Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk hükümetini de kuran
İnönü, 24
Eylül 1884'de İzmir'de doğdu. Birinci ve İkinci İnönü zaferlerinin kahramanı,
Lozan Antlaşması'nda Türkiye'yi temsil eden İsmet İnönü için 27
Aralıkta TBMM'de
tören düzenlendi.
TBMM'de katafalka konulan İsmet İnönü'nün naaşı önünden bir gün boyunca binlerce vatandaş geçti. İnönü'nün cenazesi, 28 Aralıkta
Harp Okulu öğrencilerinin çektikleri bir top arabasıyla
Maltepe Camisi'ne götürüldü.
Cenaze namazının ardından kortej eşliğinde Anıtkabir'e gidildi. Kalabalık kortejde,
yabancı devlet temsilcileri de vardı. İnönü'nün tabutu,
Harp Okulu öğrencileri tarafından taşınarak, Atatürk'ün mozolesinin karşısında oluşturulan mekanda toprağa verildi.
-MUSTAFA KEMAL ANKARA'DA-
Samsun'da ateşlediği kurtuluş mücadelesinin ardından
Erzurum ve
Sivas kongrelerini toplayan
Mustafa Kemal Paşa, Heyeti Temsiliye üyeleriyle, Sivas'tan 27 Aralık 1919'da
Ankara'ya geldi. Atatürk'ün, Ankara'dan Sivas'a çektiği ve Sivas'ta yayımlamaya başladığı ''İradei Milliye'' gazetesinde yer alan tarihi telgraf şöyle:
''Ankara'dan:
Sivas'tan
Kayseri tarikiyle Ankara'ya hareket eden Hey'eti Temsiliye bütün güzergahta ve Ankara'da büyük milletimizin hür ve samimi tezahüratı vatanpervanesi içinde bugün muv
asalat eyledi. Milletimizin gösterdiği eseri vahdet ve azim memleketimizin temini istikbali hakkındaki kanaatlarını layetezelzel bir surette tarsin edici mahiyettedir. Şimdilik Hey'eti Temsiliye merkezi Ankara'dır. Takdimi hürmet eyleriz efendim.
Hey'eti Temsiliye Namına
Mustafa Kemal.''
-BELLİ BAŞLI ÖTEKİ OLAYLAR-
22 ARALIK
1453-
İstanbul Üniversitesi (Darülfünun) kuruldu. Darülfünun,
1933'de üniversiteye dönüştürüldü.
1574- Padişah III. Murat
tahta çıktı.
1829- İlk yolcu taşıyan
demir yolu hattı olan ''Baltimore-
Ohio
Demir Yolu'' açıldı.
1895- Halka açık ilk sinema gösterimi, Paris'te,
Rennes
Sokağı'nda yapıldı. 28 Aralıktan itibaren de Capucines
Bulvarı'ndaki
Grand Cafe'nin bordum katında düzenli gösterimler
başladı.
Sinemaya adını verenler, kaydında ve gösteriminde
kullanılan makineyi
icat edip ilk filmleri çekenler, Lyon'lu
Lumiere kardeşlerdi.
1914- Harbiye Nazırı ve Erkanı Harbiye Umumiye Reisi Enver
Paşa'nın, Rus işgali
altındaki toprakları kurtarmak ve
Rusya
içlerine ilerlemek amacıyla planladığı ''
Sarıkamış Harekatı''
başladı. Harekat on binlerce askerin ölümüyle sonuçlandı.
1932- Hindistan'daki
İngiliz yönetimi, 28 bin mahkumu serbest
bıraktı. Mahkumlar arasında Mahatma Gandhi de vardı.
1938-
Bilim adamı Otto Hahn tarafından ilk
atom çekirdeği
patlatıldı.
1959-
Yazar Ziya Şakir 75 yaşında öldü.
1962-
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kuruldu.
1978-
Kahramanmaraş olayları başladı. 26 Aralıka kadar süren
olaylarda 111 kişi öldü, 176 kişi yaralandı.
1979- Paris'teki Türk
Turizm ve Tanıtma Bürosu Müdürü Yılmaz
Çolpan, uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü. Suikastı
Ermeni
terör örgütü ASALA üstlendi.
1989-
Oyun yazarı Samuel Beckett Paris'te öldü.
1992- Futbolcu
Tanju Çolak, dokuz yıl hapse mahkum edildi.
Çolak yurda kaçak
Mercedes sokmaktan yargılanmaktaydı.
