Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetindeki yaklaşık 500 yıllık sürede Balkanlar'da köprü, cami, medrese olmak üzere toplam 15 bin 787 adet mimari yapı inşa edildi. Balkanlar'ın 1912 yılında Osmanlı'nın elinden çıkmasıyla birlikte bu topraklarda yaşanan savaşlar, yeni kurulan ülkelerin idarecilerinin ilgisizliği, Osmanlı eserlerinin Balkanlar'da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına neden oldu. TİKA tarafından başlatılan çalışmalarla Balkalar'daki yok olmaya yüz tutan Osmanlı mirası, yeniden ayağa kaldırılmaya başlandı. TİKA Başkan Yardımcısı Musa Kulaklıkaya, beraberinde ''İktisadın Duayeni'' olarak bilinen Prof. Dr. Sabahattin Zaim, Deniz Feneri Derneği Başkanı Engin Yılmaz, RTÜK Üyesi ve Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Davut Dursun ve öteki yetkililerle birlikte Bosna-Hersek'in Konyiç şehrinde 1682 yılında Osmanlı tarafından yaptırılan Konyiç Köprüsü'nün restorasyon çalışmalarını yerinde inceledi. Kulaklıkaya, burada AA muhabirine yaptığı açıklamada, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1463 yılında Osmanlı topraklarına katılan Konyiç şehrindeki köprünün 19. Osmanlı Padişahı Sultan IV. Mehmet (Avcı Mehmet) tarafından 1682 yılında inşa ettirildiğini anımsattı. Köprünün II. Dünya Savaşı'nda büyük hasar gördüğünü ifade eden Kulaklıkaya, daha sonra üzerinin betonarme tabliye ve asfalt kaplama inşa edilmesiyle orijinal görünümünü kaybettiğini bildirdi. Kulaklıkaya, 2006 yılında köprünün yeniden tarihi görünümüne kavuşması amacıyla çalışma başlattıklarını belirterek, yaklaşık 2 milyon avroya ihale edilen işin 8 ay sonra bitirilmesinin hedeflendiğini kaydetti. Bu çalışmaların tamamlanmasıyla Bosna-Hersek'te kaybolmaya yüz tutmuş Osmanlı'dan kalma tarihi bir eseri yeniden ayağa kaldırmış olacaklarını belirten Kulaklıkaya, TİKA olarak ecdadın yaşadığı yerlerdeki tarihi mirasa sahip çıkacaklarını dile getirdi. Kulaklıkaya, Balkanlar'da Osmanlı'nın bıraktığı tarihi eserlere Türkiye'nin sahip çıkmasının bu bölgelerde yaşayan Türk ve Müslüman halklar için önemli bir moral kaynağı ve manevi destek olduğunu ifade ederek, ''Buradaki insanlar farklı kültürler arasında kendi kültürlerine yönelik yapılan çalışmalarla moral buluyorlar'' dedi. Balkanlar'da bayındırlık çalışmalarının yanı sıra meslek edindirme kursları, hayvancılık, balıkçılık, seracılık gibi projeleri de hayata geçirdiklerini anlatan Kulaklıkaya, Balkan ülkelerinde TİKA'nın açtığı temsilciliklerle bu projelerin takibinin yapıldığını anlattı. Kulaklıkaya, Bosna-Hersek'teki Konyiç Köprüsü'nün yanı sıra Sokullu Mehmet Paşa tarafından 1571-1577 yılları arasında Mimar Sinan'a yaptırılan Drina Köprüsü'nün restorasyonu ile ilgili protokolün de imzalandığını ifade ederek köprüde gerekli güçlendirme ve restorasyon çalışmalarının devam ettiğini bildirdi. Bosna Hersek'te savaş sırasında birçoğu yerinden edilen Boşnakların yaşadığı Gorajde kentinin hastanesinin acil servisinin de TİKA tarafından donatıldığını anlatan Kulaklıkaya, bu sayede bölgenin sağlık hizmetlerindeki önemli sorununun büyük oranda giderildiğini söyledi. Kulaklıkaya, ayrıca Doğu Bosna'da savaş sonrasında Boşnak halkının yaklaşık yüzde 20'sinin evlerine döndüğünü ve bunların da ekonomik güçlük yaşaması nedeniyle