85 seçim bölgesinin bulunduğu seçimde, 700'ü bağımsız, toplam 7395 aday yarışacak. 42 milyon 533 bin 41 seçmen, 158 bin 700 sandıkta oy kullanacak. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından ilan edilen milletvekili kesin aday listelerinde 700'ü bağımsız, toplam 7395 aday bulunuyor. Kesinleşmiş milletvekili aday listelerine göre, adayların eğitim durumları dikkate alındığında ilk sırada yüksekokul mezunları bulunuyor. Adayların 4 bin 86'sı üniversite/yüksekokul, 2 bin 369'u ortaokul/lise ve 940'ı da ilkokul mezunu. Milletvekili adayları içerisinde yaklaşık 850 emekli, 800 tüccar, 700 mühendis, 620 öğretmen, 450 avukat, 350 doktor/eczacı, 300 işadamı, 230 ev hanımı, 150 çiftçi, 130 öğretim üyesi/görevlisi ve 100 gazeteci bulunuyor. Adayların meslek grupları da çeşitlilik gösteriyor. Milletvekili olmak için yarışacak adaylar, ev hanımlarından doktora, işverenden sendikacıya, çiftçiden esnafa, gemi adamından estetisyene kadar geniş bir yelpaze oluşturuyor. Adaylar arasında aktörlük, aşçılık, bakkallık, balıkçılık, berberlik, dağcılık, fahri imamlık, fırıncılık, kabzımallık, kapıcılık, masörlük, oto ressamlığı ve sıvacılık gibi mesleklerin mensupları da bulunuyor. LİDERLER AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan İstanbul 1. bölge, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal Antalya, DP Genel Başkanı Mehmet Ağar Elazığ, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli Osmaniye, Saadet Partisi Genel Başkanı Recai Kutan İstanbul 1. bölge, Genç Parti Genel Başkanı Cem Uzan İzmir 1. bölge, Halkın Yükselişi Partisi Genel Başkanı Yaşar Nuri Öztürk İstanbul 3. bölge, Aydınlık Türkiye Partisi Genel Başkanı Oktay Öztürk İstanbul 1. bölge, İşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek İstanbul 2. bölge, TKP Genel Başkanı Aydemir Güler Mersin, BTP Genel Başkanı Haydar Baş Trabzon, LDP Genel Başkanı Cem Toker İzmir 2. bölgeden, partilerinin birinci sıra adayı olarak seçime giriyor. 700 BAĞIMSIZ 3 Kasım 2002 seçimlerine 190 aday bağımsız olarak girerken, bu sayı 22 Temmuz'daki seçimlerde Demokratik Toplum Partisi, Büyük Birlik Partisi ile bazı partilerin bağımsız aday gösterme kararı almasına bağlı olarak arttı. Bu seçimde, 700 bağımsız aday, TBMM'ye girmek için yarışacak. 70 milletvekili çıkaran İstanbul, 152 aday ile Türkiye genelinde en fazla bağımsız adayın seçime katılacağı il oldu. 29 milletvekili çıkaracak Ankara'da 38, 24 milletvekili çıkaracak İzmir'de ise 37 aday bağımsız olarak seçime girecek. TBMM'ye 10 milletvekili gönderecek Diyarbakır'da ise 31 kişi, listelerde bağımsız aday olarak yer aldı. İstanbul'da geçen seçimlerde 25, Ankara'da 10, İzmir'de 3, Diyarbakır'da ise yalnızca 5 kişi bağımsız aday olmuştu. BAĞIMSIZ ADAYLIĞI TERCİH EDEN GENEL BAŞKANLAR Aralarında parti genel başkanlarının da bulunduğu bazı adaylar, 22 Temmuz'da bağımsız aday olarak yarışmayı tercih ettiler. BBP, ÖDP, DTP, EMEP, GTP genel başkanları, bu görevlerinden ayrılarak bağımsız aday olarak seçim yarışına girdiler. Eski BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu Sivas'tan, eski ÖDP Genel Başkanı Ufuk Uras İstanbul 1. bölgeden, eski DTP Genel Başkanı Ahmet Türk Mardin'den, eski Güçlü Türkiye Partisi (GTP) Genel Başkanı Tuna Bekleviç Edirne'den, eski EMEP Genel Başkanı Levent Tüzel İzmir 1. bölgeden aday oldular. Eski Başbakanlardan Mesut Yılmaz Rize'den aday olurken, gazeteci Hulki Cevizoğlu, ''Ankaralı Namık'' olarak bilinen türkücü Namık Uğurlu, şair Şükrü Erbaş Ankara 1. bölgeden bağımsız adaylığını koyan isimler arasında yer aldı. Kamuoyunda ''Yıldız Hemşire'' olarak bilinen, şehit astsubay Murat Namdar'ın eşi Yıldız Namdar, eski İnsan Hakları Derneği Başkanı Akın Birdal, eski DTP Genel Başkan Yardımcısı Aysel Tuğluk, eski milletvekili Sebgatullah Seydaoğlu, Dünya ve Ülkemiz Çocuklarına