1999-
Hükümet Egebank, Yaşarbank, Yurtbank,
Sümerbank ve
Esbank'a el koydu.
2002-
Afganistan'da Hamid Karzai'nin başkanlığında kurulan
geçici yönetim görevine başladı.
2004- Türkiye'nin ilk kadın pilotlarından Nezihe Viranyalı
79 yaşında
vefat etti.
2007-
Genelkurmay Başkanlığı, Irak'ın kuzey kesiminde,
PKK/KONGRA-GEL
terör örgütüne ait önemli bazı hedeflerin
savaş uçakları tarafından vurulduğunu bildirdi.
23 ARALIK
1872- Vefa Lisesinde eğitime başlandı.
1876- I. Meşrutiyet, II.
Abdülhamit'in hattı hümayunuyla ilan
edildi. I. Meşrutiyet 13
Şubat 1878'de sona erse de ülkede
''parlamento'' düşüncesini doğurdu.
1888- Ağır depresyon geçiren
ressam Vincent
Van Gogh
kulağını kesti.
1930- Menemen'deki gerici ayaklanmada yedek
subay öğretmen
Kubilay katledildi.
1931- Romancı Mehmet Rauf 56 yaşında öldü.
1941-
Japonya, Hong Kong'u işgal etti.
1963- Rum tedh
işçiler, Lefkoşa'da Dr.
Binbaşı Nihat İlhan'ın
eşi ve üç çocuğunu katletti.
1979- Türk Hava Yollarının
Trabzon adlı uçağı Samsun-Ankara
seferini yaparken yoğun sis nedeniyle düştü; 39 kişi öldü.
1980- Mısır'ın Ankara Büyükelçiliğini basan dört Filistinli
idama mahkum edildi.
1986- Altı yıldır süren Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu
davası sona erdi. DİSK kapatıldı. 1477
sanıktan 264'ü için 15
yıla kadar varan
hapis cezaları verildi.
1996-
Bergama halkı siyanürlü altın aranmasını
protesto
amacıyla çıplak yürüyüş yaptı.
24 ARALIK
1524- Portekizli kaşif Vasco da Gama öldü.
1638- Padişah IV. Murat, Bağdat'ı ele geçirdi.
1867- Şair Tevfik Fikret doğdu.
1923- Arnavutluk'ta cumhuriyet ilan edildi.
1931- Türkiye'nin ilk
sivil havacılık kulübü Aero
Kulüp
İstanbul'da kuruldu.
1947- Gerilla lideri Markos Vafthiades önderliğindeki yaklaşık
20 bin komünist,
Yunanistan'ın kuzeyinde ''Serbest Yunan
Hükümeti'' ilan etti.
1951-
Libya bağımsızlığını duyurdu.
1954- Zeki Müren, ''Beklenen Şarkı'' filmindeki hissesini
alamadığı iddiasıyla Sonku
Film sahibi Cahide Sonku aleyhine
dava açtı.
1963- TRT Kanunu kabul edildi.
1966- Sovyet araştırma istasyonu ''Luna 13'' ay yüzeyine yumuşak
iniş yaptı.
1974-
Beatles topluluğu dağıldı.
1976-
Ticaret ve
Sanayi Bakanlığı, zam talebini kabul etmeyince,
Türkiye'de
Renault otomobil üretimi durduruldu.
1979-
Sovyetler Birliği Afganistan'ı işgale başladı.
1979- Heykeltıraş Şadi Çalık 62 yaşında öldü.
1979- Zeki Ökten'in yönettiği ''Sürü'' filmi
Belçika Kraliyet
Film Arşivi Uluslararası Seçkin Filmler Yarışması'nda Büyük
Ödülü kazandı.
1994-
Cumhuriyet Halk Partisi ve Sosyal Demokrat Halkçı Parti
birleşme kararı aldı.
1995- Erken genel
seçim yapıldı.
Refah Partisi seçimden birinci
parti olarak çıktı, ikinciliği milletvekili sayısı bakımından
DYP,
oy oranı açısından
ANAP aldı.
1998-
Yargıtay 9.
Ceza Dairesi,
Sivas katliamı davasında 33
kişi hakkındaki idam kararlarını, ''usul eksiklikleri''
nedeniyle bozdu. 16 Haziran 2000'de Ankara 1 Numaralı DGM,
Yargıtayın yerel
mahkeme kararını iki kez bozduğu davanın
''üçüncü yargılamasında'' 33 sanık hakkında idam cezası verdi.
