[Prof. Dr. Osman Şahin ] Düşünmeyi ve kabullenmeyi istemediğimiz konular

Otuz İkinci Söz’de “Şirke emare, kâinattaki tertib-i esbaptır. Her şeyin bir sebeple bağlı olduğudur. Demek esbâbın hakikî tesirleri vardır. Tesirleri varsa, şerik olabilirler?” sorusuna verilen cevapta, iktiran (iki şeyin her zaman beraber bulunmaları ve beraber vücuda gelmeleri) konusu ele alınmaktadır.

İlâhî irade ve hikmetin gerektirmesi ve çok esmâ-i ilahinin görünmek ve tecelli etmek istemelerine binaen, neticeler sebeplere bağlanmıştır. Her bir şeyin, bir sebeple bağlantısı yapılmıştır. Fakat sebepler icat edip yaratma hususunda hiçbir etkiye sahip değillerdir. 

Otuzikinci Söz’de, ortaya çıkan harikulade neticelere sebeplerin bir dayanak oluşturamadığı hususu ise şöyle örneklendirilmektedir: 

“Meselâ; yemekten, bedenin tegaddî-i hüceyrâtından (hücrelerin beslenmesinden) tut, tâ semerâtın teşekkülüne (meyvelerin oluşmasına) kadar olan silsile-i ef’âl içinde, insanın dest-i ihtiyarına verilen yalnız ağızdaki dişlerin değirmenini tahrik edip onu çiğnemektir. Ve söylemek silsilesinden yalnız meharic-i hurûf (ağızda harf seslerinin çıktığı yerler) kalıplarına, havayı sokup çıkarmaktır. Hâlbuki; ağzında bir tek kelime, bir çekirdek gibi iken, bir ağaç hükmündedir. Hava içinde milyonlar aynı kelime gibi meyveler verir. Milyonlarla dinleyenlerin kulaklarına girer.”

Bütün mahlukat içerisinde en eşref, cüz-i irade sahibi ve en geniş tasarrufa sahip bulunan insan bile hakiki bir icada sahip değilken, diğer cansız varlıklar, unsurlar, bitkiler, hayvanlar veya tabiat hakiki manada yapılan icraatlarda nasıl pay sahibi olabilirler ki?   

</