Sağlık Eğitim ve Yardım Derneği (Çocuk-Der) Genel Başkanı Nil Demirkazık Diyarbakır'dan bağımsız adaylıklarını koydular. Milletvekili Esat Canan Hakkari'den, eski milletvekilleri Kamer Genç Tunceli'den, Sırrı Sakık Muş'tan, Mustafa Kul Erzincan'dan, Prof. Dr. Baskın Oran İstanbul 2. bölgeden aday oldular. Bu arada, Adana bağımsız milletvekili adaylarından Abdurrahman Boztaş'ın ''YouTube''da yayınlanan ''Biz fırıldak değiliz'' sloganlı seçim klipleri izlenme rekoru kırıyor. BAĞIMSIZLAR OY PUSULASINDA Çekilen kura sonucu siyasi partiler, birleşik oy pusulasında sırasıyla Aydınlık Türkiye Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, Saadet Partisi, İşçi Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Halkın Yükselişi Partisi, Özgürlük ve Dayanışma Partisi, Genç Parti, Demokrat Parti, Liberal Demokrat Parti, Milliyetçi Hareket Partisi, Adalet ve Kalkınma Partisi, Emek Partisi ve Türkiye Komünist Partisi olarak yer alacak. Türkiye'de ilk kez bağımsız adayların isimleri de birleşik oy pusulasında bulunacak. YSK bu nedenle oy pusulalarının alta ve yana doğru genişletilmesine karar verdi. Pusulaların üst bölümünde siyasi partilere, alt ve yan bölümlerinde bağımsız adayların isimlerine yer verilecek. Bağımsız adayların da oy pusulasında yer alması, bazı siyasi partilerin bazı seçim çevrelerinde seçime girmemesi nedeniyle 85 seçim çevresi için farklı oy pusulası bastırıldı. Oy pusulalarının en büyüğü, 88 x 20 santimetre ile 11 siyasi parti ve 54 bağımsız adayın bulunduğu İstanbul 1. bölge oldu. En küçük oy pusulası yalnızca 14 siyasi partinin katıldığı, bağımsız adayın bulunmadığı Kırıkkale, Bayburt ve Sinop illerinin pusulası oldu. Bağımsız aday sayısı fazla olan illerde büyük zarflar, diğer illerde normal boyuttaki zarflar kullanılacak. PROPAGANDA DÖNEMİ VE YASAKLAR Siyasi partilerin 22 Temmuz milletvekili genel seçimi için radyo ve televizyonda yapacakları propaganda konuşmalarının sırası kurayla belirlendi. Seçime katılan 14 siyasi parti, 15 Temmuz ve 21 Temmuz'da 10'ar dakikalık propaganda yapacak. Yasa gereği, bu tarihler arasında iktidar partisi AK Parti'nin 30 dakika, anamuhalefet partisi CHP'nin 20 dakika ilave propaganda hakkı bulunuyor. Seçim Takvimine göre, bugün başlayan serbest propaganda süresi içinde, ilçe seçim kurullarınca gösterilenlerin dışında açık ve kapalı yerlerde toplu olarak propaganda yapılamayacak. Partiler ve adaylar, kendilerini tanıtıcı nitelikte broşür ve el ilanları dışında herhangi bir hediye ve eşantiyon dağıtamayacak ve dağıttıramayacak. El ilanı mahiyetindeki matbuaları dağıtacak kişilerin seçme yeterliliğine sahip olması gerekecek. Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları müesseseler ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişiliklerinde memur ve hizmetli olarak çalışanlar ilan dağıtamayacak. Kamuya yararlı dernekler ve bunlarda görev alanlar, siyasi partilere veya adaylara her ne nam ve ad ile olursa olsun bağış ve yardımlarda bulunamayacak. Propaganda için kullanılan el ilanları ve diğer her türlü matbualar üzerinde, Türk Bayrağı, dini ibareler bulundurulmayacak. Seçim propagandalarında, Türkçe'den başka dil ve yazı kullanılmayacak. Bankalar Kanunu'na tabi teşekküller, siyasi bir partinin lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyuna tesir etmek maksadıyla hiç bir yayında bulunmayacak. Cep telefonlarıyla belli bir merkezden yönlendirilmek suretiyle seçim propagandası yapılamayacak, yapılması halinde hukuki ve cezai açıdan ilgili imtiyaz şirketleri sorumlu olacak. Postaya açıktan, ambalajsız olarak verilecek el ilanı, broşür gibi basılmış kağıtlar, belli bir adresi içermesi şartıyla sadece PTT kanalıyla oy verme gününden önceki gün saat 18.00'e kadar dağıtılabilecek. Seçim propagandasının başladığı bugünden itibaren ayrıca 298 sayılı Kanun'un 62. maddesinde