10
Mayıs 2001'de Yargıtay, 31 kişinin idam cezasını onadı. 2
kişi hakkındaki karar bozuldu.
2003- Ankara'daki Modern
Çarşı'da çıkan yangında bir kişi öldü.
Çarşı kullanılamaz duruma geldi.
2006- Kalp krizinden 21 Aralıkta ölen
Türkmenistan Devlet Başkanı
Sapamurat Türkmenbaşı törenle defnedildi.
2007- Kanadalı caz piyanisti ve bestecisi
Oscar Peterson
82 yaşında öldü.
25 ARALIK
MS 336- İlk ''Noel Kutlaması'' Roma'da yapıldı.
1522-
Rodos,
Osmanlı egemenliğine geçti.
1638- Osmanlı orduları Bağdat'a girdi.
1921-
Gaziantep düşman işgalinden kurtuldu.
1926- Japonya imparatoru Yoşito'nun ölümü üzerine oğlu Hirohito
imparator oldu.
1936- Şark Demiryolları hükümet tarafından satın alındı.
1950- Türkiye'deki ilk özel galerilerden Maya
Sanat Galerisi,
İstanbul Beyoğlu'nda açıldı.
1952- Saidi Nursi'nin yargılanmasına başlandı.
1963-
Kıbrıs'ta EOKA, adanın her yanında Türklere karşı
saldırılar düzenledi.
1972- Nikaragua'daki depremde 10 bin kişi öldü.
1973- İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Ankara'da 89 yaşında
vefat etti.
1976- Hacdan dön
erken gemilerinin batması sonucu 100
Müslüman öldü.
1977- ''Şarlo''
Charlie Chaplin öldü.
1985- Türkiye'nin ilk hayali ihracat davası sonuçlandı: Yahya
Demirel 23 yıl 4 ay
hapis cezasına çarptırıldı.
1989-
Romanya Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku ve eşi Elena
idam edildi. Çavuşesku çifti olağanüstü bir mahkemede
yargılandılar.
1991- Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mikail
Gorbaçov istifa etti.
26 ARALIK
1890- Antik Truva kentini bulan
Alman Heinrich Schliemann
Napoli'de öldü.
1893- Çinli lider Mao doğdu.
1898- Marie ve Pierre Curie, radyumu keşfettiler. Curie'ler,
1903'de bu buluşlarıyla
Nobel Fizik Ödülü aldılar.
1925- Uluslararası takvim ve saat kabul edildi.
1932- Samsun-Sivas
demir yolu hattı açıldı.
1934- Menemen'de yaptırılan Kubilay Anıtı açıldı.
1938- Cumhuriyet Halk Partisi olağanüstü kurultayı toplandı.
Kurultay İsmet İnönü'yü değişmez genel başkan seçti.
1981- Eski başbakanlardan
Suat Hayri Ürgüplü öldü.
1988-
Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, sinema alanındaki
çalışmalarından ötürü yönetmen Lütfü Akad'a verildi.
1992- Ankara Haydar
paşa arasında çalışacak elektrikli
tren
hizmete sokuldu.
1997- Matematikçi Cahit Arf İstanbul'da öldü.
2004-
Güney Asya ve
Hint Okyanusu tabanında 9.0 şiddetindeki
deprem ve sonrasında oluşan tsunami yüzünden 300 bin
dolayında kişi öldü.
27 ARALIK
1907- Paris'te II. Jön Türk Kongresi yapıldı. Sonuç bildirisinde
Sultan Abdülhamit yönetimi eleştirildi.
1919- Samsun'da ateşlediği kurtuluş mücadelesinin ardından
Erzurum ve Sivas kongrelerini toplayan Mustafa Kemal Paşa,
Heyeti Temsiliye üyeleriyle Sivas'tan Ankara'ya geldi.
1928- İstanbul Belediyesi, eski harflerle yazılı tabelalarını
değiştirmeyen dükkan sahiplerini cezalandırdı.
1936-
İstiklal Marşı'nın
şairi Mehmet Akif
Ersoy 63 yaşında
İstanbul'da öldü.
1939- Erzincan'da Richter ölçeğine göre 7.9 büyüklüğünde deprem
meydana geldi: 32 bin 962 kişi öldü, 100 bin kişi yaralandı.
1953- Eski başbakanlardan Şükrü
Saraçoğlu öldü.
