İstanbul İstiklal Mahkemesi, Londra İslam Cemiyetinin Başkanı Seyit Emir Ali ile Ağa Han'ın, Başbakan İsmet (İnönü) Paşa'ya yazdığı, ''Hilafet'' makamının korunmasını isteyen mektubunu önceden yayımlayan gazetecileri 9 Aralık 1923'te tutukladı. Emir Ali ile Ağa Han, Cumhuriyet'in ilanından bir süre sonra, Başbakan İsmet Paşa'ya, Halife'nin yasal durumunun belirlenmesini ve ''Hilafet''in Dünya Müslümanları arasında manevi bir bağ olarak korunmasını isteyen mektup gönderdiler. Mektup, İsmet Paşa'ya ulaşmadan önce 5 Aralık 1923'te ''Tanin'' ve ''İkdam''da, 6 Aralıkta da ''Tevhidi Efkar''da yayımlandı. Meclis de yaptığı kapalı oturumda, durumu Hıyaneti Vataniye Kanunu'nun ''Saltanatın kaldırılmasının eleştiri konusu yapılamayacağı''na ilişkin birinci maddesine aykırı buldu ve İstanbul'da İstiklal Mahkemesi kurulmasını kararlaştırdı. Cebelibereket Milletvekili İhsan (Eryavuz) Bey'in başkanlığında oluşturulan mahkeme heyeti, adı geçen gazetelerin başyazar ve sorumlu müdürleri Hüseyin Cahit (Yalçın), Ahmet Cevdet, Velid Ebuzziya, Ömer İzzettin ve Hayri Muhittin beylerin tutuklanmalarına karar verdi. İstanbul'a 10 Aralıkta gelen mahkeme, 10 Ekimde yayımlanmış bir yazısı nedeniyle İstanbul Barosu Başkanı Lütfü Fikri Bey ile ''Tanin'' gazetesinin sorumlu müdürü Baha Bey'i de gözaltına aldırdı. İddianamenin 15 Aralıkta okunmasından sonra gazetecilerin savunmaları 31 Aralıka kadar sürdü. İstiklal Mahkemesi, 2 Ocak 1924'te açıkladığı kararında; mektubun yayımlanmasının aslında bir suç oluşturduğu, ancak gazetecilerin bu mektubu suç işlemek kastıyla yayımlamadıkları kanaatine vararak, gazetecilerin beraat ettiğini bildirdi. Ancak Lütfü Fikri Bey, 19 Aralıkta başlayan, 27 Aralıkta sona eren davada, 5 yıl kürek cezasına mahkum edildi. Lütfü Fikri Bey de 1924 yılında affedildi. -BELLİ BAŞLI ÖTEKİ OLAYLAR- 3 ARALIK 1574- Sultan II. Selim öldü. 1918- I. Dünya Savaşı'ndan sonra Londra'da yapılan Müttefik Kongresi sona erdi; Almanya'nın savaş tazminatı ödemesine karar verildi. 1923- Teşkilatı Esasiye Encümeni yeni anayasayı görüşmeye başladı. 1932- Şair Samih Rıfat öldü. 1934- Dini kisvelerle ilgili yasaklar öngören Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun kabul edildi. 1942- Zonguldak'ta bir maden ocağındaki kazada 63 işçi öldü. 1956- Ankara'da Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencileri dersleri boykot etti. 1956- İngiltere ve Fransa, Süveyş'ten çekileceklerini açıkladılar. 1959- Dr. Fazıl Küçük Kıbrıs Cumhurbaşkanı Yardımcısı oldu. 1967- İlk kalp nakli ameliyatını, Güney Afrikalı kalp cerrahı Dr. Christian Barnard, Cape Town'da yaptı; hasta 18 gün yaşayabildi. 1971- Prof. Dr. Mümtaz Soysal 6 yıl 8 ay hapse mahkum edildi. 1971- Pakistan Hindistan Savaşı başladı. 1981- Bülent Ecevit, dört aylık hapis cezasını çekmek üzere Ankara Merkez Kapalı Cezaevine konuldu. 1989- Malta'da bir araya gelen ABD Başkanı George Bush ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov, ''soğuk savaş''ın bittiğini resmen ilan ettiler. 1994- Şair Orhan Şaik Gökyay İstanbul'da öldü. 1999- Bakanlar Kurulu, Bolu'ya bağlı Düzce ilçesinin il, Kaynaşlı ve Derince beldelerinin de Düzce'ye bağlı ilçe yapılmasına karar verdi. 2003- Türk-İş'in 19. Genel Kurulunda Genel Başkanlığa Salih Kılıç seçildi. 2006- Venezuela'da devlet başkanlığı seçimi yapıldı. Devlet Başkanı Hugo Chavez, seçimin galibi oldu. 4 ARALIK 1897- Osmanlı devleti ile Yunanistan arasında barış anlaşması imzalandı. 1920- Ankara'da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı. 1929- Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak önlemlerle her yerde yerli malı kullanılmasını hedefleyen bir kararname yayımlandı. 1933- Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu. 1943- İnönü, Churchil, Roosevelt arasında Kahire Konferansı yapıldı. 