Sürücülerin uzun süre aç kalması durumunda dikkatlerinin daha çabuk dağılabildiği, baş ağrısı ve yorgunluk oluşabildiğini belirten bakanlık yetkilileri, uzun yolculuklarda sindirim sistemi rahatsızlıklarına ve gıda zehirlenmelerine maruz kalınmaması için güvenilir yerlerin tercih edilmesi ve açıkta satılan yiyeceklerin tüketilmemesini önerdi. Sağlık Bakanlığı yetkililerinden alınan bilgiye göre, yolculuk sırasında beslenme konusunda şunlara dikkat edilmesi gerekiyor: -Karbonhidrattan zengin besinler gevşemeye neden olduğu için şeker yerine kuru üzüm, erik ya da A ve C vitaminleri yönünden zengin taze meyve ve sebzeler tercih edilmeli, -Uyanık kalmayı sağlayan et, yumurta, fındık, fıstık ve ceviz gibi gıdalar tüketilmeli, -Suyun yanı sıra taze sıkılmış meyve suyu içmek sıvı ihtiyacını karşıladığı ve konsantrasyonu artırdığı, kafein içeren yiyecekler ise adrenalinin serbest kalmasına, böylece stres düzeyinin artmasına neden olduğu için molalarda çay, kahve ve kolalı içecekler yerine süt, meyve suyu, ıhlamur, kuşburnu gibi bitki çayları tercih edilmeli. UYKUSUZ ve YORGUN SÜRÜCÜLER RİSK ALTINDA Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı da uykusu bozulmuş veya yorgun sürücüler, mola vermeden uzun süre araç kullananlar, gece, öğleden sonra veya uyuduğu saatlerde araç kullananlar, uyku yapan ilaç veya alkol alanlar, tek başına araç kullananlar, uzun, kırsal ve sıkıcı yollarda araç kullananlarla sık yolculuk edenlerin risk altında olduğunu bildirdi. Geç kalma endişesi içinde olan, az uyuyan ve gece araba kullanan gençler arasında da uykuyla ilişkili kazaların yaygın olduğuna dikkati çeken Hancı, kamyon sürücülerinin de aynı risk altındaki bulunduğunu, tüm ağır kamyon kazalarının en az yüzde 30-40'ında sürücünün yorgunluğunun önemli bir etken olduğunu bildirdi. Hancı, uykusuzluktan kaynaklanan kazaların önlenmesinde alınması gereken önlemlerle ilgili şunlara dikkati çekti: -''Sürücü iyi bir gece uykusu almalıdır. Bireysel farklılık göstermekle birlikte, ortalama 8 saatlik bir gece uykusu gereklidir, -Uzun yolculuklar bir arkadaşla beraber yapılabilir. Yolcular yorgunluk belirtilerini fark ederek ya da aracı sırayla kullanmak suretiyle sürücüye yardımcı olabilirler, -Her 150-160 kilometrede veya 2 saatte bir düzenli molalar verilmelidir, -Alkol ve performansı azaltan ilaçlar kullanılmamalıdır.'' YORGUN SÜRÜCÜLERİN GÖSTERDİĞİ BELİRTİLER Hancının verdiği bilgiye göre, araba kullandığı son birkaç kilometreyi hatırlamayan, yolda sağa-sola sapan veya yolda ya da yol kenarında bulunan, sürücüyü hız ve yol sınırı açısından uyaran bariyerlere çarpan, dalan ya da dikkatini toplayamayan, tekrar tekrar esneyen, gözlerini açık tutmakta zorlanan, öndeki arabaya çok yakın araç kullanan veya trafik işaretlerini kaçıran, başını tutmakta zorlanan, aracı ani duruş ve kalkışlarla sarsa sarsa kullanan, bir sürücünün uyuma tehlikesi bulunuyor. Bu durumda, radyonun yanı sıra pencerenin de açık tutularak sürücünün uyanık tutulması, mola vermek için güvenli bir yer bulunması, trafikten uzak, güvenli bir alana gidilerek sürücünün kısa bir süre uyumasının sağlanması, eğer gerekiyorsa kısa süreli uyanıklık için kahve veya başka kafeinli içecekler alınması gerekiyor. HEMEN 112 ARANMALI Öte yandan, uzun tatillerde çok sayıda yaralanmalı ve ölümlü trafik kazaları meydana geldiğine dikkati çeken Sağlık Bakanlığı yetkilileri, olası bir kaza durumunda öncelikle ilk yardım eğitimi alanların müdahale etmesi, bu eğitimi almayanların ise sakin ve kararlı davranmaları gerektiğini bildirdi. Alınan bilgiye göre, bu müdahaleler yapılırken olay yerinde yeni bir kazanın meydana gelmesi riskinin ortadan kaldırılması ve hasta ya da yaralı sayısının iyi tespit edilmesi gerekiyor. Bunlar yapılırken kaza yapan aracın mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana çekilmesi, kontağının kapatılması, el freninin çekilmesi, LPG'li ise tüpün vanasının kapatılması ve ayrıca işaretleme ve çevre güvenliğinin alınması önerildi. Acil ambulans için 112 servisi aranırken ise şunlara dikkat edilmesi istendi: -Merkezden sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmeli, -Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da çok bilinen bir yerin adı söylenmeli, kimin hangi numaradan aradığı bildirilmeli, -Hasta ya da yaralıların adı ve olayın tanımı yapılmalı, -Hasta ya da yaralı sayısı ve durumu bildirilmeli, -Herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmeli.