Tarihi kaynaklara göre, Ninova Melikesi Semiramis tarafından Milattan Önce 1600 yıllarında kurulduğu belirtilen, yaklaşık 3 bin 600 yıllık geçmişe sahip olan Tokat'ın
Zile ilçesi, her köşesinde tarih barındırıyor.
Geçmişte Hitit, Frig, Pers, Pontus, Roma ve
Bizans kültürlerinin etkisi altında kalan Zile'de, Hititlere, Selçuklulara, Friglere, Perslere, Romalılara, İlhanlılara, Danişmendlilere, Ertanlılara ve Osmanlılara ait tarihi eserler görülebiliyor.
Bu tarihi mekanlardan en önemlilerinden biri sayılan ve ilçenin adeta simgesi haline gelen Zile Kalesi'nin, Roma İmparatoru Julius Sezar'ın dünyaca ünlü ''Veni-Vidi-Vici'' (geldim-gördüm-yendim) sözünü söylediği yer olduğu belirtiliyor.
''Sezar'ın Kalesi'' olarak bilinen ve her yıl binlerce turistin ziyaret ettiği Zile Kalesi, yıllara meydan okuyan görüntü sergiliyor.
Yerli ve
yabancı turistlerin yoğun ilgi gösterdiği tarihi
kale, ayrıca
piknik yapmak isteyen vatandaşları da ağırlıyor. Yapılan onarım çalışmalarıyla korunan kale, çeşitli dönemlere ait çok sayıda tarihi eseri de barındırıyor.
Tarihi Zile Kalesi'ne ''Sezar Yolu'' adı verilen caddeden geçerek ulaşanlar, ilçeye hakim olan bu yüksek mevkiden Zile'yi seyretme imkanı buluyor.
Antik çağlarda kurulan ve bir höyük üzerine inşa edilen, akropol özelliğine sahip Roma kalelerinden biri olan yapının kuzey doğusunda, kayalıklara oyulmuş, Roma Dönemi'ne ait
küçük bir tiyatro da bulunuyor.
-''VENİ-VİDİ-VİCİ''-
Tarihi kaynaklara göre, Roma İmparatoru Julius Sezar, Pontus asıllı Basforos Kralı 2. Pharnake ile Zile Altıağaç mevkisinde çok kanlı bir savaş yapmış.
Sonuçta 2. Pharnake'yi yenilgiye uğratan Sezar, zaferin sevincini Zile'den Roma'ya yazdığı kısa ama anlamı büyük olan mektupla bildirmiş ve mektubundaki dünyaca ünlü 'Veni-vidi-vici (geldim-gördüm-yendim)'' sözlerini bir taşa da yazdırmış. Yakın zamana kadar kalede olduğu söylenen bu taşın nerede bulunduğu bilinmiyor.