1945- İstanbul'da komünizm karşıtı gösteride, Tan, La Turquie, Yeni Dünya matbaaları, Berrak ve ABC kitapevleri tahrip edildi. 1955- Türkiye'de ilk elektrikli tren, İstanbul'da Sirkeci Halkalı arasında çalışmaya başladı. 1961- İngiltere'de doğum kontrol hapları serbestçe satışa çıkarıldı. 1981- ABD Başkanı Ronald Reagan, CIA'nın ülkedeki casusluk faaliyetlerine izin vererek örgütün yetkilerini genişletti. 1983- Gazeteci-yazar Doğan Avcıoğlu 57 yaşında öldü. 1993- Rock müzisyeni Frank Zappa 52 yaşında Los Angeles'ta öldü. 1994- Yazar, çevirmen Burhan Arpad öldü. 5 ARALIK 1492- Kristof Kolomb, Haiti'yi keşfetti. 1791- Besteci Wolfgang Amadeus Mozart Viyana'da öldü. 1901- Çok sayıda çizgi filme imza atan Walt Disney, Chicago'da doğdu. 1920- TBMM'de ''Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Grubu'' kuruldu; Mustafa Kemal Grup Başkanlığı'na seçildi. 1921- Britanya İmparatorluğu, İrlanda devrimci grubu Sinn Fein ile anlaşmaya vardı ve İrlanda bağımsız bir devlet oldu. 1923- Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kuruldu. 1926- İzlenimcilik akımının kurucularından Fransız ressam Claude Monet öldü. 1927- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Washington Büyükelçisi Ahmet Muhtar güven mektubunu sundu. 1927- Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı. 1933- ABD'de 14 yıldır devam eden içki yasağı kaldırıldı. 1934- Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanındı. 1945- Gazeteci ve iktisatçı Profesör Suphi Nuri İleri öldü. 1950- Milli Savunma Bakanlığı, Kore'deki askerlerin yüzde 10'unun kaybedildiğini açıkladı. 1978- Sovyetler Birliği, Afganistan ile 20 yıllık dostluk anlaşması imzaladı. 1987- Cibali Tütün Fabrikası yandı. 1997- Irak'ın kuzeyinde bazı kamplara yerleşerek kış mevsimini geçirmeye hazırlanan teröristlere karşı ''Süpürme Harekatı'' başlatıldı. 1998- Gazeteci Erhan Akyıldız, kalp krizi sonucu vefat etti. 2003- Türk Telekomünikasyon AŞ'nin hızlı internet uygulaması ADSL kullanıma açıldı. 6 ARALIK 1492- Kristof Kolomb altın araştırmaları yapmak için Santa Domingo Adası'na vardı. 1862- ABD Başkanı Abraham Lincoln, Minnesota'daki Sioux isyanına katılarak tutuklanan 303 kızılderiliden 39'unun asılmasına karar verdi; idamlar 26 Aralıkta infaz edildi. 1877- Thomas A. Edison ilk ses kaydını yaptı. 1922- Mustafa Kemal, Ankara'da görüştüğü Hakimiyeti Milliye ve Yenigün gazetelerinin muhabirlerine, Halk Fırkasını kuracağını açıkladı. 1936- Çok sayıda şiiri bestelenen Şair Leyla (Saz) Hanım öldü. 1938- Fransa ve Almanya dostluk anlaşması imzaladı. 1940- Yunanistan, Arnavutluk'ta Premete kentini işgal etti. 1941- İngiltere, Romanya, Macaristan ve Finlandiya'ya savaş ilan etti. 1959- ABD Başkanı Eisenhower, resmi bir ziyaret için Türkiye'ye geldi. 1971- Hindistan, Pakistan'dan bağımsızlığını ilan eden Bangladeş Demokratik Cumhuriyeti'ni tanıdığını açıkladı. 1972- Yazar, gazeteci Adnan Veli Kanık 56 yaşında öldü. 1994- THY'nin Boeing 737 tipi uçağı Van'da düştü, 56 kişi öldü. 7 ARALIK 1842- New York Filarmoni Orkestrası ilk konserini verdi. 1894- Süveyş Kanalı'nı hayata geçiren Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps öldü. 1921- Sadrazam Sait Halim Paşa, Roma'da bir Ermeni tedhişçi tarafından öldürüldü. 1925- İstiklal Mahkemesi, Erzurum'da çalışmalarına başladı. 1932- Muhsin Ertuğrul'un ''Bir Millet Uyanıyor'' filmi gösterime girdi. 1934- Türk Kadınlar Birliği, İstanbul'da bir mitingle kadınların milletvekili seçme ve seçilme haklarını kutladı. 1941- Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı. 5 savaş gemisi, 14 gemi, 200 uçak kaybedildi; 2400 kişi öldü. 1944- Reşat Ekrem Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çıktı. 1956- ''Çalıkuşu''nun yazarı Reşat Nuri Güntekin 67 yaşında Londra'da öldü. 1958- İstanbul'da sokaklarda ''hoola-hoop'' (hulahop) çevirmek yasaklandı. 