TİKA olarak bol su kaynaklarına sahip bölgeye Balık Enstitüsü kurulması için çalışma başlatıldığını ifade etti. Kulaklıkaya, TİKA'nın Balkan ülkelerinde yürüttüğü diğer proje ve çalışmalara ilişkin şu bilgileri verdi: ARNAVUTLUK ''Hayvancılığın Geliştirilmesi Projesi: Nüfusunun yüzde 70'inden fazlası Müslüman olan bu ülkede TİKA, Arnavutluk'ta süt verimliliğinin artırılması, soy kütüğü sisteminin kurulması ve yetiştiricilerin örgütlenmesini amaçlıyor. Projeyle, Arnavutluk için önemli bir tür olan ''Jersey'' ırkının korunması sağlanacak, üreticilerin örgütlenerek ürünlerini daha iyi fiyat ve şartlarda pazarlamaları mümkün olacak. Qyteti Studenti Bölgesi Kanalizasyon Sisteminin İyileştirilmesi: Qyteti Studenti bölgesinin kanalizasyon sisteminin iyileştirilmesine yönelik projeye 2004 yılında başlandı ve adı geçen kanalizasyon sistemi 2005 yılı haziran ayı içerisinde tamamlandı. Projeyle bölgenin daha sağlıklı bir yaşam standardına ulaşması hedeflendi ve bu kapsamda bölgede oturan 420 aileye bu sistemden faydalanma olanağı sağlandı. Kilim kursları: Proje ile 1990 yılında Arnavutluk'un kuzey bölgesinde bulunan şehirlerden Tiran'a göç eden ve çoğunluğu Müslüman ailelerden oluşan yoksul kadınların el becerilerini geliştirerek aile ekonomilerine katkıda bulunmaları hedeflendi. Bir yıl devam eden kilim ve yolluk kursları sırasında okuma-yazma bilmeyen kadınlara da temel eğitim kursları verildi. KOSOVA Kosova Yeni Dönem Televizyonunun Kurulması: Kosova'da yaşayan Türklerin kimliklerini korumaları ve seslerini duyurmaları amacıyla hazırlanan proje çerçevesinde, Prizren'de Yeni Dönem Televizyonu kuruldu. Deneme yayınları başlayan televizyon, Balkanlar'ın Türkçe yayın yapan ilk televizyonu olma özelliğini taşıyor. 2001 yılında başlanan projenin tamamlanmasıyla birlikte, bölgede yaşayan Türk toplumunun kültür, dil, tarih, gelenek ve göreneklerinin yansıtılarak yaşatılması için önemli bir açılım sağlanması hedefleniyor. Televizyon şu anda Arnavutça, Boşnakça ve Rumca yayınlar da yapıyor. Osmanlı Mezarlığı Çevre Duvarının Yapılması: Kosova'da Türklerin yoğun olarak yaşadığı Prizren'de Osmanlı-Türk himayesinde kalmış ve tarihe ait kültürel mirasın korunması amacıyla bünyesinde, Mustafa Karabaş Efendi Türbesi, Şeyh Hüseyin Türbesi ve Kemnai Rabia Hanım Türbesi gibi eserleri barındıran Osmanlı mezarlığına, çevre duvarının yapımı gerçekleştirildi. Koyunculuğun Islahı: Bu proje ile Kosova'da yaygın olarak yapılan ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan koyunculuğunun geliştirilmesi hedeflendi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü ve Kosova Hayvancılık Araştırma Enstitüsü işbirliğinde yürütülen çalışmayla Türkiye'nin bilgi ve tecrübesinin ilgililere aktarılması sağlandı. Dragaş Koyun Yetiştiricileri Birliği'nin kurulmasıyla 50 aile işletmesine 20'şer adet koyun verildi. Mamuşa'ya Su Deposu Kurulması: Kosova'da Türklerin çoğunlukla yaşadığı bölge olan yaklaşık 5 bin nüfusa sahip ve 2005 yılında belediye statüsüne geçen Mamuşa'da, mevcut su deposunun bölge halkının ihtiyacını karşılayamaması nedeniyle 300 metre küplük yeni bir su deposu inşa edilmesi için başlatılan çalışma tamamlandı. MAKEDONYA Mustafa Paşa Camii Restorasyonu: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Diyanet