sayılı bütün daire, teşekkül ve müesseselerle Bankalar Kanunu'na tabi teşekküllere ait kaynaklardan yapılan iş ve hizmetler dolayısıyla, açılış ve temel atmaları da kapsayan törenler tertiplenemeyecek, demeç verilemeyecek ve bunlar hakkında her türlü vasıtayla yayınlarda bulunulamayacak. Başbakan ve bakanlarla, milletvekilleri, yurt içinde yapacakları seçim propagandasıyla ilgili gezilerini makam otomobilleri ve resmi hizmete tahsis edilen araçlarla yapamayacak. Propaganda amaçlı gezilerde, protokol icabı olan karşılama ve uğurlamalar ile törenler yapılamayacak ve resmi ziyafet verilemeyecek. Başbakan, bakanlar, milletvekilleri ve adayların seçim propagandasıyla ilgili yapacakları gezilere hiçbir memur katılamayacak. Seçim propaganda dönemi 21 Temmuz Cumartesi saat 18.00'de bitecek. Seçim yasakları ise 22 Temmuz 2007 saat 24.00'te sona erecek. KAYITLI SEÇMEN SAYISI 42 MİLYON 533 BİN 41 Seçimde kayıtlı 42 milyon 533 bin 41 seçmen, 158 bin 700 sandıkta oy kullanacak. Kayıtlı seçmen sayısı bakımından ilk üç sırada yer alan iller İstanbul, Ankara ve İzmir olurken, Kilis 63 bin 132 seçmenle son sırada bulunuyor. Milletvekili genel seçiminde oy kullanacak vatandaşların 30 Mayıs'ta başlayan seçmen bilgi kağıtlarının dağıtım işlemi de tamamlandı. Vatandaşlar, seçmen bilgi kağıtları ve kimlik belgeleriyle oy kullanacak. Seçmen bilgi kağıdı gelmeyen vatandaşlar da oy kullanabilecek. Kağıdı bulunmayıp kütüğe kayıtlı olanlar, ibraz edecekleri kimlik belgeleriyle (nüfus kağıdı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, ehliyet, evlenme cüzdanı) oy verebilecekler. Seçmenler, YSK'nın ''www.ysk.gov.tr'' internet sitesinden de hangi sandıkta oy kullanacaklarını öğrenebilecek. OY VERME SAATLERİ Her seçmen, hangi sandık seçmen listesine yazılmış ise ancak o sandıkta oy kullanacak. Oy verme işlemi, Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis illerinde 07.00-16.00 saatleri arasında, bu illerin dışındaki illerde ise 08.00-17.00 saatleri arasında yapılacak. Yüksek Seçim Kurulunca belirlenen oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bunları saydıktan sonra sıra ile oylarını kullanmalarına izin verecek. Ceza infaz kurumları ve tutukevinde oy verme saat 08.00'de başlayacak ve Yüksek Seçim Kurulunca başka bir süre belirlenmemiş ise saat 17.00'de sona erecek. Oy verme işlemi tamamlanıp seçmenin imzası alındıktan sonra ve seçmenin sol el işaret parmağının tırnağı ile etinin birleştiği yer çıkmayan boya ile boyanacak. Görme özürlüler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedeni aksaklıkları açıkça belli olanlar o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilecek. Hamileler, hastalar ve özürlüler sıra bekletilmeden oylarını verecek. İLLERİN ÇIKARACAKLARI MİLLETVEKİLİ SAYILARI 22 Temmuz'da yapılacak seçimde illerin çıkaracakları milletvekilleri sayıları ise şöyle: ''Adana: 14, Adıyaman: 5, Afyonkarahisar: 7, Ağrı: 5, Amasya: 3, Ankara: 29, Antalya: 13, Artvin: 2, Aydın: 8, Balıkesir: 8, Bilecik: 2, Bingöl: 3, Bitlis: 4, Bolu: 3, Burdur: 3, Bursa: 16, Çanakkale: 4, Çankırı: 3, Çorum: 5, Denizli: 7, Diyarbakır: 10, Edirne: 4, Elazığ: 5, Erzincan: 3, Erzurum: 7, Eskişehir: 6, Gaziantep: 10, Giresun: 5, Gümüşhane 2, Hakkari: 3, Hatay 10, Isparta: 5, Mersin: 12, İstanbul: 70, İzmir: 24, Kars: 3, Kastamonu: 4, Kayseri: 8, Kırklareli: 3, Kırşehir: 3, Kocaeli: 9, Konya: 16, Kütahya: 6, Malatya: 7, Manisa: 10, Kahramanmaraş: 8, Mardin: 6, Muğla: 6, Muş: 4, Nevşehir: 3, Niğde: 3, Ordu: 7, Rize: 3, Sakarya: 6, Samsun: 9, Siirt: 3, Sinop: 3, Sivas: 6, Tekirdağ 5, Tokat: 7, Trabzon: 8, Tunceli: 2, Şanlıurfa: 11, Uşak: 3, Van: 7, Yozgat: 6, Zonguldak: 5, Aksaray: 4, Bayburt: 2, Karaman: 3, Kırıkkale: 4, Batman: 4, Şırnak: 3, Bartın: 2, Ardahan: 2, Iğdır: 2, Yalova: 2, Karabük: 3, Kilis: 2, Osmaniye: 4, Düzce: 3.'' aa