Tüm uyarılara rağmen her yıl hidro-karbon (HC) içeren
fosil yakıtların (kömür, petrol,
doğal gaz vs) bilinçsizce yakılmasından kaynaklanan zehirlenmelere bağlı
ölüm sayısı artıyor.
Son olarak Elazığ'da, Mehmet Namlı (67) ve eşi Güler Namlı (60) sobadan sızan gazdan zehirlenerek hayatını kaybetti. Bu yıl sobaların yakılmasıyla birlikte şimdiye kadar 16 kişi hayatını kaybetti. Tüm uyarılara rağmen kömürden kaynaklanan zehirlenmeler ve yangınlarda ölenlerin sayısı yıllar itibariyle arttış gösteriyor. Türkiye'de 2002 yılında 148 kişi, 2003 yılında 154 kişi, 2004 yılında ise 161 kişi
soba zehirlenmesi sonucu hayatını kaybetti.
Türkiye'de zehirlenmelerin kaydı, hiçbir resmi kurum tarafından tutulmuyor.
Zehirlenme olaylarında soba zehirlenmesi yüzde 63,
şofben yüzde 30, doğalgaz ise yüzde 7 paya sahip. Türkiye'de çeşitli ihmaller sonucu yüzlerce kişi soba ve şofben zehirlenmesinden dolayı hayatını kaybederken; üretilen her on kömür sobasından 8'inin TSE belgesinin bulunmaması ise ihmalin boyutlarını gözler önüne seriyor.
Zehirlenmeler daha çok
Marmara ve iç bölgelerde ağırlıklı olarak kömürle ısınılan evlerde yaşanıyor.
Soba zehirlenmelerinde
Bursa,
Eskişehir,
İstanbul,
Kocaeli başı çekerken; bunları iç bölgelerde
Ankara,
Kayseri,
Konya,
Sivas,
Erzurum,
Afyon ve
Kütahya gibi kışın şiddetli geçtiği iller takip ediyor.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi
Çevre Koruma Daire Başkanlığı
Muharrem Cebe, "Zehirlenme nedeniyle meydana gelen ölümler kömürden değil, soba yakma yönteminin bilinmemesinden kaynaklanıyor. Sobadan can kaybını önlemek için kaliteli yakıt seçmek, sobayı üstten
yakmak ve hava alıcı yerlerini kapatmamak gerekiyor." dedi.
Cebe, sobayı alttan yakıp, kömür bitimine dikkat edilmesi gereken noktaları ise şöyle sıralıyor: "Sobanın ısı verimi en az yüzde 70 olmalı, bağlantı ve ayar yerlerinden, ızgara altından ve kapaktan hava sızıntısı olup olmadığı
kontrol edilmelidir. TSE belgesiz, bağru üstten ilave yapılmasının ve sürekli yanmayı saglamanın doğru olmadığını belirten Cebe, bu yöntemde enerji kaybının fazla olacağını söyledi. Alttan yakılan sobaların hava kapaklarının kapatılıp uzun süre yanmasının beklenmesinin zehirlenmelere neden olduğunu dikkat çeken Cebe, şöyle konuştu: "Alta kömür, üste çıta koyularak üstten yakılan sobalar, yaklaşık yüzde 20
yakıt tasarrufu sağlar, çevreye daha az zarar verir. En önemlisi zehirlenme riskini en aza indirir. Üstten yakılan sobalarda yanmanın kesintili olması ve üstten kömür ilavesinin yapılmaması, kullanımı zahmetli yapsa da uçucu gazların ısıtılması ve daha fazla yakılması, az
duman çıkması ve yanma veriminin yüksek olması gibi avantajlar sağlar."
Karbonmonoksit zehirlenmesiyle karşılaşmamak için bağlantı yerleri sızdıran, alttan yakmalı sobalar ile teneke sobalar kesinlikle
ısınma amacıyla kullanılmamalıdır. Sobanın gövde malzemesi en az 5 milimetre kalınlıkta, sert pik döküm veya çelik levhadan yapılmış olmalıdır. Soba kurulmadan önce baca mutlaka temizlenmiş olmalıdır. Çünkü bacaların kurum bağlaması baca çapının küçülmesine, dolayısıyla duman yolunun daralmasına neden olur. Soba kurulurken fazla dirsekten kaçınılmalı ve zorunlu olmadıkça ikiden fazla dirsek kullanılmamalıdır. Dirsek sayısı arttıkça baca gazı çekiş gücü azalır ve yanma verimliliği düşer.
2006 yılında meydana gelen bazı soba zehirlenmeleri:
17
Aralık 2006: Elazığ'da, Mehmet Namlı (67) ve eşi Güler Namlı (60) sobadan sızan gaz nedeniyle yaşamlarını yitirdi.
06 Aralık 2006 : Eskişehir'de, kömür sobasından sızan gazdan zehirlenen aynı aileden 3 kişi hastaneye kaldırıldı.
06 Aralık 2006: Kırıkkale'de 2 kardeş, sobadan sızan
karbonmonoksit gazından zehirlenerek öldü.
26
Kasım 2006: Malatya'da sobadan sızan gazdan zehirlenen 4 kız kardeş, hastaneye kaldırıldı.
20 Kasım 2006:
Gaziantep'te sobadan sızan karbonmonoksit gazından etkilenen 1 kişi öldü, 3 kişi yaralandı.
07 Kasım 2006: Erzurum'un Olur İlçesi'nde soba zehirlemesi sonucu 1 kişi öldü.
05 Kasım 2006: Gaziantep'te bir anne ve 2 çocuğu sobadan sızan gazdan öldü.
05 Kasım 2006 Pazar: Niğde'nin Gösterli Köyü öğretmeni 24 yaşındaki Bekir Çağlar soba kurbanı oldu.
04 Kasım 2006: Gaziantep'te, sobadan sızan karbonmonoksit gazından, 20 çocuk zehirlendi.
04 Kasım 2006: Kartal'da, sobadan sızan karbonmonoksit gazından zehirlenen anne ile iki çocuğu öldü.
3 Kasım 2006: Eskişehir'de bir gencin işe gitmeden önce yaktığı soba eşinin ölümüne neden oldu.
30
Ekim 2006:
Kömür sobasından sızan karbonmonoksit gazından zehirlenen iki kardeş zehirlendi.
29 Ekim 2006: Eskişehir'de aynı aileden 4 kişi, doğal gaz sobasından sızan gazdan zehirlendi.
20 Ekim 2006: Isparta'da gazdan zehirlenen 60'lı yaşlarında
yaşlı bir çift, evlerinde ölü bulundu.