Vakfı ve TİKA işbirliğinde, Üsküp'teki 15. yüzyıl Osmanlı dönemi eserlerinden Mustafa Paşa Camii'nin restorasyonu gerçekleştirildi. Arıcılığın Geliştirilmesi Projesi: Ekonomik açıdan ağır şartların hakim olduğu Doğu Makedonya'nın kırsal kalkınmasına katkıda bulunmak ve bölgede ekonominin canlandırılmasını sağlamak amacıyla yürütülen bu proje kapsamında, 2 bin arılı kovan pilot olarak seçilen 10 köyde dağıtıldı. Üç yıl sürecek proje sonucunda 76 aileye kovan dağıtımı yapılması hedefleniyor. Avrasya Mesleki Eğitim Projesi: Avrasya Mesleki-Teknik Eğitim İşbirliği Projesi kapsamında Doğu Makedonya'dan Türkiye'ye gelen 23 gence meslek edindirmeye yönelik bir ay süreyle çeşitli branşlarda kurs verildi. Türk nüfusunun yoğun yaşadığı bölgelerde gençlere yönelik meslek edindirme kursları ise devam ediyor. Latsa ve Ocalı Köyleri İçme Suyu Projeleri: Latsa ve Ocalı köyündeki su deposu boruları ve bu köylere su sistemi kurulması için çalışma başlatıldı. MOLDOVA Gagauz Yeri İçme Suyu Temini: Moldova'da yaşayan Gagauz Türklerine yönelik olarak yürütülen proje kapsamında, arıtma tesisi, şebeke hattı kurularak, 5 bin 300 kişiye içme ve kullanma suyu sağlandı. Gagauz Yeri Radyo ve Televizyonu'nun (GRT) Desteklenmesi: Yaklaşık 170 bin Gagauz Türkünün yaşadığı bölgede, halkın kendi dilinde yayın yapması amacıyla kurulan radyo ve televizyonun yayınlarının tüm bölgeye ulaştırılmasını sağlamak üzere, stüdyo alt yapısı yenilendi, tv istasyonu kuruldu, Türk televizyon kanallarından birinin yayınlanması sağlandı ve radyonun yıllık bakım ile onarım çalışmaları desteklendi. Plastik Cerrahların Operasyonu: İnterplast-Türkiye Derneği iş birliğinde çeşitli yaşlarda 45 hastanın muayenesi yapıldı, yaşları 3 ila 18 arasındaki 18 hastanın ameliyatı başarı ile gerçekleştirildi. Atatürk Kütüphanesi: Gökoğuz Yeri Özerk Bölgesi'nin Komrat şehrinde Atatürk Kütüphanesi kuruldu. Tefrişatı, mobilya, teknik donanımı ve kitap desteği sağlanan kütüphanenin personel ve cari giderleri de TİKA tarafından karşılandı. UKRAYNA (KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ) Sürgünden Dönen Kırım Tatarlarına Konut Edindirme Projesi: SSCB'nin dağılmasının ardından 1994 yılında ana vatanlarına dönen Kırım Tatarları'nın, acil ekonomik ve sosyal sorunlarının giderilmesi amacıyla yürütülen ve son 3 yılda hızlandırılan proje kapsamında 2006 yılı sonu itibariyle 1000 konut tamamlandı. Projeden 5 bin kişi faydalandı. Kırım Milli Mekteplerinin İmarı: Kırım Tatarlarının kendi dillerinde eğitim yaptıkları Milli Mekteplerinin İmarı Projesi çerçevesinde, üç okulun onarımı 2006 yılında gerçekleştirildi, 2007 yılında da üç okulun daha onarımına başlandı. Proje kapsamında ayrıca milli mekteplerdeki eğiticilerin eğitimi ve eğitim müfredatının gözden geçirilmesi öngörülüyor. Kırım'a Su Sağlanması Projeleri: Bu projeler ile 35 binden fazla insana temiz içme suyu ve sulamada kullanacakları su sağlandı. Bahçesaray Zincirli Medrese ve Giray Han Türbesi: Bahçesaray Salacık'ta bulunan Kırım Tatarlarının önemli mimari eserlerinden ve Doğu Avrupa'daki en eski eğitim kurumlarından biri olan Zincirli Medrese ile önemli mimari eser Kırım Hanı I. Mengli Giray Han'ın Türbesi'nin restorasyonu için ön protokol imzalanarak, ihale yapıldı. AA