade eden Mateparae, çok sayıda askerin Gelibolu'da hayatını kaybettiğini söyledi.
-AVUSTRALYA GENEL VALİSİ BRYCE-
Törende konuşan Avustralya Genel
Valisi Quentin Bryce, ''Avustralyalılar ve Yeni Zelandalılar için Gelibolu'nun sıcak bağrında, evlatlarımızın huzur içinde yattığı bu topraklarda bulunmaktan daha büyük onur olamaz'' dedi.
Bryce, dünyanın her yerinden gelen insanların bu sabah insanlık üzerine düşünmesi gerektiğini belirterek, ''Bir an kendimizi bu yarımadada 95 yıl önce savaşan ve ölen askerlerin yerine koyalım. Müttefik kuvvetler eşliğinde ve
Osmanlı ordusunun cesur,
genç Türkleri'ne karşı Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinin yerine koyalım. Hepsi eş,
baba, evlat, kardeş ve yakın arkadaştı. Onlar, bugün burada aramızda olan ve sınırların ötesinde el üstünde tutuğumuz dostluğun yaratıcıları'' diye konuştu.
Savaşın çok çetin ve zorlu bir arazide, çok zor şartlarda geçtiğini ifade eden Bryce, savaşa katılan tüm askerlerin büyük kahramanlık gösterdiklerini söyledi. Vali Bryce, bu savaşın geleceğe
rehberlik edecek, bugünü daha net görmeye yardımcı olacak, daha şefkatli ve
bilge olunmasını sağlayacak özellikleri de kendilerine verdiğini kaydetti.
ANZAK gününde Gelibolu'da Avustralya'nın ilk genel valisi ve Avustralya silahlı kuvvetlerinin başkomutanı olarak hitap etmekten gurur duyduğunu söyleyen Bryce, şöyle konuştu:
''ANZAK günü ifade ettiği her şeyin yanında özünde sevgidir.
Millet sevgisi,
hizmet sevgisi ve
aile sevgisidir. Bu sevgi kıskanç ve kaba değil, sabırlı ve nazik sevgidir. Bu, insanın
zafer ve yenilgisine anlam katar.
Başarı ve başarısızlıktan
ders almamızı sağlar. ANZAK gününü hiç bir zaman unutmamamız gerekir.''
-ATATÜRK'ÜN SESLENİŞİ-
Şafak törenine Türk Silahlı Kuvvetleri'ni temsilen katılan iki
subay da,
Mustafa Kemal Atatürk'ün 1934 yılında Çanakkale Savaşları'nda yaşamını yitiren
yabancı ülkelerin askerlerine yönelik söylediği şu sözleri,
Türkçe ve
İngilizce okudu:
''Uzak memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar. Burada dost bir vatanın toprağındasınız.
Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçiklerle yan yana,
koyun koyunasınız. Uzak diyarlarda evlatlarını harbe gönderen analar. Göz yaşlarınızı dindiriniz, evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.''
-YENİ ZELANDA BAŞBAKANI KEY-
Törende konuşan Yeni Zelanda Başbakanı John Key ise, 95 yıl önce bugün Yeni Zelandalı ve Avustralyalı bir grup genç adamın, bugün kendi adlarını taşıyan
küçük bir koya ayak bastıklarını ve evlerinden, ailelerinden binlerce kilometre uzaktaki bu insanların Yeni Zelanda'nın, Avustralya'nın ulusal kimliklerini oluşturduklarını söyledi.
Key, ANZAK askerlerinin sadakat, cesaret ve merhametleriyle hem dost hem de düşmanlarının saygısını kazandığını belirterek, oldukça zor koşullar altında devam eden savaşta başlayan karşılıklı saygı ve dostluğun bugüne kadar uzandığını kaydetti.
Key, şöyle konuştu:
''Bu savaş, ulusal kimlik bilincinin oluşmasında önemli rol oynadığından, Yeni Zelandalılar'ın olduğu kadar Avustralyalılar'ın da hafızasına kazınmıştır. Türk tarihini biçimlendiren bir süreçtir aynı zamanda.
Gelibolu'nun kahramanı Mustafa Kemal,
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve başkanı olmuştur. Bu benim Gelibolu ya ilk
gelişim, tarihin bu bölümüne özel ilgi gösteren bir grup genç Yeni Zelandalı ile burada bulunmaktan gurur duyuyorum. Bugün Yeni Zelandalılar, Avustralyalılar ve Türkler güçlü dostluklarıyla yan yana duruyor ve barış dolu, güvenli ve müreffeh bir dünya için çalışıyorlar.''
Şafak töreni, tören alanına çelenklerin konulması, 2 dakikalık
saygı duruşu ve Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda milli marşlarının çalınmasıyla sona erdi. Resmi heyetlerin tören alanından ayrılmasının andından şafak töreni için koyda toplananlar alana çiçekler bıraktı.