1972- Apollo 17 uzay mekiği, Cape Canaveral Uzay Üssü'nden fırlatıldı. 1974- ''Hayali Küçük Ali'' olarak tanınan Karagöz oynatıcısı, yazar Mehmed Muhiddin Sevilen 88 yaşında öldü. 1979- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil uğradığı saldırıda 58 yaşında öldü. 1988- Nemrut Dağı Ulusal Parkı açıldı. 1988- Ermenistan'daki depremde yaklaşık 100 bin kişi öldü. 1991- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK)'nun Genel Kurulu 11 yıl aradan sonra toplandı. 1992- Fotoğraf sanatçısı yönetmen Şahin Kaygun 41 yaşında öldü. 1993- Ressam Abidin Dino 80 yaşında öldü. 2002- Türkiye güzeli Azra Akın, Londra'da yapılan yarışmada Dünya Güzeli seçildi. 2004- Sahnede kaza sonucu komaya giren tiyatro sanatçısı Eren Uluergüven'e beyin ölümü tanısı konuldu. Uluergüven'in organları hastalara nakledildi. 2006- Cargill, Bursa 1. İdare Mahkemesinin ''yürütmeyi durdurma'' kararı üzerine 47 gün ara verdiği üretime yeniden başladı. 8 ARALIK 1808- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu Madrid'e girdi. 1911- Mustafa Kemal, Bingazi Derne Tobruk bölgesinde yerli halkı örgütleyerek, İtalyan kuvvetlerine karşı başarılı direnişlerde bulundu. 1941- Amerika ve İngiltere, Japonya'ya savaş ilan etti. 1948- Birleşmiş Milletler, Güney Kore'nin tanınmasını onayladı. 1967- Kıbrıs'taki kriz sonrasında Yunan askerlerinin adadan tahliyesine başlandı. 1980- Şarkıcı John Lennon bir hayranı tarafından öldürüldü. 1987- 9. Nantes 3 Kıta Film Şenliği'nde büyük ödül, Ömer Kavur'un ''Anayurt Oteli'' filmine verildi. 1992- TBMM, Somali'ye asker gönderilmesini kararlaştırdı. 1995- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) kuruldu. 2000- Uluslararası Halter Federasyonunun Atina'daki kongresinde ilk kez bir sporcu olarak Naim Süleymanoğlu asbaşkanlığa seçildi. 9 ARALIK 1893- İstanbul'da günlerdir süren soğuk hava yüzünden Haliç dondu. 1917- Kudüs, İngiliz ordularının işgal etmesiyle Osmanlı devletinin elinden çıktı. 1923- İstanbul'da, Ağa Han'ın Başbakan İsmet Paşa'ya gönderdiği mektubu yayımlayan gazeteciler tutuklandı. 1925- Yerli kumaştan elbise giyilmesi kanunu çıktı. 1926- Darülelhan'da (konservatuar) Türk müziği öğretimine son verildi. 1928- Latin harfleriyle ilk mezar taşı dikildi. Avukat Ali Kemal Bey, annesi Aliye Hanım'ın mezar taşını Latin harfleriyle yazdırdı. 1938- Başkent Ankara'nın yeni tren garı hizmete açıldı. 1945- Fenerbahçe, Yunanistan'ın Enosis takımını 5-1 yendi. 1949- Birleşmiş Milletler Kudüs'te yönetimi aldı. 1950- Harry Gold, II. Dünya Savaşı sırasında atom bombasının sırlarını Sovyetler Birliği'ne verdiği için 30 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1952- Tiyatro sanatçıları Ruhi Su, Ulvi Uraz, Aclan Sayılgan, Kemal Bekir Özmanav, Süheyl Terek tutuklandı. Sanatçıların Paris'te faaliyet gösteren ''İleri Jön Türkler'' örgütüyle ilişkileri olduğu iddia edildi. 1957- Kurtuluş Savaşı komutanlarından emekli Tümgeneral Ali İhsan Sabis öldü. 1967- Ankara'da üniversite öğrencileri ''NATO'ya karşı direniş'' mitingi düzenledi. 1987- Gazze Şeridi'ndeki Cebaliye mülteci kampına İsrail askerinin saldırısı ile ''intifada''nın ilk şehitleri verildi. 1997- Soprano Zehra Yıldız beyin kanaması sonucu öldü. 1999- Düzce'nin il, Kaynaşlı ve Derince'nin ilçe yapılmasına ilişkin Kanun Hükmünde Kararname, Resmi Gazete'de yayımlandı. 2003- Eski Başbakan Mesut Yılmaz ile eski Devlet Bakanı Cumhur Ersümer hakkında Türkbank ihalesine fesat karıştırdıkları gerekçesiyle Meclis Soruşturması açıldı. Aynı gün eski Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan ve eski Devlet Bakanı Recep Önal ile eski Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanları Cumhur Ersümer ve Zeki Çakan haklarında da farklı gerekçelerle Meclis soruşturmaları açıldı. 2004- STFA Grubunun kurucularından Fevzi Akkaya 97 yaşında vefat etti. AA