1976- Van'da, 24 Kasımdaki depremden sonra, bölgede
yardım
çalışmaları yapan
askeri helikopter düştü, dört subay şehit oldu.
1977- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel
Başkanlığı'na Abdullah Baştürk seçildi.
1978- Bağımsızlık savaşında genelkurmay başkanlığı yapan
Cezayir
Devlet Başkanı Huari Bumedyen 46 yaşında öldü.
1979- Özel eğitimli bir Sovyet birliğinin
Kabil Havaalanı'nı
ele geçirmesinin ardından, Kabil'deki Afgan hükümeti devrildi.
Afganistan Devlet Başkanı Hafızullah Amin görevinden uzaklaştırıldı
ve öldürüldü. On yıldan fazla sürecek
iç savaş başladı.
1981-
Hacettepe Üniversitesi
öğretim üyelerinden Doç. Dr.
Bedrettin
Cömert'in
katil sanığı Rıfat
Yıldırım, Berlin'de yakalandı.
1999- Yargıtay 4.
Hukuk Dairesi, türbanın yüksek öğretim
kurumlarında serbest sayılan
kıyafet kapsamında
düşünülemeyeceğine karar verdi.
2007- Pakistan'da, muhalefet lideri ve eski başbakanlardan
Benazir Butto, Ravalpindi kentinde parti mitingi ardından
uğradığı saldırıda öldü.
28 ARALIK
1908- Sicilya Messina'da 7.5 büyüklüğünde deprem: 70 bin kişi öldü.
1913-
Gazeteci yazar Ahmet Mithat Efendi öldü.
1938- Hasan Ali
Yücel,
Milli Eğitim Bakanlığına getirildi.
1941- Gazeteci yazar Ahmet
İhsan Tokgöz öldü.
1960- Yazar Reşat Nuri Güntekin'in ölümünden 4 yıl sonra
''Son
Sığınak'' adında yeni bir romanı ortaya çıktı.
1967- Kıbrıs Türk toplumu, adada ''Kıbrıs Geçici Türk
Yönetimi''ni kurdu.
1975- Türk-Sovyet işbirliğiyle inşa edilen
İskenderun Demir Çelik
Tesisleri,
Başbakan Süleyman Demirel ve Sovyetler Birliği Başbakanı
Kosigin'in de katıldığı törenle açıldı.
1995- Yargıtay, 12 Eylül'den sonra açılan 359 sanıklı Devrimci-Yol
davasında verilen kararı onayladı.
1996- Erzurum Palandöken'de
facia: Çığ düşmesi sonucu altı çocuk
kayakçı öldü.
1996- Hakkında iki yıl kesinleşmiş hapis cezası bulunan Aczmendi
Müslüm Gündüz, müridi olan bir kadın ile İstanbul'da yakalandı.
1997- Ankara Metrosu açıldı.
2004- İKÖ Genel Sekreterliğine seçilen Prof. Dr. Ekmeleddin
İhsanoğlu, görevi Abdülaziz Belkaziz'den teslim aldı.
-AA VE ANTEP DİRENİŞİ-
Gaziantep, 87 yıl önce 25 Aralıkta
Fransız işgalinden kurtuldu. Fransızlar, Antep'i işgale giriştiklerinde büyük bir direnişle karşılaştılar. Teğmen
Şahin Bey'in 28
Mart 1920'de, Elmalı'da şehit edilmesinin ardından Antep'e girebildiler.
Anteplilerin en kısıtlı olanaklarla çoluk çocuğuyla katıldığı bu direnişine daha ilk yayınlarında yer veren
Anadolu Ajansı, Fransız işgalcilerin yaptıklarına karşılık, ''Ayıntap ahalisinin protestosu''nu da bülteninde duyurdu.
1920 Kasım'ında yayımlanan 88 numaralı Hakimiyeti Milliye'de yer alan (A.A) kaynaklı haberde, ''Fransızların 15'lik toplarıyla yıkılan hanelerin ve yapılan fecaatın derecesini görmemek, görüp de beşeriyet namına izhar-ı tecessüf etmemek elden gelmez'' denilmekte ve ''Uygar Dünya''ya şöyle seslenilmektedir: ''
Hürriyet-i vataniyemiz, serbesti-i hayatımız, masumiyet ve mukaddesatımız ve ırkımız uğrunda müdafaamıza neden hürmet etmiyorsunuz? 'Manda' kelimesinin 'mim'ini kabul etmiyoruz...''
AA